Bái Tinh Nguyệt - Chu Bang Ngạn

拜星月 - 周邦彥  Bái Tinh Nguyệt – Chu Bang Ngạn

高平秋思  Cao Bình Thu Tứ

 

夜色催更，                           Dạ sắc thôi canh,

清塵收露，                           Thanh trần thu lộ,

小曲幽坊月暗。                   Tiểu khúc u phường nguyệt ám.

竹檻燈窗，                           Trúc hạm đăng song,

識秋娘庭院。                       Thức Thu nương đình viện.

笑相遇，                               Tiếu tương ngộ,

似覺,瓊枝玉樹相倚，          Tự giác, quỳnh chi ngọc thụ tương ỷ,

暖日明霞光爛。                   Noãn nhật minh hà quang lạn.

水眄蘭情，                           Thủy miện lan tình,

總平生稀見。                       Tổng bình sinh hy kiến.

 

畫圖中、舊識春風面。Họa đồ trung, cựu thức xuân phong diện.

誰知道、自到瑤台畔。Thùy tri đạo, tự đáo Dao đài bạn.

眷戀雨潤雲溫，                   Quyến luyến vũ nhuận vân ôn,

苦驚風吹散。                       Khổ kinh phong xuy tán.

念荒寒、寄宿無人館。Niệm hoang hàn, ký túc vô nhân quán.

重門閉、敗壁秋蟲嘆。Trùng môn bế, bại bích thu trùng thán.

怎奈向、一縷相思，          Chẩm nại hướng, nhất lũ tương tư,

隔溪山不斷。                       Cách khê sơn bất đoạn.

 

Chú Thích

1- Bái tinh nguyệt 拜星月: tên từ bài, nguyên là khúc hát của Đường giáo phường, sau dùng làm tên từ điệu. Tên khác là “Bái tinh nguyệt mạn 拜星月慢”. Bài này có 104 chữ, trắc vận. Cách luật:

 

T T B B cú

X B X T cú

X T B B X T vận

T T B B cú

T B B B T vận

T B T cú

T T, B B T T B T cú

T T X B B T vận

X T X B cú

T B B B T vận

 

T B B, T T B B T vận

X B X, T T B B T vận

X T T X B X cú

T B B B T vận

T B B, T T B B T vận

B B T, X T B B T vận

X X T, X T B B cú

T B B T T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Cao Bình thu tứ 高平秋思: ý thu ở thỉ trấn Cao Bình.

3- Thôi canh 催更: thôi xúc, thúc giục. Dạ sắc thôi canh: sắc đêm đã về khuya.

4- Thanh trần 清塵: làm sạch bụi.

5- Thu lộ 收露: tiếp nhận những giọt sương thu, giọt móc.

6- U phường 幽坊: khu ở sâu kín.

7- Trúc hạm 竹檻: lan can bằng trúc.

8- Thu nương 秋娘: tiếng phổ thông gọi ca kỹ thời bấy giờ.

9- Quỳnh chi ngọc thụ 瓊枝玉樹: cành quỳnh cây ngọc, chỉ người đẹp.

10- Quang lạn 光爛: sáng láng.

11- Miện 眄: nhìn, liếc, nhìn liếc, bản khác chép “Phán 盼: trông, nhìn”. Thủy miện lan tình 水眄蘭情: mắt liếc như thu thủy, hương tình như hoa lan.

12- Bình sinh 平生: trong đời, suốt đời.

13- Họa đồ trung 畫圖中: trong hình vẽ.

14- Xuân phong diện 春風面: ý nói dung mạo mỹ lệ.

15- Dao đài 瑤台: nơi tiên ở. Tác giả mượn để chỉ chỗ ở của nàng ta.

16- Vũ nhuận vân ôn 雨潤雲溫: mưa trơn mây ấm, chỉ đôi nhân tình nam nữ hòa hợp.

17- Kinh phong 驚風: trận gió kinh sợ.

18- Hoang hàn 荒寒: hoang lương hàn lãnh 荒涼寒冷: hoang vắng lạnh lẽo.

19- Ký túc 寄宿: tạm trú.

20- Vô nhân quán 無人館: quán vắng, không người khách ở.

21- Bại bích 敗壁: vách tường mục nát.

22- Thu trùng 秋蟲: chỉ con dế mèn sống trong khe nứt của vách tường.

23- Chẩm nại hướng 怎奈向: làm sao? Làm cách nào? Chữ hướng dùng làm trợ từ. Bản khác chép tranh nại hướng 爭奈向 , cùng một ý nghĩa.

24- Nhất lũ 一縷: một sợi tơ.

25- Khê sơn 溪山: sông núi.

 

Dịch Nghĩa

Mầu đêm đã khuya như thúc giục trời sáng,

Làm sạch bụi bặm, tiếp nhận những giọt sương thu,

Một đoạn ngõ sâu kín, ánh trăng mờ ám.

Lan can làm bằng trúc, có đèn sáng ở cửa sổ,

Biết đến nhà vườn của nàng ca nhi.

