Dạ Phi Thước - Chu Bang Ngạn

夜飛鹊 - 周邦彥  Dạ Phi Thước – Chu Bang Ngạn

 

河橋送人處，             Hà kiều tống nhân xứ,

涼夜何其。                 Lương dạ hà kỳ.

斜月遠墮餘輝。         Tà nguyệt viễn đọa dư huy.

銅盤燭淚已流盡，     Đồng bàn chúc lệ dĩ lưu tận,

霏霏涼露沾衣。         Phi phi lương lộ triêm y.

相將散離會，             Tương tương tán li hội,

探風前津鼓，             Thám phong tiền tân cổ,

樹杪參旗。                 Thụ diểu tham kỳ.

華驄會意，                 Hoa thông hội ý,

縱揚鞭、亦自行遲。Túng dương tiên, diệc tự hành trì.

 

迢遞路回清野，         Điều đệ lộ hồi thanh dã,

人語漸無聞，             Nhân ngữ tiệm vô văn,

空帶愁歸。                 Không đái sầu quy.

何意重經前地，         Hà ý trùng kinh tiền địa,

遺鈿不見，                 Di điền bất kiến,

斜逕都迷。                 Tà kính đô mê,

兔葵燕麥，                 Thố quỳ yến mạch,

向殘陽、欲與人齊。Hướng tàn dương, dục dữ nhân tề.

但徘徊班草，             Đản bồi hồi ban thảo,

欷歔酹酒，                 Hi hư lỗi tửu,

極望天西。                 Cực vọng thiên tây.

 

Chú Thích

1- Dạ phi thước 夜飛鵲: tên từ bài, gồm 107 chữ, đoạn trước 5 bình vận, đoạn sau 4 bình bận. Cách luật:

 

B B T B T cú

B T B B vận

B T T T B B vận

B B T T T B T cú

X B B T B B vận

B B T B T cú

T B B B T cú

T T B B vận

B B T T cú

T B B, X T B B vận

　　

B T T B B T cú

B T T B B cú

B T B B vận

B T B B B T cú

B B T T cú

B T B B vận

T B T T cú

T B B, T T B B vận

T B B B T cú

B B T T cú

X T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Hà kiều 河橋: cầu bắc ngang sông.

3- Hà kỳ 何其: vì sao lại như thế. Lương dạ hà kỳ 涼夜何其: vì sao lại đêm mát mãi như thế, ý nói đêm đã khuya mà chưa thấy có dấu hiệu trời sáng. Bản khác chép “lương良: tốt lành” thay vì “lương涼: mát”.

4- Dư huy 餘輝: ánh sáng còn sót lại.

5- Đồng bàn 銅盤: mâm đồng, ở đây chỉ cái đài bằng đồng để cắm nến.

6- Chúc lệ 燭淚: nến khi cháy, chất sáp chẩy ra thành dòng trông giống như dòng lệ.

7- Phi phi 霏霏: mù mịt, (rơi) lả tả.

8- Tương tương 相將: gần gũi nhau.

9- Tán ly hội 散離會: tụ hội để tiễn nhau lên đường.

10- Thám 探: nghe ngóng.

11- Phong tiền tân cổ 風前津鼓: tiếng trống theo gió đưa lại từ phía trước bến cảng (hoặc là theo gió đưa đến trước bến cảng).

12- Thụ miểu (diểu) 樹杪 = thụ sao樹梢: ngọn cây.

13- Tham kỳ參旗: tên một ngôi sao thường xuất hiện vào buổi tối. Thụ miểu tham kỳ 樹杪參旗: ý nói tinh tú trên bầu trời khoảng ngọn cây.

14- Hoa thông 華驄 = ngọc hoa thông 玉華驄: tên con ngựa của Đường Huyền Tông, chữ này phiếm chỉ “ngựa”.

15- Túng 縱 = túng sử 縱使: giả như, nếu như.

16- Hành trì 行遲: đi chậm chậm.

17- Điều đệ 迢遞: xa xôi.

18- Trùng 重= tái thứ: lần nữa. Kinh 經: trải qua.

19- Di điền 遺鈿: trang sức còn để lại, ý nói không thấy người đẹp.

