Bồ Tát Man - Tân Khí Tật

菩薩蠻 - 辛棄疾  Bồ Tát Man – Tân Khí Tật

書江西造口壁 Thư Giang Tây Tạo Khẩu bích

 

鬱孤臺下清江水，Uất cô đài hạ thanh giang thủy,

中間多少行人淚？Trung gian đa thiểu hành nhân lệ.

西北望長安，             Tây bắc vọng trường An,

可憐無數山。             Khả lân vô số sơn.

 

青山遮不住，             Thanh sơn già bất trú,

畢竟東流去。             Tất cánh đông lưu khứ.

江晚正愁餘，             Giang vãn chính sầu dư,

山深聞鷓鴣。             Sơn thâm văn giá cô.

 

Chú Thích

1- Bồ tát man 菩薩蠻: tên từ bài. Cách luật:

 

X B X T B B T trắc vận

X B X T B B T vận

X T T B B bình vận

X B X T B vận

 

X B B T T đổi trắc vận

X T X B T vận

X T T B B đổi bình vận

X B X T B vận

 

X = bất luận; B = bình thanh; T = trắc thanh, vận = vần.

 

2- Tạo Khẩu 造口: thị trấn Tạo Khẩu, còn viết là “皁口”, nay ở huyện Vạn An 萬安, tỉnh Giang Tây, TH.

3- Uất Cô đài 鬱孤臺: tên một đài cổ ở thị trấn Cám châu 贛州, tỉnh Giang tây 江西, TH.

4- Thanh giang 清江: tên sông, do 2 con sông Cám giang 贛江 và Viên giang 袁江 hợp lại.

5- Hành nhân 行人: người đi đào nạn chiến tranh.

6- Trường An 長安: trong bài này, chữ Trường An ám chỉ kinh đô Biện Lương 汴梁của nhà Tống宋.

7- Khả lân (liên) 可憐: đáng tiếc, đáng thương.

8- Vô số sơn 無數山: nhiều dẫy núi, chỉ vùng đất bị chiếm đóng.

9- Già bất trú 遮不住: che đậy không xuể

10- Tất cánh 畢竟: sau rốt, chung quy, đáo để. Tất cánh đông lưu khứ 東流去: sau rốt chẩy hướng đông.

11- Sầu dư 愁餘: ưu sầu. Ban khác chép “Dư 予: ta, tôi”.

12- Giá (chá) cô 鷓鴣: chim đa đa.

 

Dịch Nghĩa

Ghi chú của tác giả: Viết ở tỉnh Giang Tây, dưới vách núi Tạo Khẩu.

Dưới đài Uất Cô là dòng nước của sông Thanh giang,

Trong dòng nước có biết bao nhiêu là nước mắt của người chạy loạn.

Nhìn về phương tây bắc nơi kinh đô,

Thương tiếc bao ngọn núi (vùng bị giặc chiếm).

 

Núi xanh không che được dòng nước sông,

Nước sông tất phải chầy ra hướng đông.

Buổi chiều bên sông, (tôi) đang buồn bã,

Nghe tiếng chim đa đa từ núi sâu vọng ra (thêm buồn).

 

Phỏng Dịch

1 Bồ Tát Man - Chạy Loạn

 

Dưới chân đài cổ dòng thanh thủy,

Người đi đào nạn bao hàng lệ.

Tây bắc ngóng thành xưa,

Tiếc thay bao núi trơ.

 

Non xanh không thể đậy,

Tất phải xuôi đông chẩy.

Chiều tối chính vây sầu,

Đa đa vọng núi sâu.

2 Chạy Loạn

Dưới chân đài cổ dòng thanh thủy,

Đào nạn người đi ngấn lệ tràn.

Tây bắc thành xưa trời cố lý,

Trơ trơ đồi núi thảm mây ngàn.

 

Cao mấy non xanh che được sao?

Xuôi đông dòng nước vẫn từ lâu.

Chiều đến sầu vây trời lạc lõng, 

Đa đa nghe vọng góc rừng sâu. 

HHD 11-2021