Thanh Ngọc Án - Hạ Chú

青玉案 - 賀鑄    Thanh Ngọc Án - Hạ Chú

凌波不過橫塘路，     Lăng ba bất quá Hoành Đường lộ,

但目送、芳塵去。     Đản mục tống phương trần khứ.

錦瑟華年誰與度？     Cẩm sắt hoa niên thùy dữ độ?

月橋花院，                  Nguyệt kiều hoa viện,

瑣窗朱戶，                  Tỏa song châu hộ,

只有春知處。             Chỉ hữu xuân tri xứ.

飛雲冉冉蘅皋暮，     Phi vân nhiễm nhiễm hành cao mộ,

彩筆新題斷腸句。     Thải bút tân đề đoạn trường cú.

試問閑愁都幾許？     Thí vấn nhàn sầu đô kỷ hứa?

一川煙草，                  Nhất xuyên yên thảo,

滿城風絮，                  Mãn thành phong nhứ,

梅子黃時雨。              Mai tử hoàng thời vũ.

Chú Thích

1 Thanh ngọc án 青玉案：tên từ điệu, Còn gọi là “Hoành đường lộ 横塘路”và “Tây hồ lộ 西湖路”, gồm 67 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn 5 trắc vận.

Cách luật:

 

X B X T B B T vận

T X T, B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T cú

X B X T vận

X T B B T vận

 

X B X T B B T vận

X T B B T B T vận

X T X B B T T vận

X B X T cú

X B X T vận

X T B B T vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vân: vần 

2 Lăng ba 凌波：Hình dung bước đi nhẹ nhàng của phụ nữ. Lấy chữ từ bài Lạc thần phú 洛神赋 của Tào Thực 曹植 đời Tam Quốc: 

凌波微步，Lăng ba vi bộ,

羅袜生塵。La mạt sinh trần

(Lạc thần) bước trên mặt nước, 

Dưới đôi tất lụa sinh ra những (đợt sóng lăn tăn tựa như) bụi.

3 Hoành Đường 橫塘: địa danh, nay ở Tô Châu thuộc tỉnh Giang Tô, TH, nơi tác giả đang ở lúc làm bài này.

4 Phương trần 芳塵 = Phương hương chi trần 芳香之塵: bụi thơm, có nhiều nghĩa, thường dùng chỉ bước đi của mỹ nữ.

5 Phương trần khứ 芳塵去：mỹ nhân ra đi.

6 Cẩm sắt hoa niên 錦瑟華年：thời thanh xuân đẹp đẽ. Cẩm sắt 錦瑟：Cây đàn sắt có vẽ hoa văn mầu mè.

7 Nguyệt kiều 月橋 = yển nguyệt kiều 偃月橋: cây cầu hình trăng lưỡi liềm.

8 Hoa viện 花院: sân vườn trồng nhiều hoa.  

9 Nguyệt kiều hoa viện 月橋花院: vườn hoa có cây cầu bán nguyệt. Bản khác chép “Nguyệt đài hoa tạ 月台花榭= Đài ngắm trăng và nhà ở giữa vườn hoa”.

10 Tỏa song 瑣窗：cửa sổ có chạm trổ hoa văn.

11 Chu hộ 朱户：Cửa chính sơn son.

12 Phi 飛：bay, bản khác chép "Bích: xanh".

13 Nhiễm nhiễm 冉冉：mây từ từ bay.

14 Hành cao 蘅皋：Cỏ thơm mọc trên miếng đất cao giữa ao hồ.

15 Thải bút 彩笔：ám chỉ tài viết văn.

16 Đoạn trường cú 斷腸句：câu thơ đầy cảm thương.

17 Thí vấn 試問：hay là nhược vấn 若問: thử hỏi, nếu hỏi.

18 Nhàn sầu 閑愁：hoặc là nhàn tình 閑情: nỗi buồn vô cớ.

19 Đô kỷ hứa 都幾許：tóm lại bao nhiêu.

20 Nhất xuyên 一川 = nhất phiến 一片: một dải, khắp nơi.

21 Mai tử hoàng thời vũ 梅子黄時雨：lúc quả mơ chín cũng là  mùa  mưa vì  vậy gọi là  mai vũ 梅雨 = mưa mơ.

Dịch Nghĩa

Bước chân nhẹ nhàng của cô lại không chịu đến chốn Hoành Đường,

Nhưng chú mục nhìn cô ra đi.

Cô cùng với ai bồi bạn để trải qua thời gian mỹ hảo?

Cây cầu nguyệt kiều và vườn hoa.

Cửa sổ hoa lệ và cửa son.

Chỉ có mùa xuân mới biết chỗ (ở hoa lệ của cô).

Mây từ từ bay qua, ánh sáng chiều trên bãi cỏ thơm.

Cây bút tài hoa vừa mới đề xong câu thơ đau lòng.

Thử hỏi mối sầu vô cớ có bao nhiêu?

Một dải khói và cỏ (khói hoa),

Đầy thành những nhánh hoa bay theo gió.

Mùa mưa vào lúc quả mơ chín vàng.

Phỏng Dịch

1 Thanh Ngọc Án - Tuổi Ngọc Tương Tư

 

Bước nàng chưa đến nơi mình ở.

Chỉ dõi mắt, chân người nữ.

Tuổi đẹp hoa niên ai bạn trú?

Vườn hoa cầu nguyệt,

Ngọc song son cửa.

Chỉ có xuân là rõ.

 

Mây bay lững thững chiều đồng cỏ.

Đề mới bút mầu đoạn buồn rũ.

Thử hỏi bao nhiêu sầu thiếu cớ.

Một vùng cây khói,

Đầy thành liễu gió.

Mưa lúc mai vàng quả.

 

2 Tuổi Ngọc Tương Tư

Lăng ba chưa đến chốn Hoành đường,

Mắt tiễn bụi trần đi viễn phương.

Tuổi ngọc cùng ai vui mấy lúc?

Cầu trăng hoa nở góc vườn hương.

Cửa son hoa lệ chốn đình đài,

Chỉ có chúa xuân mới biết nơi.

Lờ lững mây bay chiều bến nước,

Bút hoa đề chữ nát lòng ai.

Sầu đời vô cớ còn bao nỗi,

Một dải khói hoa vắng bóng người.

Liễu rủ thành xưa phơ phất gió,

Mai vàng phơi quả gội mưa rơi.

  

HHD 9-2019

Bản Dịch của Lộc bắc

 

Thanh Ngọc Án - Hạ Chú

1-    

Không qua hoành đường, chân bước nhẹ

Em đi, anh dõi nhìn chăm chú

Cùng với ai, tuổi đời son trẻ?

Vườn hoa, cầu nguyệt

Cổng son, cửa sổ

Chỉ có xuân biết chỗ

 

Mây bay chậm ráng chiều trên cỏ

Bút mới xinh, đề thơ đau khổ

Thử hỏi bao nhiêu sầu vô cớ

Một dải khói cỏ

Đầy thành liễu nhứ

Mơ vàng trời mưa gió!

 

2-     Thương nhớ xuân thì

 

Chân bước nhẹ, đường xưa không đến

Em về đâu, thương mến cùng ai

Cửa son, cầu nguyệt, lâu đài

Gió xuân mới biết trần ai chốn nào?

 

Mây lang thang, chiều mau xuống phố

Cây bút mầu, đau khổ đề thơ

Buồn như khói cỏ nhấp nhô

Mưa phùn dai dẳng, vườn mơ chín vàng!

 

Lộc Bắc phóng tác

Fev2024