Đạp Sa Hành – Âu Dương Tu

Từ gia Âu Dương Tu 歐陽修, tự là Vĩnh Thúc 永叔, hiệu là Lục Nhất Cư Sĩ  六一居士, rồi sau lại lấy hiệu là Túy Ông 醉翁, quê quán ở tỉnh Giang Tây 江西, nhưng sinh ra ở Tứ Xuyên 四川, TH. Ông đỗ tiến sĩ năm 23 tuổi, làm nhiều chức quan cao thời Bắc Tống. Sau vì bất bình với Vương An Thạch, ông xin về trí sĩ và mất lúc 65 tuổi, thụy hiệu là Văn Trung 文忠. Từ của ông có tính cách ôn nhu ủy mị, pha nhiều nữ tính tuy ông là một nhà Nho nghiêm trang. Về sau có người cho đó là những bài ngụy tác nhưng thực ra vào thời Tống các nhà Nho vẫn làm thơ từ diễm lệ mà không hề kiêng kỵ.

 

踏莎行  -  歐陽修  Đạp Sa Hành – Âu Dương Tu

 

候館梅殘，                 Hậu quán mai tàn,

溪橋柳細，                 Khê kiều liễu tế,

草薰風暖搖征轡。     Thảo huân phong noãn dao chinh bí.

離愁漸遠漸無窮，     Ly sầu tiệm viễn tiệm vô cùng,

迢迢不斷如春水。     Điều điều bất đoạn như xuân thủy.

 

寸寸柔腸，                 Thốn thốn nhu trường,

盈盈粉淚，                 Doanh doanh phấn lệ,

樓高莫近危闌倚。     Lâu cao mạc cận nguy lan ỷ.

平蕪盡處是春山，     Bình vu tận xứ thị xuân sơn,

行人更在春山外。     Hành nhân cánh tại xuân san ngoại.

 

Chú Thích

1- Đạp Sa Hành 踏莎行: tên bài từ, còn đọc là Đạp thoa hành, có 2 đoạn, tổng cộng 10 câu, 58 chữ, 6 câu có trắc vận, suốt bài không đổi vận. Cách luật:

 

X T B B cú

X B X T vận

X B X T B B T vận

X B X T T B B cú

X B X T B B T vận

 

X T B B cú

X B X T vận

X B X T B B T vận

X B X T T B B cú

X B X T B B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

Trong bài từ này, đoạn đầu tác giả viết cho người ra đi, đoạn sau viết cho người ở lại.

2- Hậu quán 候館: lữ quán, quán trọ.

3- Khê kiều 溪橋: cầu bắc ngang suối.

4- Thảo huân 草薰：mùi thơm của cỏ.

5- Chinh bí 征辔：dây cương ngựa.

Câu này，Thảo huân phong noãn dao chinh bí， nguyên phỏng theo 1 câu thơ cổ: Khuê trung phong noãn, mạch thượng thảo huân 閨中風暖，陌上草薰 = phòng khuê gió ấm, Trên đường cỏ thơm.

6- Điều điều 迢迢：Hình dung xa xa.

7- Thốn thốn nhu trường 寸寸柔肠=柔肠寸断 nhu trường thốn đoạn: hình dung sầu khổ đến cực điểm.

8- Doanh doanh 盈盈：tràn đầy, ràn rụa.

9- Phấn lệ 粉泪：nước mắt tràn lên mi, hòa với phấn sáp trang sức.

10- Nguy lan 危闌：lan can ở trên lầu cao.

11- Bình vu 平蕪：bãi cỏ phẳng dài.

Dịch Nghĩa

Nơi lữ quán, hoa mai đã tàn,

Bên cầu qua dòng suối, lá liễu nhỏ nhắn (rủ phất phơ).

Cỏ thơm, gió ấm, thúc cương ngựa,

Nỗi buồn chia ly càng đi xa càng thêm buồn,

Xa xa không dứt như dòng nước mùa xuân.

