Bốc Toán Tử - Lý Chi Nghi

Lý Chi Nghi 李之儀 đỗ tiến sĩ đời vua Tống Thần Tông. Ông là bạn thân của Tô Thức, Hoàng Đình Kiên và Tần Quan. Cuộc đời hoạn lộ rất nhiều trắc trở. Ông bị biếm chức và bị đầy ải đi xa nhiều lần. Từ của ông phảng phất theo Án Thù và Âu Dương Tu lời lẽ trong sáng đẹp đẽ. Có nhà phê bình từ của ông là “lời hết mà ý chưa hết, ý hết mà tình chưa hết”.  Văn chương ông để lại gồm “Cô Khê cư sĩ văn tập 姑溪居士文集” và “Cô Khê từ 姑溪詞”. 

Trong lúc bị biếm chức ra Thái Bình Châu 太平州, vợ và 2 con bạo bệnh ra đi, Lý Chi Nghi luyến ái với Dương Muội 楊姝, một ca nữ diễm lệ có tài đàn cổ cầm. Có lần 2 người đi chơi ở bờ sông Trường Giang, cảm khái trước cảnh thu tiêu sắt, ông đã viết lại câu chuyện ái tình lưu truyền thiên cổ trong bài từ theo điệu “bốc toán tử”.

 

卜算子 -  李之儀  Bốc Toán Tử  -  Lý Chi Nghi

思君 Tư quân

 

我住長江頭，             Ngã trú Trường Giang đầu,

君住長江尾。             Quân trú Trường Giang vỹ.

日日思君不見君，     Nhật nhật tư quân bất kiến quân,

共飲長江水。             Cộng ẩm Trường Giang thủy.

 

此水幾時休，             Thử thủy kỷ thời hưu,

此恨何時已。             Thử hận hà thời dĩ.

只願君心似我心，     Chỉ nguyện quân tâm tự ngã tâm,

定不負相思意。         Định bất phụ tương tư ý.      

 

Chú Thích

1- Bài từ Bốc toán tử卜算子 còn được gọi là Bách xích lâu 百尺楼, Mi phong bích 眉峰碧, Sở thiên dao 楚天遥v.v. Bài từ Bốc toán tử của Lý Chi Nghi gồm 45 chữ, 2 đoạn, 4 trắc vận. Cách luật:

 

X X X B B cú

X T B B T vận

X T B B T T B cú 

X T B B T vận

 

X X X B B cú

X T B B T vận

X T B B T T B cú 

T T T, B B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Ngã trú Trường Giang đầu: cảm khái những vần thơ trong bài ca “Tương Giang oán”: 

 

君在湘江頭,         Quân tại Tương Giang đầu, Anh ở đầu sông Tương,

妾在湘江尾,         Thiếp tại Tương Giang vĩ. Thiếp ở cuối sông Tương.

相思不相見,         Tương tư bất tương kiến, Nghĩ đến nhau chẳng thấy nhau,

同飲*湘江水        Đồng ẩm Tương Giang thủy. Cùng uống nước sông Tương.

 

*Bản khác chép: “淚滴 lệ trích: nước mắt rơi xuống”

 

3- Tư 思：tưởng niệm 想念，tư niệm 思念, tuởng nhớ.

4- Hưu休：đình chỉ, ngưng.

5- Dĩ已：đã xong.

6- Định 定：nhất định, được cho là chữ thêm vào để cho xuôi câu hát (sấn tự 衬字).

 

Dịch nghĩa

Bài từ theo điệu Bốc Toán Tử của Lý Chi Nghi

Nhớ chàng

Tôi ở đầu Trường Giang,

Anh ở cuối Trường Giang.

Ngày ngày nhớ anh không thấy anh,

Cùng uống nước Trường Giang.

 

Nước này bao giờ ngừng,

Buồn này bao giờ hết.

Chỉ nguyện lòng anh như lòng em,

Nhất định không phụ ý nhớ nhau

 

Phỏng Dịch

Nhớ Anh

 

Nhà em vốn ở đầu sông,

Nhà anh lại ở cuối dòng Trường Giang.

Ngày trông chẳng thấy bóng chàng,

Nhớ nhau uống nước Trường Giang bồi hồi.

 

Nước trôi trôi mãi không thôi,

Buồn này rồi sẽ biết nguôi lúc nào.

Chỉ mong ước nguyện cùng nhau,

Tương tư nhất định giữ mầu nhớ nhung.

 

HHD 12-2012

 

 

 BỐC TOÁN TỪ

                                      Nhà em ở mãi đầu sông

                                      Còn anh sống tận cuối giòng Trường giang

                                      Nhớ mong mà chẳng thấy chàng

                                      Dầu cho cùng uống nước Trường giang  chung

 

                                       Nước trôi nước có dừng đâu

                                       Như em ôm mối tình sầu không phai

                                       Mong anh lòng cũng như ai

                                       Tình đành chẳng trọn nhớ hòai đừng quên

                                      

Thanh Lam (Montreal mùa Đông 2012)

                                                

 

Nhớ Chàng

Nhà thiếp ở cạnh đầu sông

Nhà chàng thấp thoáng mênh mông cuối giòng

Ngày ngày chàng, thiếp ngóng trông

Uống chung giòng nước, mênh mông ngóng chờ

 

Tình yêu giòng nước cuốn trôi

Yêu nhau đành phải lìa đôi hai giòng

Tình chàng ý thiếp bền lâu

Yêu nhau xin giữ một màu nhớ nhung..

pc 12/12

 

 

Tình Câm!

Hàng ngày héo hắt đầu sông

Hướng về anh ở cuối dòng Trường Giang.

Nhớ anh chẳng thấy anh sang

Dù cùng uống nước Trường Giang ân tình.

Nước chảy mãi không ngừng

Nỗi buồn cứ vấn vương.

Lòng đo lòng chung ý

Không thố lộ nhớ thương!

Tịnh Phan phỏng dịch

31-12-2012

 

 

Nhớ thầm

 

Nàng sống đầu sông Thương

Nhà chàng tận phía cuối

Nhớ chàng mà chẳng gặp

Dù uống chung một giòng

 

Muôn năm nước vẫn chẩy

Nhớ chàng chẳng lạt phai

Mong người cùng một ý

Cùng một dạ vấn vương

 

           Bá Nha

         31/12/2012

 

 

Lý Chi Nghi

[theo điệu Bốc Toán Tử]

Thiếp ở đầu Trường Giang

Chàng nơi cuối Trường Giang

Ngày ngày nhớ, gặp chàng không gặp

Cùng uống nước Trường Giang

Nước này bao giờ ngưng

Giận này khi nao nghỉ

Chỉ mong thiếp/chàng chung một ý

Quyết chẳng chịu* nhớ nhau xuông!

Phỏng dịch Lộc Bắc

 

27/12/2012

* 不負= Bất phụ = không thua, như trong Bất phân thắng phụ = không phân biệt được thua