Trường Tương Tư - Lý Bạch

長相思  -  李白   Trường Tương Tư  -  Lý Bạch

其一

長相思，在長安。     Trường tương tư, tại Trường An.

絡緯秋啼金井闌，     Lạc vĩ thu đề kim tỉnh lan,

微霜悽悽簟色寒。     Vi sương thê thê điệm sắc hàn.

孤燈不明思欲絕，     Cô đăng bất minh tứ dục tuyệt,

卷帷望月空長嘆。     Quyển duy vọng nguyệt không trường thán.

美人如花隔雲端。     Mỹ nhân như hoa cách vân đoan.

上有青冥之高天，     Thượng hữu thanh minh chi cao thiên,

下有淥水之波瀾。     Hạ hữu lục thủy chi ba lan.

天長路遠魂飛苦，     Thiên trường lộ viễn hồn phi khổ,

夢魂不到關山難。     Mộng hồn bất đáo quan sơn nan.

長相思，摧心肝。     Trường tương tư, tồi tâm can.

                       

其二

日色慾盡花含煙，     Nhật sắc dục tận hoa hàm yên,

月明欲素愁不眠。     Nguyệt minh dục tố sầu bất miên.

趙瑟初停鳳凰柱，     Triệu sắt sơ đình phụng hoàng trụ,

蜀琴欲奏鴛鴦弦。     Thục cầm dục tấu uyên ương huyền.

此曲有意無人傳，     Thử khúc hữu ý vô nhân truyền,

願隨春風寄燕然。     Nguyện tùy xuân phong ký Yên Nhiên.

憶君迢迢隔青天。     Ức quân điều điều cách thanh thiên.

昔時橫波目，             Tích thời hoành ba mục,

今作流淚泉。             Kim tác lưu lệ tuyền.

不信妾腸斷，             Bất tín thiếp trường đoạn,

歸來看取明鏡前。     Quy lai khan thủ minh kính tiền.

                       

其三

美人在時花滿堂，     Mỹ nhân tại thời hoa mãn đường,

美人去後空餘牀。     Mỹ nhân khứ hậu không dư sàng.

牀中繡被卷不寢，     Sàng trung tú bị quyển bất tẩm,

至今三載聞餘香。     Chí kim tam tải văn dư hương.

香亦竟不滅，             Hương diệc cánh bất giảm,

人亦竟不來。             Nhân diệc cánh bất lai.

相思黃葉落，             Tương tư hoàng diệp lạc,

白露溼青苔。             Bạch lộ thấp thanh đài.

Chú Thích

1- Trường tương tư 長相思: tương tư dài mãi.

2- Lạc vĩ 絡緯: con sạt sành

3- Kim tỉnh lan 金井闌: hàng rào rất tinh tế ở quanh miệng giếng.

4- Điệm簟: còn đọc là đạm, điễm: chiếu đan bằng trúc, mây.

5- Vân đoan 雲端 = vân trung 雲中, vân nộ i雲內, vân tế 雲際 = trong mây, trong tầng mây.

6- Thanh minh 青冥: trời xanh thăm thẳm.

7- Lục 淥: trong vắt.

8- Quan sơn 關山: quan ải 關隘 và sơn phong 山峰, ý nói đường xá xa xôi. Quan sơn nan 關山難: đường xá xa xôi cách trở khó đi.

9- Dục tố 欲素= muốn như lụa trắng nõn, bản khác chép “Như tố如素= như lụa trắng nõn”.

10- Bất miên 不眠: không ngủ. bản khác chép “Bất minh 不明=không sáng” hay “Bất mỵ 不寐=không ngủ”.

11- Triệu sắt 趙瑟: người nước Triệu gẩy đàn sắt hay vì vậy văn chương thường dùng chữ Triệu sắt để chỉ cây đàn sắt tương tự như cây đàn tranh.

12- Phụng hoàng trụ: cái trụ dùng để căng dây đàn sắt có trạm hình con chim phụng hoàng.

13- Thục cầm 蜀琴: văn chương dùng chữ Thục cầm (đàn đất Thục) để chỉ đàn tốt. Có lẽ vì điển tíchTư Mã Tương Như người nước Thục, chơi đàn cầm rất hay.

14- Yên Nhiên 燕然: núi Yên Nhiên, Mông Cổ. Câu này ám chỉ nơi xa xôi ở phương bắc.

15- Hoành ba 橫波: ám chỉ con mắt mỹ nhân.

16- Không dư sàng 空餘牀= cái giường thừa để  không, bản khác chép dư không sàng 餘空牀= còn dư lại cái giường không, hay hoa dư sàng 花餘牀=hoa (hết) cái giường dư thừa.

