Quan san nguyệt - Lý Bạch

關山月 - 李白     Quan san nguyệt - Lý Bạch

明月出天山，        Minh nguyệt xuất Thiên Sơn,   
蒼茫雲海間。        Thương mang vân hải gian.
長風幾萬里，        Trường phong kỷ vạn lý,
吹度玉門關。        Xuy độ Ngọc môn quan.
漢下白登道，        Hán há Bạch Đăng đạo,
胡窺青海灣。        Hồ khuy Thanh Hải loan.
由來征戰地，        Do lai chinh chiến địa,
不見有人還。        Bất kiến hữu nhân hoàn.
戍客望邊色，        Thú khách vọng biên sắc,
思歸多苦顏。        Tư quy đa khổ nhan.
高樓當此夜，        Cao lâu đương thử dạ,
嘆息未應閒。        Thán tức vị ưng nhàn. 

Chú Thích

1- Quan San Nguyệt 關山月 nguyên là tên 1 bài hát nhạc phủ đời Hán, tả những nỗi buồn thương ly biệt, thường được các binh sĩ đồn trú ở biên thùy truyền tụng. Lý Bạch viết lại thành thể thơ.

2-Thiên Sơn 天山còn gọi là Kỳ Liên Sơn 祁连山, thuộc tỉnh Cam Túc甘肃, TH.

3- Ngọc Môn quan 玉門關: cửa ải thông với Tây Vực 西域, nay thuộc tỉnh Cam Túc甘肃, TH.

4- Bạch Đăng Sơn 白登山 thuộc tỉnh Sơn Tây 山西, TH. Tích: Hán Cao Tổ Lưu Bang 汉高祖刘邦 từng bị Hồ vây khốn ở đây.
5- Hồ胡: chỉ nước Thổ Phồn 吐蕃.

6- Thanh Hải Loan 青海湾: tức hồ Thanh Hải青海, ở phía đông bắc tỉnh Thanh Hải, TH, nơi quân nhà Đường và quân Thổ Phồn nhiều lần  giao tranh.
7- Do lai 由来: từ đầu đến bây giờ.

8- Thú khách 戍客: người đi chinh chiến xa.

9- Biên sắc 邊色: cảnh sắc biên thùy.

10- Cao lâu 高樓: thi văn cổ thường dùng chữ cao lâu để chỉ Khuê các 闺阁. Chỗ này Cao lâu ám chỉ vợ con của binh sĩ chinh chiến phương xa.

Dịch Nghĩa

Trăng sáng mọc trên núi Thiên San
Giữa vùng mây biển mênh mông. 

Gió từ mấy vạn dặm
Thổi đến cửa ải Ngọc Môn quan
Nhà Hán xuống đóng ở Bạch Đăng sơn

Quân Hồ dòm ngó vùng Thanh Hải 

Xưa nay trên bãi chiến trường
Không thấy có ai trở về
Người lính thú trông cảnh sắc biên thùy
Nhớ nhà, vẻ mặt  buồn khổ
Trên lầu cao trong đêm nay,
Than thở mãi vẫn chưa nghỉ ngơi.

Phỏng Dịch

Trăng Quan San

Thiên Sơn trăng sáng chiếu,

Vùng biển mây mênh mông.

Ngọn gió từ muôm dặm,

Thổi về ải Ngọc Môn.

Hán xuống Bạch Đăng đạo,

Hồ nhìn Thanh Hải loan.

Xưa nay chinh chiến địa,

Không thấy ai quy hoàn.

Lính thú trông biên cương,

Mặt buồn nhớ cố hương.

Lầu cao đêm tối ấy,

Than thở suốt canh trường.

HHD 8-2014

Quan San Nguyệt

Trăng sáng hé Thiên San

Giữa biển mây ngút ngàn

Gió xa từ vạn dặm

Đến đậu Ngọc Môn quan

Hán chặn đường Bạch Đăng

Hồ lom lom Thanh Hải

Xưa nay vào chiến bãi

Mấy ai sót quay về

Lính thú ngóng biên thùy

Cố hương mày cau khổ

Ai lầu cao đêm đó

Than thở mãi không thôi!

Lộc Bắc

16/08/2014

Trăng Qua San

 Trăng sáng mọc Thiên San

Biển rộng mây mênh mang

Gió từ muôn vạn dặm

Tràn đến  Ngọc Môn Quan

Bạch Đăng quân Hán chiếm

Hải Thanh Loan Hồ nhìn

Chinh phu nơi chiến địa

Mấy ai nào trở về

Biên cương  người lính thú

Hằn nét nhớ  đau buồn

Cố hương ai lầu tối

Chắc than thở không nguôi

Ba' Nha

17/08/2014

Bản Dịch của Tản Đà

Trăng quan san   

Vừng trăng ra núi Thiên San,
Mênh mang nước bể mây ngàn sáng soi.
Gió đâu muôn dặm chạy dài,
Thổi đưa trăng sáng ra ngoài Ngọc Môn.
Bạch Đăng quân Hán đóng đồn,
Vùng kia Thanh Hải dòm luôn mắt Hồ.
Từ xưa bao kẻ chinh phu,
Đã ra đất chiến, về ru mấy người ?
Buồn trông cảnh sắc bên trời,
Giục lòng khách thú nhớ nơi quê nhà.
Lầu cao, đêm vắng, ai mà,
Đêm nay than thở ắt là chưa nguôi.