玉梅令 - 姜夔 Ngọc Mai Lệnh - Khương Qùy
石湖家自制此声，未有语实之，命予作。石湖宅南，隔河有圃曰苑村，梅開雪落，竹院深静，而石湖畏寒不出，故戲及之。
Thạch Hồ gia tự chế thử thanh,
vị hữu ngữ thật chi, mệnh dư tác. Thạch Hồ trạch nam, cách hà hữu phố viết uyển
thôn, mai khai tuyết lạc, trúc viện thâm tĩnh, nhi Thạch Hồ úy hàn bất xuất, cố
hí cập chi 。
疏疏雪片。 Sơ
sơ tuyết phiến.
散入溪南苑。 Tán
nhập khê nam uyển.
春寒鎖、舊家亭館。Xuân hàn tỏa, cựu gia đình quán.
有玉梅幾樹， Hữu
ngọc mai kỷ thụ,
背立怨東風， Bối
lập oán đông phong,
高花未吐， Cao hoa vị thổ,
暗香已遠。 Ám
hương dĩ viễn.
公來領略， Công
lai lãnh lược,
梅花能勸。 Mai
hoa năng khuyến.
花長好、願公更健。Hoa trường hảo, nguyện công cánh kiện.
便揉春為酒， Tiện
nhụ xuân vi tửu,
剪雪作新詩， Tiễn
tuyết tác tân thi,
拚一日、繞花千轉。Phiên nhất nhật, nhiễu hoa thiên chuyển.
Chú Thích:
1- Ngọc mai lệnh 玉梅令: tên từ điệu, gồm 66 chữ, đọan trước có 7 câu với 4
trắc vận, đoạn sau có 6 câu, 3 trắc vận. Cách luật:
B B T T vận
T T B B T vận
B B T, T B B T vận
T T B T T cú
T T T B B cú
B B T T cú
T B T T vận
B B T T,
B B B T vận
B B T, T B T T vận
T T B B T
T T T B B
B T T, T B B T vận
B: bình thanh; T: trắc thanh; cú: hết câu; vận: vần
2- Câu thứ 6, đoạn 1, bản khác chép “B T T hoa vị thổ 花未吐” thay vì “B B T T cao hoa vị thổ”
3- Và câu thứ 2 đoạn 2, bản
khác chép: “B T B B T mai hạ hoa năng khuyến 梅下花能勸” thay vì “B B B T mai hoa năng khuyến”.
4- Đình quán 亭館: Phòng xá để nghỉ ngơi lúc du ngoạn.
5- Ngọc mai 玉梅: chữ ngọc dùng để mỹ xưng cây mai.
6- Bối lập oán đông phong 背立怨東風: đứng thẳng để
kháng gió xuân lạnh
7- Thổ 吐: nhổ ra, nhả ra, phát ra, thổ tú 吐秀= nở hoa
8- Ám hương 暗香: mùi thơm thoang thoảng.
9- Lãnh lược 領略: có nhiều nghĩa, trong bài này có nghĩa là hân thưởng 欣赏, thưởng ngoạn 赏玩.
Bản khác chép 領 客 = đón khách.
10- Khuyến 勸: khuyên bảo, khích lệ, mời như khuyến tửu= mời uống
rượu.
11- Nhụ (nhu) 揉: dụi, xoa, dày, vò. Âm quan thoại là róu, trắc
thanh.
12- Phiên 拚: nguyên là chữ “biện 拚”.
Ở trong bài này chữ “拚” đọc là “phiên” = 翻 có nghĩa là lật qua, dở qua, vượt qua. Bản khác chép
“Bạn nhất nhật 拌一日” = qua một ngày, bỏ một ngày.Trong bài này chữ 拌 đọc là phan cũng có nghĩa như chữ 拚.
Dịch Nghĩa
Lời chú của tác giả Khương Quỳ:
Thạch Hồ làm ra thanh điệu này nhưng chưa có lời nên sai tôi đặt. Ở phía nam nhà
Thạch Hồ, bên kia sông, có một khu phố gọi là Uyển thôn, hoa mai nở tuyết rơi, nhà
vườn trúc sâu yên tĩnh, mà Thạch Hồ sợ lạnh không ra. Cho nên tôi vui đùa nói tới
chuyện này. (Thạch Hồ là bạn thân của Khương Quỳ).
Mảnh tuyết thưa thưa.
Tan tác bay vào suối trong vườn
phía nam.
Xuân lạnh khóa đình quán nhà
xưa.
Có vài cây ngọc mai,
Đứng sững oán gió đông,
Hoa cao chưa nhả,
Hương thơm đã bay xa.
Ông đến thưởng ngoạn?
Hoa mai có thể khuyên mời.
Hoa đẹp mãi, chúc ông luôn mạnh.
Bèn vò xuân làm rượu,
Cắt tuyết làm câu thơ mới,
Qua một ngày, lượn quanh hoa
nghìn lần.
Phỏng Dịch
1 Ngọc Mai Lệnh - Ngọc Mai
Lưa thưa tuyết phiến.
Tan tác vùng nam uyển.
Xuân hàn khóa, chốn xưa đình
quán.
Có ngọc mai mấy gốc,
Đứng sững oán đông phong,
Hoa cao chưa nhả,
Thoảng hương đã quyện.
Ông sang thưởng ngoạn,
Hoa mai mời đến.
Hoa luôn đẹp, kiện khang chúc
nguyện.
Bóp nát xuân thành rượu,
Cắt tuyết góp bài thơ,
Qua một buổi, lượn hoa ngàn
chuyến.
2 Ngọc Mai
Lưa thưa hoa tuyết bay tan
tác,
Dòng suối vườn nam xuân lạnh
lùng.
Khóa chặt nhà xưa đình quán
cũ,
Ngọc mai vài gốc oán đông
phong.
Cành cao hoa nụ chưa khoe sắc,
Thoang thoảng u hương tỏa khắp
nơi.
Viễn khách dừng chân vui thưởng
ngoạn,
Mai hoa linh hoạt biết khuyên
mời.
Hoa tươi mãi, chúc người
khang, kiện,
Vò sắc xuân thành chén rượu nồng.
Bẻ hạt tuyết, vần thơ mới dệt,
Quanh hoa, ngày hết, lượn
ngàn vòng.
HHD 2-2-2017
No comments:
Post a Comment