Bạch Đầu Ngâm - Trác Văn Quân

Tương truyền Trác văn Quân mê luyến tiếng đàn của Tư Mã Tương Như nên trốn cha mẹ theo Tương Như đi lập tổ uyên ương ở Thành Đô. Sau này khi được giầu sang phú quý, vợ đã già, Tương Như định cưới thêm ngưòi thiếp trẻ trung. Trác Văn Quân làm bài thơ "Bạch đầu ngâm" khiến Tương Như cảm đông bèn từ bỏ ý định cưới thêm vợ mới. Ca khúc này chỉ xuất hiện trong Đường giáo phường gần 1000 năm sau chuyện tình thời xưa, không mấy tin cậy là do Trác Văn Quân làm, nhưng lời lẽ rất chân thành thắm thiết làm rung động lòng người qua bao thế đại.

白頭 吟 - 卓文君   Bạch Đầu Ngâm - Trác Văn Quân

皚如山上雪，Ngai như sơn thượng tuyết,

皎若雲間月。Kiểu nhược vân gian nguyệt.

聞君有兩意，Văn Quân hữu lưỡng ý,

故來相決絕。Cố lai tương quyết tuyệt.

今日斗酒會，Kim nhật Đẩu tửu hội,

明旦溝水頭。Minh đán câu thủy đầu.

躞蹀御溝上，Tiệp điệp ngự câu thượng,

溝水東西流。Câu thủy đông tây lưu.

淒淒復淒淒，Thê thê phục thê thê,

嫁娶不須啼。Giá thú bất tu đề.

願得一心人，Nguyện đắc nhất tâm nhân,

白頭不相離。Bạch đầu bất tương ly.

竹竿何嫋嫋，Trúc can hà niệu niệu,

魚尾何簁簁。Ngư vĩ hà si si.

男兒重意氣，Nam nhi trọng ý khí,

何用錢刀為。Hà dụng tiền đao vi.

Chú Thích

1- Bạch đầu ngâm 白頭吟: tên một bài hát của nhạc phủ.

2- Ngai 皚: trắng.

3- Lưỡng ý 兩意 : 2 lòng, ám chỉ thay đổi lòng dạ trong tình yêu.

4- Quyết 決: ly biệt, chia ly.

5- Đẩu 斗: dụng cụ để đong rượu.

6- Minh đán 明旦 : minh nhật, ngày tươi sáng.

7-Tiệp điệp 躞蹀: bước đi lững thững, bồi hồi.

8- Ngự câu 御溝: dòng nước chẩy qua vườn ngự uyển hoặc chẩy vòng quanh hoàng cung.

9- Đông tây lưu 東西流: ý nói chẩy xuôi đông không trở lại. Cấu thủy đông tây lưu: Sinh hoạt ái tình trong quá khứ chỉ như dòng nước trôi về đông.

10- Thê thê 淒淒: bi thương.

11- Giá thú 嫁娶: lấy vợ lấy chồng, trong bài này chỉ có nghĩa là "giá = lấy chồng".

12- Trúc can 竹竿: cành trúc, cũng dùng để chỉ cần câu.

13- Niểu niểu 嫋嫋: nhu nhược mềm yếu. Rung động.

14- Si si 簁簁: hình dung đuôi cá như lông vũ bị thấm ướt. Trong bài này biểu tượng cho nam nữ yêu nhau hạnh phúc.

15- Ý khí 意氣: trong bài này có nghĩa là ân nghĩa, cảm tình.

16- Tiền đao 錢刀: tiền, tiền cổ đúc theo hình con dao.

Dịch Nghĩa

(Ái tình nên thuần khiết) trắng như tuyết trên đỉnh núi.

(và) trong sáng như vầng trăng giữa đám mây.

Nghe nói anh có hai ý (thay lòng đổi dạ)　　

Cho nên (tôi) đến cùng anh từ biệt.

　　

Hôm nay(mình) uống rượu sum họp (mình gặp nhau lần cuối)

Ngày mai trên bến sông (chia tay)

Tôi (một mình) thong thả bước trên bờ sông chảy quanh vườn thượng uyển.

(Đoạn ái tình quá khứ như) dòng sông chảy 2 ngả đông tây ( như dòng nước xuôi không bao giờ chảy ngược lại)

Buồn bã ôi buồn bã

Lấy chồng không nên khóc (vì lúc trước tôi tự nguyện theo anh)　　

Chỉ muốn (lấy được) người 1 lòng 1 dạ.

(Sống đến) bạc đầu (cũng) không lià nhau.

　　

(Tình đầu ý hợp) như cành trúc dẻo dang mềm mại,

Như con cá hoạt bát (đáng yêu).

Người trai nên lấy tình làm trọng,

(Lòng chung thủy đã mất) tiền bạc không mua lại được.

Phỏng Dịch

Bạch Đầu Ngâm

Tình ái trắng phau đỉnh núi tuyết,

Yêu nhau trăng sáng giữa từng mây.

Nghe tin anh đổi lòng thay dạ,

Cương quyết tìm anh từ biệt đây.

Gặp nhau bình thản ngày hôm nay,

Cảm khái buồn vui chén rượu say.

Bờ suối ngày mai không ái ngại,    

Tình trôi theo nước hướng đông tây.

Long đong phận gái thêm buồn tủi,

Cất bước theo chồng còn khóc chi.

Ao ước gặp người không đổi dạ,

Bạc đầu mãn kiếp không chia ly.

Cành trúc dẻo dang tình ý hợp,

Cá vàng hoạt bát sống thanh tao.

Nam nhi coi trọng lòng bền vững,

Tiền bạc thủy chung mua được sao?

HHD 8-2018