Túy Đào Nguyên - Ngô Văn Anh

醉桃源 - 吳文英  Túy Đào Nguyên – Ngô Văn Anh

芙蓉 Phù dung

 

青春花姊不同時，     Thanh xuân hoa tỷ bất đồng thì,

淒涼生較遲。             Thê lương sinh giảo trì.

豔妝臨水最相宜，     Diễm trang lâm thủy tối tương nghi,

風來吹繡漪。             Phong lai xuy tú y.

 

驚舊事，                      Kinh cựu sự,

問長眉，                      Vấn trường mi,

月明仙夢回。             Nguyệt minh tiên mộng hồi.

憑闌人但覺秋肥，     Bằng lan nhân đãn giác thu phì,

花愁人不知。             Hoa sầu nhân bất tri.

 

Chú Thích

1- Túy đào nguyên醉桃源: tên từ bài. Tên khác là “Nguyễn lang quy阮郎歸”. Bài này có 47 chữ, đoạn trước có 4 câu với 4 bình vận, đoạn sau có 5 câu với 4 bình vận. Cách luật:

 

X B X T T B B vận

X B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T B vận

 

X X T cú

T B B vận

X B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Phù dung 芙蓉: hoa sen.

3- Thanh xuân 青春: trong bài này có nghĩa là mùa xuân. Tác giả mượn chữ trong câu thơ của Tào Thực 曹植 trong bài “Mê điệt hương phú 迷迭香賦: bài phú về cỏ thơm “Mê điệt” rosemary”:

 

“播西都之麗草兮，Bá Tây đô chi lệ thảo hề,

“應青春*而凝暉。Ứng thanh xuân nhi ngưng huy.

“Trồng cỏ đẹp ở Tây Vực hề,

“Tùy mùa xuân mà phát xuất quang sắc”.

*Thanh xuân 青春 = xuân quý 春季: mùa xuân.

 

4- Hoa tỷ 花姊: những loại hoa nào nở trước hoa sen được gọi là hoa đàn chị. Bản khác chép “Hoa liễu 花柳: hoa và liễu”.

5- Diễm trang 豔妝: trang sức diễm lệ.

6- Lâm thủy 臨水: đi vào trong nước hoặc là bên bờ nước.

7- Tương nghi 相宜: hợp thích.

8- Y 漪 = liên y 漣漪: sóng lăn tăn. Tú y 繡漪: hình dung sóng lăn tăn mịn màng như thêu.

9- Cựu sự 舊事: việc cũ, ám chỉ chuyện Triệu Phi yến hoang hậu trong Hán cung thời xưa.

10- Trường mi長眉: lông mày dài, chỉ nữ nhân. Trong bài này chỉ cung nhân.

11- Tiên mộng 仙夢: mộng lên tiên. Theo truyền thuyết xưa, khi hoàng hậu Triệu Phi Yến 趙飛燕 đang múa cho vua xem thì có một cơn gió nổi lên, Triệu hoàng hậu như muốn bay theo gió lên tiên. Vua hô hoán nhạc sĩ nắm váy hoàng hậu kéo lại. Váy hoàng hậu bị nắm nhăn một góc. Từ đó trong cung cấm có lưu truyền câu nói về nếp nhăn trên váy là “Lưu tiên quần 留仙裙: váy giữ tiên”.  

12- Bằng lan憑闌: dựa vào lan can.

13- Thu phì秋肥: hình dung vạn vật thành thục đầy đặn trong mùa thu.

 

Dịch Nghĩa

Hoa phù dung

Buổi thanh xuân, hoa sen và các loài hoa khác nở không cùng một lúc.

Hoa sen nở muộn (vào hè) nên buồn tủi.

Hoa sen cánh hồng đài xanh mọc lên từ trong nước là thích nghi nhất.

Lúc gió thổi đến, bóng hoa sen trên mặt nước bị sóng lăn tăn trông như thêu.

 

Kinh hãi về chuyện cũ,

Hỏi người cung nhân.

Trong đêm trăng sáng, đang mộng lên tiên thì tỉnh lại.

Đứng dựa lan can, người chỉ cảm thấy thu vật thành thục đầy đặn.

Người đâu có biết hoa ưu sầu (vì sẽ tàn tạ).

 

Phỏng Dịch

 

1 Túy Đào Nguyên - Phù Dung

 

Thanh xuân hoa nở chẳng cùng thời,

Sinh sau buồn cuộc đời.

Diễm trang hợp thích nước đầy vơi,

Gió lùa gợn sóng xuôi.

 

Kinh chuyện cũ,

Hỏi mi dài,

Mộng tiên trăng sáng soi.

Thu về tựa cửa ngắm mây trời,

Biết đâu hoa tả tơi.    

 

2 Phù Dung

 

Thanh xuân hoa đóa khắp nơi,

Phù dung nở muộn buồn đời lắm khi.

Diễm trang bến nước thích nghi,

Gió lùa gợn sóng li ti bên trời.

 

Nhớ người cung nữ xa vời,

Dưới trăng điệu vũ mộng hồi giấc tiên.

Dựa lan can ngắm thiên nhiên,

Mầu thu đầy đặn một miền bao la.

Hoa sầu ai biết chăng là!

 

HHD 01- 2022