Từng tấc lòng mềm, (tấc lòng buồn bã)

Long lanh tràn nước mắt.

Chớ lên lầu cao đứng tựa lan can (trông xa thêm buồn nhớ)

Bãi cỏ dài vô tận đến mãi dẫy núi xuân,

Người đi còn ở xa ngoài dãy núi ấy.

Phỏng Dịch

Đạp Sa Hành - Hoa Mai Lữ Quán

Lữ quán mai tàn,

Ngòi cầu liễu nhứ.

Thúc cương, gió ấm, thơm hương cỏ,

Ly sầu mỗi lúc mỗi trùng trùng.

Như dòng xuân mãi dần xa xứ.

Bối rối lòng này,

Long lanh lệ nhỏ.

Lan can chớ tựa thêm buồn nhớ,

Cỏ xanh bát ngát đến non xa,

Người đi mãi tận ngoài nơi đó.

HHD 12-29-2016

Bản Dịch của Đàm Giang

ĐẠP SA HÀNH

Quán xưa, hoa tàn

Kế cầu, liễu uốn

Cỏ hương, ầm gió, dong cương ngựa

Sầu chia ly còn mãi không nguôi

Cứ liên miên xuân giòng nước tựa

Tấc ruột ruột mềm

Rưng rưng nước mắt

Lầu cao dựa lan can gió lạnh

Tuốt xa tầm mắt kìa núi xuân

Người đi lưu tại núi xuân cạnh

Đàm Giang

Bản Dịch của Lộc Bắc

1 ĐẠP SA HÀNH, Âu Dương Tu

Quán trọ, mai tàn

Cầu con, liễu nhỏ

Thúc cương, gió ấm thơm mùi cỏ

Ly biệt càng xa càng thêm buồn

Đều đều không dứt dòng xuân thủy

Từng tấc ruột mềm

Phấn son nhòa lệ

Chớ lên lầu rào cao đứng dựa

Xa thẳm cuối trời, đó núi xuân

Người còn khuất xa ngoài chốn nọ!!

Lộc Bắc  Dec2016 

2-     

Quán trọ mai tàn, cầu, liễu nhỏ

Thúc cương, gió ấm thơm mùi cỏ

Ly biệt càng xa càng thêm buồn

Đều đều không dứt như xuân thủy

 

Tấc ruột mềm, phấn son nhòa lệ

Chớ lên lầu rào cao đứng dựa

Xa thẳm cuối trời, đó núi xuân

Người còn khuất xa ngoài chốn nọ!!

Lộc Bắc  Aout20

Bản Dịch của Nguyễn Tâm Hàn

Đạp Sa Hành  Âu Dương Tu

      Mai tàn sau quán
      Liẽu rũ bên cầu
      Gió thoảng đưa hương cỏ, vó câu
      Rong ruổi mãi ...  niềm đau canh cánh
      Cuộc chia ly ... dòng xuân sóng sánh

      Nhàu nhũn tâm can
      Đầy vơi lệ thảm
      Được chi đâu ... lan can đứng ngắm
      Nơi xa xăm ... núi  đón xuận rồi
      Người đi biền biệt ... chốn ấy xa xôi

      NguyễnTâmHàn
      Dec. 2016 

Nỗi lòng kẻ ở người đi

Lối sau lữ quán mai tàn
Gió lay lệ liễu lan man bên cầu
Hương cỏ thoảng, nhẹ vó câu
Đường đời đôi ngả nỗi sầu khó quên
Dòng xuân chảy, nước triền miên
Niềm riêng từng khúc ruột mềm thắt đau
Nhạt nhòa phấn lệ u sầu
Nhớ thương đứng tựa bên lầu xa trông
Cỏ xanh tận núi chập chùng
Người đi hẳn đón xuân phong cuối trời

NguyễnTâmHàn Dec. 31st-2016