Mộng Đắc Thái Liên - Nguyễn Du

Mộng Đắc Thái Liên  -  Nguyễn Du
     

夢得採蓮  -  阮攸       

緊束蛺蝶裙                       Khẩn thúc giáp điệp quần

採蓮棹小艇                       Thái liên trạo tiểu đĩnh

湖水何浺瀜                       Hồ thủy hà xung dung

水中有人影                       Thủy trung hữu nhân ảnh

採採西湖蓮                       Thái thái Tây Hồ liên

花實俱上船                       Hoa thực câu thướng thuyền

花以贈所畏                       Hoa dĩ tặng sở úy

實以贈所憐                       Thực dĩ tặng sở liên                          

今晨去採蓮                       Kim thần khứ thái liên                          

乃約東鄰女                       Nãi ước đông lân nữ

不知來不來                       Bất tri lai bất lai

隔花聞笑語                       Cách hoa văn tiếu ngữ

共知憐蓮花                       Cộng tri liên liên hoa

誰者憐蓮幹                       Thùy giả liên liên cán

其中有真絲                       Kỳ trung hữu chân ti

牽連不可斷                       Khiên liên bất khả đoạn                   

 蓮葉何青青                      Liên diệp hà thanh thanh

蓮花嬌盈盈                       Liên hoa kiều doanh doanh

採之勿傷藕                       Thái chi vật thương ngẫu

Chú Thích:

1-  Theo học giả Hoàng Xuân Hãn, Bài này cụ Nguyễn Du làm lúc ông đã được phong tước Hầu, làm quan to ở Huế, để tưởng nhớ người yêu cũ là nữ sĩ Hồ Xuân Hương)

 Trong 5 đoạn của bài thơ Ngẫu Hứng, cụ đã nhắc đến 4 chữ "Xuân, Hương, Xuân Hương".

       Có người cho rằng trong thi đàn với nữ sĩ Hồ Xuân Hương lúc đó, ông Chiêu Hổ có tài văn chương ứng đố lưu loát chính là cụ Nguyễn Du vì trong gia đình của cụ gọi cụ là cậu "Chiêu Bẩy".

2- Giáp điệp 蛺蝶 = 1 loài bướm cánh mầu vàng, đỏ, có vằn đen.

 (Chữ giáp 蛺, có người phiên âm là "hiệp". Hán Việt Tự Điển của tác giả Thiều Chửu phiên âm là "Kiệp", không rõ căn nguyên từ đâu)

(Bản khác chép là phù điệp 蚨蝶  . Chữ phù 蚨  được dùng theo 2 nghĩa:

  a. Thanh phù  青蚨 = 1 loại côn trùng giống như con ve sầu nhưng to hơn, thường sống túm tụm với nhau. Thanh phù còn được dùng để ám chỉ tiền bạc.

  b. Phù điệp 蚨蝶  tức là hồ điệp  蝴蝶 = con bươm bướm)

3- Quần  裙 = ngày xưa chỉ loại áo liền quần, ngày nay thường dùng chữ  quần tử  裙子có nghĩa là cái váy;

4- Giáp điệp quần hay phù điệp quần có nghĩa là quần hay váy có thêu hình con bướm. Người xưa có thơ rằng:

Tân từ vị thượng uyên ương phiến,  新词未上鸳鸯扇，

Túy mặc tiên ô giáp điệp quần         醉墨先污蛱蝶裙。

(Dương duy Trinh đời Nguyên元 杨维桢)

5- Xung dung 浺瀜  =   Nước sâu rộng. Cổ thi có câu:  Thu thủy hà xung dung  湫水何浺瀜 = nước hồ thì mênh mông làm sao.

6- Thực  實= quả, trái.

7- Bất tri lai bất lai不知來不來: Không biết đến hay không đến; Bản khác chép  Bất tri lai bất tri 不知來不知:  không biết đến (lúc nào) không biết.

8- Tiếu ngữ 笑語 = tiếng cười, tiếng cười nói.
9- Cán 幹  = gốc  cây, cái chuôi, thân thể, tài năng, làm việc.
10-Khiên liên  牽連  = dính dấp tới, vướng vít.

Dịch Nghĩa:

Bài thơ Mộng Đươc Hái Sen của Nguyễn Du

Bó chặt quần (thêu) cánh bướm
Chèo thuyền con hái sen
Nước hồ sao mênh mang
Trong nước có bóng người
Hái, hái sen Hồ Tây
Hoa và gương sen đều chất lên thuyền
Hoa để tặng người mình sợ
Gương để tặng người mình thương
(Có thể "người mình sợ" và "người mình thương" chỉ là 1 ?)

Sớm nay đi hái sen
Bèn hẹn với cô láng giềng
Chẳng biết đến hay không đến

Cách hoa nghe tiếng cười nói
Cùng biết yêu hoa sen
Nào ai yêu cán hoa sen

Trong cán hoa sen có tơ thật
Vấn vít không đứt đoạn

(Phải chăng có ý là biết yêu nàng nhưng không thể yêu tình tự rắc rối của nàng?)
Lá sen sao quá xanh
Hoa sen đẹp nõn nà
Hái sen chớ làm gẫy ngó sen (mầm sen)
Sang năm sen không mọc lại được

Tạm Dịch:

Mộng Hái Sen

Quần thêu bướm bó gọn,

Hái sen chèo thuyền con.

Nước hồ sao lai láng,

Bóng người soi nước trong.

Hãy hái sen hồ Tây,

Thuyền chất đầy hoa quả.

Người mình sợ, tặng hoa,

Người mình yêu, tặng quả.

Sớm nay đi hái sen,

Ước hẹn cô láng giềng.

Không biết đến, không đến.

Cách hoa cười nói duyên.

Cùng biết yêu hoa sen,

Nào ai yêu hoa cán.

Trong cán có sợi tơ,

Vướng vít không đứt đoạn.

Lá sen sao quá xanh,

Hoa sen đẹp long lanh.

Hái hoa đừng bẻ ngẫu,

Sang năm không tái sinh.

HHD 2-2015

Giấc mộng hái sen

Bó chặt quần cánh bướm

Chèo thuyền con hái sen

Hồ  sao quá mênh mang

In bóng người đáy nước

Hồ Tây  hái hoa sen

Gương, hoa  chất đầy thuyền

Hoa trao người mình sợ

Gương đem tặng người thương

Sớm nay hái hoa sen

Hẹn gặp cô láng giềng

Nào biết đến hay không ?

Nghe tiếng cười đâu đó

Ai cũng biết yêu hoa

Nào thấy ai yêu cán

Trong cán có sen tơ

Vướng vào sao mà dứt

Xanh quá đám lá sen

Hoa đẹp lai mong manh

Hái sen đừng bẻ ngó

Năm tới mầm chẳng lên

Bá Nha

14/02/2015

Sen Mộng

Khép lại váy thêu bướm

Thuyền con chèo hái sen

Nước hồ trông lai láng

Mặt nước bóng người chen

Hái, hái sen hồ tây

Hoa, gương bầy sạp thuyền

Hoa tặng người mình nhớ

Gương tặng kẻ ta thương

Sớm nay đi hái sen

Chót hẹn cô láng giềng

Đến hay không chả biết

Cách hoa tiếng cười êm

Mọi người yêu hoa sen

Ai người yêu cọng sen

Cọng sen ươm tơ mịn

Gãy ngang vẫn nối liền

Lá sen màu xanh xanh

Hoa sen đẹp mong manh

Hái sen thương tổn ngó

Năm sau chẳng hồi sinh!

Lộc Bắc

Feb2015