Bốc Toán Tử - Vương Quan

卜算子  -  王觀   Bốc Toán Tử - Vương Quan

送鮑浩然之浙東  Tống Bào Hạo Nhiên chi Chiết Đông

 

别意                              Biệt Ý

水是眼波橫，             Thủy thị nhãn ba hoành,

山是眉峰聚。             Sơn thị mi phong tụ.

欲問行人去那邊？     Dục vấn hành nhân khứ nả biên?

眉眼盈盈處。             Mi nhãn doanh doanh xứ.

            

才始送春歸，             Tài thủy tống xuân quy,

又送君歸去。             Hựu tống quân quy khứ.

若到江南趕上春，     Nhược đáo Giang Nam cản thượng xuân,

千萬和春住。             Thiên vạn hòa xuân trú.

 

Chú Thích

1- Vương Quan 王觀 người tỉnh Giang Tô. Vào đời Tống đậu tiến sĩ, làm quan đến Hàn Lâm Học Sĩ. Vì ông làm bài từ "Thanh Bình Lạc", vua cho là khinh mạn nên bị cách quan. Ông còn để lại 16 bài từ.

 

2- Từ điệu Bốc toán tử卜算子 của Vương Quan gồm 44 chữ, chia làm 2 đoạn, mỗi đoạn 2 trắc vận. Cách luật:

 

X X X X B cú

X T B B T vận

X T B B X X X cú

X T B B T vận

　　

X X X X B cú

X T B B T vận

X T B B X X X cú

X T B B T vận

3- Vương Quan làm bài này khi đưa tiễn người bạn là Bào Hạo Nhiên 鮑浩然đi về quê ở Chiết Đông thuộc Giang nam.

 

4- Bào Hạo Nhiên 鮑浩然: không rõ thân thế, quê ở Chiết Giang Đông Lộ, gọi tắt là Chiết Đông. Chi 之: ở đây có nghĩa là đi.

 

5- Nhãn Ba 眼波: ví ánh mắt như sóng nước lưu động. Nhãn ba hoành 眼波橫: hình dung ánh mắt linh động như dòng nước trôi ngang. Thủy thị nhãn ba hoành 水是眼波橫: nước tựa như sóng mắt linh động của mỹ nhân.

 

6- Sơn thị mi phong tụ 山是眉峰聚: núi như lông mi của người đẹp lúc nhăn mày. Mi phong 眉峰: sách Tây Kinh Tạp Ký 西京杂记mô tả Trác Văn Quân  卓文君 có dung mạo mỹ miều, đôi lông mày như dẫy núi nhìn từ xa. Về sau người đời ví lông mày của mỹ nhân như dãy núi ở xa. Trong bài này tác giả mô tả ngược lại. Mi phong tụ 眉峰聚: hình dung đôi lông mày lúc nhăn mày như chỗ hai dãy núi hội tụ lại.

 

7- Hành nhân 行人: chỉ người bạn của tác giả, Bào Hạo Nhiên.

 

8- Mi nhãn doanh doanh xứ 眉眼盈盈處: ám chỉ nơi có sơn thủy đẹp đẽ. Doanh doanh 盈盈: dáng vẻ đẹp đẽ.

 

9- Tài thủy才始: mới vừa.

Dịch nghĩa

(Tiễn Bào Hạo Nhiên đi Chiết Đông)

Ý Ly Biệt

Nước là sóng mắt trôi ngang

Núi là dáng mi tụ họp.

(hai câu này ám chỉ phong cảnh đẹp đẽ nơi quê hương của Bào Hào Nhiên)

Muốn hỏi người đi về đâu

(Nơi có) mắt mi long lanh tình tứ

(Ám chỉ hiền thê của Bào Hạo Nhiên)

Vừa mới đưa xuân đi

Lại đưa anh về.

Nếu đến Giang Nam đuổi kịp xuân

Thiên vạn cùng xuân ở.

Phỏng Dịch

1 Bốc Toán Tử - Ý Ly Biệt

 

Nước là sóng mắt ngang,

Dẫy núi làn mi tụ.

Muốn hỏi người đi hướng về đâu?

Ánh mắt đầy tình tứ.

 

Mùa xuân đã đi nhanh,

Lại tiễn anh về xứ.

Nếu đến Giang Nam kịp mùa xuân,

Cùng với xuân vui thú.

 

2 Ý Ly Biệt

 

Nước là sóng mắt trôi ngang

Hai mi hội tụ tựa vầng núi cao.

Hỏi người cất bước về đâu.

Mắt mi tình tứ một mầu long lanh.

 

Mùa xuân mới bước đi nhanh,

Lại vừa đến lúc đưa anh ra về.

Giang Nam bắt kịp xuân thì,

Cùng xuân hội ngộ muôn bề vui tươi.

 

HHD 12-2012

Bản Dịch của Lộc Bắc

[viết theo điệu Bốc Toán Tử]

Nước tựa sóng mắt chao

Non như làn mi đọng

Định hỏi người đi đến chốn nao

Mắt mi thỏa trông ngóng

Vừa mới tiễn xuân đi

Lại đưa chàng về nữa

Đến Giang Nam kịp gặp xuân thì

Vạn ngàn vui xuân tạm!

Phỏng dịch Lộc Bắc

28/12/2012