Đạp sa hành - Hạ Chú

踏莎行 - 賀鑄     Đạp sa hành - Hạ Chú

 

楊柳迴塘，                 Dương liễu hồi đường,

鴛鴦別浦，                 Uyên ương biệt phố,

綠萍漲斷蓮舟路。     Lục bình trướng đoạn liên châu lộ.

斷無蜂蝶慕幽香，    Đoạn vô phong điệp mộ u hương,

紅衣脫盡芳心苦。    Hồng y thoát tận phương tâm khổ,

 

返照迎潮，                 Phản chiếu nghênh triều,

行雲帶雨，                 Hành vân đới vũ,

依依似與騷人語：    Y y tự dữ tao nhân ngữ.       

當年不肯嫁春風，    Đương niên bất khửng giá xuân phong,

無端卻被秋風誤！     Vô đoan khước bị thu phong ngộ.

Chú Thích

(1)            Đạp sa hành 踏莎行: tên bài từ, còn đọc là Đạp thoa hành, có 2 đoạn, tổng cộng 10 câu, 58 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 5 câu với 3 trắc vận. Suốt bài không đổi vận. Cách luật: 

X T B B cú

X B X T vận

X B X T B B T vận

X B X T T B B cú

X B X T B B T vận

 

X T B B cú

X B X T vận

X B X T B B T vận

X B X T T B B cú

X B X T B B T vận

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

(2)            Hồi đường 迴塘 = 回塘:  ao hồ có hình dáng quanh co uốn khúc.

(3)            Uyên ương 鴛鴦: tên loài chim thường xuất hiện trong văn chương cổ hay truyện thần thoại, là loại vịt có mầu sắc đẹp đẽ, sống thành đôi, bơi ở ao hồ, con đực là uyên, con mái là ương.

(4)            Biệt phố 別浦: nhánh sông ngòi nhỏ chảy vào nguồn nước khác.

(5)            Liên châu 蓮舟: thuyền con đi hái sen.

(6)            Hồng y 紅衣: chỉ cánh hoa sen mầu đỏ.

(7)            Phương tâm khổ 芳心苦: chỉ búp sen có vị đắng.

(8)            Phản chiếu 返照: ánh sáng phản chiếu trên mặt nước.

(9)            Triều 潮:  con nước lên, thường lúc chiều hoặc tối.

(10)      Hành vân 行雲: mây bay.

(11)      Y y 依依: hình dung hoa sen phất phơ theo gió.

(12)      Tao nhân 騷人: chỉ thi nhân.

(13)     Bất khửng giá xuân phong 不肯嫁春風:  Mượn câu thơ của Hàn Xúc 韓促 trong bài Ký Hận 寄恨: 

“死恨物情難會處，Tử hận vật tình nan hội xứ,

“蓮花不肯嫁春風。Liên hoa bất khửng giá xuân phong.

“Nơi chỗ mà “nhân tâm” và “căm hận” khó hội họp,

“Hoa sen không chịu khoe sắc trong gió xuân”.

Đương niên bất khửng giá xuân phong當年不肯嫁春風:  năm ấy (hoa sen) không chịu gả cho gió xuân, liên tưởng hoa sen lúc sắp tàn cũng như mỹ nhân lúc lỡ thì, nhan sắc không còn xuân xanh nữa.

(14)      Vô đoan 無端: vô cớ.

Dịch nghĩa

Bài từ theo điệu Đạp Sa Hành của Hạ Chú.

Dương liễu trồng bên ao quanh co.

Chim uyên ương ở vùng rạch ngòi nhỏ.

Đám bèo xanh dầy đặc ngăn lối thuyền vào hái sen,

Tuyệt nhiên  không có ong bướm nào thích mùi thơm nhẹ,

Khi áo đỏ đã cởi bỏ(cánh sen đỏ đã tàn) , quả tim đắng (trái sen đắng kết thành).

Ánh trời phản chiếu đón nước triều,

Mây bay đem mưa tới,

Hoa phất phơ (vì gió mưa rơi trên hoa) tựa như lời hoa nói chuyện với nhà thơ.

Năm nao không chịu gả cho gió xuân,

Không dè bị gió thu làm lỡ (thời quang đẹp đẽ).

Phỏng Dịch

Đạp Sa hành – Hoa Sen Tàn

Dương liễu quanh hồ.

Uyên ương rạch nọ.

Thuyền sen đến, lục bình ngăn lộ.

Tuyệt không ong bướm thích u hương,

Cánh hồng rơi rụng búp hoa khổ.

Ánh chiếu triều lên,

Mây bay mưa nhỏ.

Hướng thi nhân nỗi niềm bày tỏ.

Gió xuân tàn, sắc đẹp dần phai.

Gió thu vô cớ gây đam ngộ.

HHD 12-28-2016

Bản Dịch của Lộc Bắc

ĐẠP SA HÀNH

Dương liễu, quanh hồ

Uyên ương, ngòi nhỏ

Lục bình ken, thuyền sen kẹt ngõ

Bướm ong nào có thích hương phai

Cánh hồng rụng  tất  gương sen lộ

Nắng chiếu triều dâng

Mây đem mưa gió

Lắt lay cùng thi nhân than thở

Đương thì chả chịu lấy xuân phong

Đâu ngờ gió thu gây cơ nhỡ!

Lộc Bắc

Dec2016