Thiên Tiên Tử - Trương Tiên

天仙子 - 張先Thiên Tiên Tử - Trương Tiên 

 時爲嘉禾小倅，以病眠，不赴府會。

Thời vi Gia Hòa tiểu tốt, dĩ bệnh miên, bất phó phủ hội

 

水調數聲持酒聽，Thủy điệu sổ thanh trì tửu thính，

午醉醒來愁未醒。Ngọ túy tỉnh lai sầu vị tỉnh.

送春春去幾時回？Tống xuân xuân khứ kỷ thời hồi？

臨晚鏡，                Lâm vãn kính,

傷流景，                Thương lưu cảnh,

往事後期空記省。Vãng sự hậu kỳ không ký tỉnh.

 

沙上並禽池上暝，Sa thượng tịnh cầm trì thượng minh，

雲破月來花弄影。Vân phá nguyệt lai hoa lộng ảnh.

重重簾幕密遮燈，Trùng trùng liêm mạc mật già đăng，

風不定，                Phong bất định，

人初靜，                Nhân sơ tĩnh，

明日落紅應滿徑。Minh nhật lạc hồng ưng mãn kính.      

 

Chú Thích

1 Thiên tiên tử天仙子: tên từ điệu, gồm 68 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn 6 câu có 5 trắc vận.

 

X T X B B T T vận    

X T X B B T T vận    

X B X T T B B cú                

X X T vận

B X T vận

X T X B B T T vận    

 

X T X B B T T vận    

X T X B B T T vận

X B X T T B B cú

X X T vận          

B X T vận       

X T X B B T T vận

 

X=Bất luận; T=trắc thanh; B=bằng thanh; vận =vần; cú=hết câu

 

2 Gia Hòa 嘉禾: tức là quận Tú Châu 秀州, TH, nơi Trương Tiên làm việc.

3 Tiểu tốt 小倅: chức phó quan.

4 Bất phó phủ hội 不赴府會: không đi làm trên quan phủ.

5 Thủy điệu水調: tên bài hát.

6 Lâm vãn kính 臨晚鏡: Buổi chiều soi gương (Câu này thường thấy trong văn chương cổ).  Đỗ Mục杜牧 có câu thơ rằng "Tự thương vãn lâm kính, thùy dữ tích lưu niên 自傷晚臨鏡，誰與惜流年" = tự thương mình khi soi gương chiều, Cùng với ai thương tiếc niên hoa đã trôi đi” (Nói lên nỗi niềm cô đơn lúc đứng tuổi).

7 Lưu cảnh 流景: quang cảnh thay đổi như dòng nước chảy.

Đường Võ Bình Nhất 唐武平一 có thơ rằng: “Lưu cảnh nhất hà tốc, niên hoa bất khả truy 流景一何速，年華不可追: quang cảnh thay đổi nhanh làm sao, Không thể đuổi theo tuổi niên hoa”.

8 Vãng sự 往事: chuyện cũ, việc cũ.

9 Hậu kỳ 後期: việc về sau, việc tương lai.

10 Không ký tỉnh 空記省: Rõ ràng lưu lại trong ký ức. Ký記: ở đây có nghĩa là ký ức. Tỉnh省: minh bạch, rõ ràng.

11 Tịnh cầm 並禽: Loài chim sống từng đôi. Trong bài này chỉ loài vịt uyên ương.

12 Minh 暝 trong bài này có nghĩa là nhắm mắt ngủ.

13 Hoa lộng ảnh 花弄影: hoa (dưới ánh trăng) lay động ảnh (của chính nó). Thực ra cái hoa lay động làm ảnh của nó cũng lay động theo. Một kiểu nhân cách hóa bông hoa.

14 Lạc hồng 落紅: hoa rụng.

15 Ưng 應: nên thế, sẽ phải.

Dịch Nghĩa

(Chú thích của Trương Tiên) Lúc làm phó quan ở quận Gia Hoà, vì bệnh nên ngủ, không đi dự hội.

Cầm chén rượu (trong lúc) nghe vài tiếng (hát)"thủy điệu"

Buổi trưa tỉnh rượu (nhưng) sầu chưa tỉnh

Đưa tiễn mùa xuân, xuân đi bao giờ trở lại?

Buổi chiều soi gương.

Cảm thương cảnh sắc trôi đi(như dòng nước)

(Cảm thương dung nhan đã già không còn trẻ như xưa nữa).

Chuyện cũ chuyện mới còn nhớ rõ ràng.

Trên bãi cát gần ao, đôi vịt uyên ương đứng bên nhau ngủ.

Mây thưa để ánh trăng (xuyên qua soi) xuống (thấy) ảnh hoa lay động.

Màn che rèm cửa (nhiều) dầy đặc che ánh đèn.

Gió chưa yên.

Người vừa yên tĩnh.

Ngày mai, con đường nhỏ (trong vườn) sẽ phải đầy hoa rụng.

Phỏng Dịch

1 Thiên Tiên Tử - Rượu Tỉnh Tâm Sầu

 

Nâng rượu nghe qua vài tiếng vịnh,

Say sáng tỉnh rồi sầu chẳng tỉnh.

Đưa xuân xuân biệt lúc nào về,

Chiều soi kính.

Thương đổi cảnh.

Chuyện mới chuyện xưa mờ nhạt nhanh.

 

Trên bãi ao đôi chim ngủ quanh.

Mây tán trăng lên hoa lắc ảnh.

Trùng trùng màn trướng lấp che đèn.

Gió bất định.

Người vừa tĩnh.

Hoa rụng ngày mai nên khắp tỉnh.

 

2 Rượu Tỉnh Tâm Sầu

Nghe vài câu thủy điệu,

Ly rượu cầm trên tay.

Cơn say chiều đã tỉnh,

Sầu đọng không nguôi ngoai.

Đưa tiễn mùa xuân đi,

Bao giờ xuân lại về?

Gương chiều soi sắc mặt,

Mặt xạm lòng thương bi.

Chuyện đời mới, chuyện cũ,

Ký ức chưa hề phai.

Uyên ương trên bãi cát,

Tựa cánh ngủ quên đời.

Mây tán soi trăng thanh,

Lay động bóng hình hoa.

Trướng rèm nhiều giăng mắc,

Ánh đèn mờ nhạt nhòa.

Gió vi vút lất lây,

Người tĩnh tịch đêm dài.

Chắc hẳn ngày mai sớm,

Đường mòn hoa phủ đầy.

HHD 10-06-2017