Vui cười gặp gỡ,

Tự cảm thấy cô ta như cành quỳnh cây ngọc thân cận kề vai,

Như mặt trời ấm áp, như mây mầu sáng láng.

Đôi mắt nhìn như sóng nước mùa thu, hương tình như hoa lan.

Thật là trong đời hiếm gặp.

 

Từ trước chỉ thấy trong hình vẽ, bộ mặt mỹ lệ tuyệt trần.

Nào ai hay, tự mình đã đến bên bờ tiên cảnh.

Hai bên quyến luyến tình ý hòa hợp,

Khổ là một trận gió kinh sợ đã thổi tan (mối tình đẹp).

Nghĩ mình đang ở nơi hoang vu lạnh lẽo, tạm trú nơi quán vắng.

Cửa đôi đóng kín, tường nứt, côn trùng mùa thu than khóc.

Biết làm sao đây?chỉ  một nỗi tương tư,

Tuy cách trở sơn xuyên nhưng không dứt bỏ được (niềm tương tư này).

 

Phỏng Dịch

1 Bái Tinh Nguyệt - Nỗi Niềm Đêm Thu

 

Giục giã canh khuya,

Sương rơi sạch bụi,

Trăng ám đường sâu ngõ đoạn.

Dậu trúc đèn chong,

Đến ca nhi đình viện.

Nhoẻn cười gặp,

Tự biết, cành quỳnh lá ngọc kề cận,

Ấm áp mây mầu tươi sáng.

Sóng mắt tình đầy,

Suốt đời người hy hãn.

 

Chỉ trong tranh, mới có dung nhan diện.

Nào ai biết, tự đến thần tiên bạn.

Quyến luyến mưa thuận mây hòa,

Khổ vì giông xô tán.

Quán cô đơn, tạm trú miền hoang vắng.

Cài khung cửa, vách nát côn trùng thán.

Làm sao được, một nỗi tương tư,

Cách sông hồ núi loạn.

 

2 Nỗi Niềm Đêm Thu

 

Dạ sắc cầm canh đương giục giã,

Bụi trần rửa sạch, giọt sương đêm.

Trăng mờ ảm đạm đường im vắng,

Dậu trúc bên song vọng ánh đèn.

 

Ca nữ trong sân cười gặp gỡ,

Vẻ dung nhan lá ngọc cành quỳnh.

Tươi sáng mây hồng khơi ấm áp,

Lan tình thu thủy uớc bình sinh.

 

Mỹ nhân chỉ thấy vẽ trong tranh.

Ai biết Dao đài đến tự mình.

Quyến luyến thuận hòa tình hợp ý,

Khổ đời gió ác thổi tan tành.

 

Như đang lạc lõng miền hoang lạnh,

Quán vắng cô liêu tạm gửi thân.

Khép kín cửa đôi trong quạnh quẽ,

Vách tàn thu sắc dế than van.

 

Một khúc tương tư biết cách nào,

Sơn khê ngăn trở nhớ thương sầu.

Dứt bỏ không xong đành nhẫn nại,

Âm thầm chịu đựng nỗi niềm đau.   

 

HHD 07-2021

Bản Dịch của Lộc Bắc

BÁI TINH NGUYỆT

1-    

Giục sáng đêm tàn

Bụi trong nhận móc

Đoạn ngõ sâu, trăng mờ ám

Lan trúc, đèn song

Biết Thu Nương đình viện

Cười gặp gỡ

Tự thấy, cành quỳnh cây ngọc kề cận

Trời ấm, ráng mầu sáng lạn

Mắt sóng tình lan

Trong đời gặp thật hiếm

 

Mặt tuyệt đẹp chỉ trong tranh xuất hiện

Nào ai hay, tiên cảnh tự đến

Quyến luyến mây ấm mưa trơn

Khổ gió kinh thổi loạn

Chốn lạnh hoang, quán vắng người trọ tạm

Cửa đôi đóng, dế than, tường rạn

Làm sao đây, một nỗi tương tư

Cách trở, không đứt đoạn!?

 

2-    Nỗi niềm đêm thu

 

Trời rất khuya, đêm tàn giục sáng

Sương trong veo, rửa trắng bụi trần

Trăng mờ tối, ngõ sâu dần

Đèn song, rào trúc bên sân nhà nàng

 

Cười gặp gỡ, ngọc quỳnh kề cận

Trời ấm nồng xán lạn ráng màu

Tình lan, mắt sóng liếc mau

Trong đời thật hiếm bên nhau kết thành

 

Mặt tuyệt đẹp chỉ tranh xuất hiện

Nào ai hay tự đến cảnh tiên

Mây nồng, mưa nhuận triền miên

Khổ cơn gió loạn đứt giềng lứa đôi

 

Chốn hoang lạnh thân côi trọ tạm

Kín cửa đôi, tường rạn, dế than

Tương tư một nỗi sao đang?

Tình còn day dứt dẫu ngàn núi sông!

 

Lộc Bắc

Mai24