Tây Giang Nguyệt - Hoàng Đình Kiên

西江月 - 黃庭堅  Tây Giang Nguyệt - Hoàng Đình Kiên

 

斷送一生惟有，         Đoạn tống nhất sinh duy hữu,

破除萬事無過。         Phá trừ vạn sự vô qua.

遠山橫黛蘸秋波，     Viễn sơn hoành đại trám thu ba,

不飲旁人笑我。　    Bất ẩm bàng nhân tiếu ngã.

 

花病等閑瘦弱，         Hoa bệnh đẳng nhàn sấu nhược,

春愁沒處遮攔。         Xuân sầu một xứ già lan.

杯行到手莫留殘，     Bôi hành đáo thủ mạc lưu tàn,

不道月斜人散。         Bất đạo nguyệt tà nhân tán.

 

Chú Thích

1- Tây giang nguyệt 西江月: tên từ điệu, gồm 50 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn 2 bình vận, 1 diệp vận (cùng vận nhưng khác thanh). Cách luật:

 

X T X B X T cú

X B X T B B vận

X B X T T B B vận

X T X B X T diệp vận

 

X T X B X T cú

X B X T B B vận

X B X T T B B vận

X T X B X T diệp vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Đoạn tống: Thời gian đi qua 度过时光, cũng có nghĩa là hủy diệt.

3- Đoạn tống nhất sinh duy hữu 斷送一生惟有: Trích dẫn câu thơ của Hàn Dũ "Đoạn tống nhất sinh duy hữu tửu, tầm tư bách kế bất như nhàn 斷送一生惟有酒，尋思百計不如閒 = hủy hoại một đời chỉ có rượu, suy tư trăm kế chẳng bằng nhàn hạ".

4- Vô qua 無過: không vượt qua được cũng có nghĩa là không lầm lỗi.

5- Phá trừ vạn sự vô qua 破除萬事無過: trích dẫn một câu thơ khác của Hàn Dũ "Bôi hành đáo quân mạc đình thủ, phá trừ vạn sự vô qua tửu 杯行到君莫停手，破除萬事無過酒。 = chén (rượu) đến anh xin đừng dừng tay, tiêu trừ muôn việc không cái gì hơn được rượu".

6- Viễn sơn hoành đại 遠山橫黛: chân mày của nữ nhân. Cổ văn mô tả chân mày của Trác văn Quân là "Như vọng viễn sơn 如望遠山". Đ ại 黛: mầu tô chân mày chp đậm thêm.

7- Trám 蘸: nguyên nghĩa là một vật thấm chất lỏng.

8- Thu ba 秋波: sóng mùa thu, chỉ ánh mắt của nữ nhân.

9- Đẳng nhàn 等閑 = vô đoan 無端: không đầu mối, không nguyên nhân.

10- Già lan 遮攔 = bài khiển 排遣: bài trừ, trừ bỏ.

11- Lưu tàn 留殘: trích dẫn câu cổ thi "Thiếu niên duy hữu hoan lạc, Ẩm tửu na đắc lưu tàn 少年惟有歡樂，飲酒那得留殘 = thiếu niên chỉ có vui chơi, uống rượu không để đình trệ, còn thừa.

12- Bất đạo: không nghĩ, không tưởng.

 

Dịch Nghĩa

Hủy hoại một đời duy chỉ có,

Phá tan muôn việc không gì hơn.

Làn mi nằm ngang tô đậm gần sóng nước mùa thu,

(Các mỹ nữ phục vụ trong tiệc rượu)

Rượu đến tay nếu không uống người bên cạnh (các mỹ nữ) cười ta.

 

Hoa (dường như) có bệnh vô cớ bị gầy yếu, (cuối xuân hoa tàn)

Mùa xuân có nhiều ưu sầu không cách gì tiêu trừ được.

Chén rượu đến tay thì (nên uống) đừng để thừa đọng lai,

Không cần nghĩ gì đến việc vầng trăng tàn, tiệc tan người tản mát.

 

Phỏng Dịch

1 Tây Giang Nguyệt - Chén Rượu Đầy

 

Hủy hoại cuộc đời chính nó,

Tiêu trừ muôn việc là đây.

Núi xa mi đậm sóng thu đầy,

Không uống người cười tớ đấy.

 

Vô cớ hoa gầy ốm yếu,

Xuân buồn không chốn can ngăn.

Ly vừa đến miệng chớ tần ngần,

Chẳng kể nguyệt tàn người tán.

 

2 Chén Rượu Đầy

 

Hủy hoại cuộc đời duy chỉ có,

Phá tan muôn việc không hơn là.

Làn mi tô đậm sóng thu biếc,

Không uống người bên cười diễu ta.

 

Không bệnh cánh hoa vô cớ gầy,

Xuân sầu mấy chốn giải trừ ngay.

Cầm tay chén rượu đừng thừa đọng,

Chẳng nghĩ tiệc tan bóng nguyệt lay.

 

HHD 8-2018

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Tây Giang Nguyệt - Hoàng Đình Kiên

 

1-

Hủy hoại đời duy chỉ có

Phá tan vạn sự không gì.

Sóng thu tô đậm nét ngang mi

Người cười nếu ta không uống

 

Hoa bệnh, tự nhiên gầy ruỗng?

Sầu xuân chẳng thể tiêu trừ

Chén rượu đến tay không để dư

Bất kể trăng tàn, người tản.

 

2-

Hủy hoại cuộc đời duy chỉ có

Phá tan vạn sự chẳng gì hơn

Mày mi ngang đậm làn thu thủy

Chối từ không uống khách cười mơn!

 

Không bệnh cớ chi hoa yếu gầy

Sầu xuân chẳng thể giải trừ ngay

Rượu đưa gắng uống sao cho cạn

Bất kể trăng tàn, người đổi thay!!

Lộc Bắc

 Aug2018