17- Quyển bất tẩm 卷不寢= cuốn lại không (dùng khi) ngủ.

18- Văn dư 聞餘: ngửi thấy (hương) thừa còn lại, bản khác chép “Do văn 猶聞=còn ngửi thấy”

19- Lạc 落: rơi rụng, bản khác chép “Tận 盡=hết”

20-Diệc 亦 = cũng; Cánh 竟: càng, thật sự (actually, indeed)

21- Thấp 溼: ẩm ướt,  bản khác chép “Điểm 點=đốm, điểm”.

Dịch Nghĩa

Nhớ nhau mãi của Lý Bạch

Kỳ 1

Nhớ nhung mãi, (người bạn ở) tại Trường An,

Tại lan can tinh tế quanh giếng, con giọt sành kêu trong mùa thu.

Chiếu trúc đượm sắc lạnh, nhẹ phủ làn sương buồn bã.

Một cây đèn mờ, tư tưởng như muốn hết sạch.

Cuốn rèm nhìn trăng trên không thở dài.

Người đẹp như hoa cách tầng mây.

Trên có trời cao xanh thăm thẳm,

Dưới có sóng nước trong.

Trời cao dài, đường xa hồn phách bay khổ sở,

Mộng hồn không đến được vì quan ải sơn phong gian nan.

Nhớ nhung mãi, (đau kgổ) suy tàn tâm can.

Kỳ 2

Ngày sắp hết hoa như phủ làn khói,

Trăng sáng như lụa buồn không ngủ.

Cây đàn  Triệu sắt mới ngừng (không còn lay động) nhữnh cây trụ phụng hoàng,

Cây đàn Thục cầm lại muốn gẩy những dây uyên ương.

Khúc nhạc này có ý nhung không ai truyền nó đi,

Đản nguyện nó sẽ theo gió xuân gửi tới Yên Nhiên.

Nhớ anh cách trời xanh thăm thẳm.

Ngày xưa (ánh) mắt (như) sóng ngang,

Ngày nay nước mắt chẩy thành suối.

Không tin thiếp (buồn) đứt ruột,

Hãy về xem (thiếp) lấy gương sáng (soi dung nhan tiều tụy).

Kỳ 3

Lúc người đẹp còn, hoa đầy nhà,

Lúc người đẹp đi rồi hoa cái giường dư thừa trống không(chỉ còn lại cái giường không).

Giữa giường cái chăn thêu cuốn lại không (dùng đắp khi) ngủ,

Đến nay 3 năm còn nghe mùi hương.

Hương cũng  không hết,

Người cũng  không về.

Nhớ nhung lá vàng rơi,

Sương trắng thấm ẩm rêu xanh.

Phỏng Dịch

Trường Tương Tư

(1)

Nhớ nhung nhau mãi chốn Trường An,

Dế khóc mùa thu cạnh giếng vàng.

Chiếu phủ hơi sương lạnh ảm đạm,

Đèn mờ thoi thóp ý suy tàn.

Rèm cuốn nhìn trăng buông tiếng than,

Mỹ nhân hoa sắc cách mây ngàn.

Trên trời cao thẳm mầu xanh biếc,

Dưới nước trong veo đợt sóng tràn.

Xa cách khung trời đường diệu vợi,

Phách hồn bay bổng mấy gian nan.

Quan ải sơn xuyên không đến mộng,

Tương tư dài mãi nát tim gan.

                       *

                  *         *

(2)

Ngày đã dần phai sắc,

Cánh hoa đượm khói lan.

Ánh trăng như lụa trắng,

Không ngủ buồn miên man.

Trụ phụng hoàng vừa ngưng Triệu sắt,

Thục cầm lại trổi uyên ương huyền.

Khúc đẹp ý, không ai gửi giúp,

Gió xuân nguyện thổi đến Yên Nhiên

Nhớ chàng trong cách biệt,

Thăm thẳm khung trời xanh.

Sóng thu xưa mắt biếc,

Nay suối lệ long lanh.

Không tin thiếp đoạn trường?

Xem thiếp lúc soi gương.

                        *

                   *         *

(3)

Mỹ nhân còn đó hoa đầy nhà,

Giường để trống không, người vắng xa.

Chăn thêu cuốn lại không người đắp,

Thoang thoảng hương thừa năm tháng qua.

Hương xưa không hề phai,

Người đi không trở lại.

Tương tư lá vàng bay,

Sương trắng ướt thanh đài.

HHD 01-2018