20- Tà kính 斜逕 hay tà kính斜徑đường xéo (không thẳng).

21- Thố quỳ yến mạch 兔葵燕麥: hoa qùy dại và lúa mạch dại.

22- Tàn dương 殘陽: ánh sáng ban ngày còn sót lại lúc mặt trời lặn.

23- Ban thảo 班草: trải cỏ, ý nói ngồi trên thảm cỏ.

24- Hi hư 欷歔: tiếng than van.

25- Lỗi tửu 酹酒: tưới rượu xuống đất tế lễ.

26- Cực vọng 極望: nhìn thật xa.

 

Dịch Nghĩa

Nơi đưa tiễn người bên cầu bắc ngang sông,

Vì sao mà đêm mát dài mãi.

Vầng trăng tàn đang lặn nơi xa chiếu ánh sáng thừa.

Dòng lệ nến đã chẩy hết trên cái giá bằng đồng,

Những giọt sương lạnh rơi lả tả làm uớt y phục.

Gần gũi nhau trong buổi hôi họp tiễn đưa.

Nghe ngóng tiếng trống theo gió đưa lại từ phía trước bến cảng,

Chòm sao trên ngọn cây.

Con ngựa hiểu ý (người),

Dù dơ roi đánh, nó cũng tự đi chậm chậm.

 

(Sau này) Trên đường về xa xôi một mầu xanh hoang dã,

Dần dần không còn nghe thấy tiếng người nữa,

Chỉ đem mối sầu về.

(Tôi) không có ý (mà) lại đi qua chốn cũ,

Không thấy tung tích người đẹp xưa (không thấy đồ trang sức để lại).

Đường mòn nghiêng lệch cũng khó nhận ra.

Hoa quỳ cỏ mạch dại,

Hướng về ánh tịch dương (ảnh của hoa cỏ dưới ánh tịch dương), như muốn sánh ngang với người.

Nhưng bồi hồi ngồi trên cỏ,

Than thở tưới rượu lên đất tế lễ,

Nhìn thật xa về phía trời tây (mà lòng buồn rười rượi).

 

Phỏng Dịch

1 Dạ Phi Thước - Về Chốn Xưa

 

Hà kiều chốn đưa tiễn,

Trời mát đêm nay.

Trăng nhạt xế bóng xa ngoài.

Mâm đồng giọt nến đã suy cạn,

Thấm vai sương lạnh mờ bay.

Tương thân biệt ly hội,

Trống vang nghe trong gió,

Tinh tú ngang cây,

Thông tình ngựa quý,

Chậm đi thôi, mặc có dương roi.

 

Xa xôi lối về hoang dã,

Dần bặt tiếng người xa,

Về với sầu vây.

Vô ý đi qua nơi cũ,

Nàng đâu chẳng thấy,

Đường lối mê đầy.

Dã hoa cỏ dại,

Dưới tà huy, muốn sánh ngang người.

Mãi bồi hồi trên cỏ,

Than van tưới rượu,

Trông suốt trời tây.

 

2 Về Chốn Xưa

 

Trên cầu ngày ấy tiễn anh,

Canh khuya thoảng mát trăng thanh bên trời.

Chân đèn nến sáp lệ rơi,

Làn sương mù mịt ướt người nhung y.

 

Bên nhau quấn quít biệt ly,

Vọng nghe tiếng trống thầm thì gió đưa.

Ngọn cây vài ánh sao thưa,

Vó câu hiểu ý lững lờ chậm đi.

 

Cỏ xanh xa tắp đường về,

Tiếng người dần mất còn nghe gió ngàn.

Ôm sầu tưởng nhớ miên man,

Ra đi có biết mộng tàn ngày thơ.

 

Bất ngờ lại đến chốn xưa,

Đường nghiêng mờ mịt người mơ phương nào.

Dã hoa cỏ dại lao xao,

Tàn dương chiếu rọi sánh cao với người.

 

Ngồi trên thảm cỏ bồi hồi,

Nhớ khi nức nở cùng người chia tay.

Than van rượu tưới tình say,

Nhìn nơi xa thẳm trời tây não lòng.

 

HHD 08-2021