Thu Chí - Nguyễn Du

秋至 - 阮攸 Thu Chí - Nguyễn Du

香江一片月， Hương Giang nhất phiến nguyệt,

今古許多愁。 Kim cổ hứa đa sầu.

往事悲青塚， Vãng sự bi thanh trủng,

新秋到白頭。 Tân thu đáo bạch đầu.

有形徒役役， Hữu hình đồ dịch dịch,

無病故拘拘。 Vô bệnh cố câu câu.

回首藍江浦， Hồi thủ Lam Giang phố,

閒心謝白鷗。 Nhàn tâm tạ bạch âu

Chú Thích

1- Hứa đa 許多 = nhiều, rất nhiều.

2- Thanh trủng 青塚: mồ xanh, theo sự tích Thanh Trủng Ký青塚記, bà Vương Chiêu Quân bị gả sang nước Hung Nô. Bà được táng ở đất Hung Nô khi bà qua đời. Mùa đông đến, tuyết phủ trắng xóa mọi nơi riêng nấm mộ của bà cỏ vẫn mọc xanh um. Vì vậy mộ của bà được gọi là Thanh Trủng.

Các thi nhân đời sau thường dùng điển tích này như bài

"Vương Chiêu Quân王昭君" của Lý Bạch李白:

 "死留青冢使人嗟 Tử lưu Thanh Trủng sử nhân ta",

và bài "Vịnh Minh Phi 詠明妃" của Đỗ Phủ 杜 甫:

"獨留青塚向黃昏 Độc lưu thanh trủng hướng hoàng hôn. ".

3- Dịch: việc lính, sai khiến, làm việc (lao dịch= việc nặng), kẻ hầu hạ, tôi tớ....

4- Cố 故 = cho nên.

5- Câu luyến 拘 挛= câu câu 拘拘= co quắp.

6- Tân thu 新秋 = thu mới, thu năm nay, khác với cựu thu = thu cũ, thu năm xưa.

7- Chữ tạ có nhiều nghĩa: cảm ơn, héo tàn, nhận chịu (như tạ tội),....

Dịch Nghĩa:

Một vầng trăng trên sông Hương,

Xưa nay biết bao nhiêu nỗi buồn.

(Nghĩ) chuyện cũ thương cho nấm mồ xanh,

Mùa thu này đến (thì đã) bạc đầu.

Có hình hài (nên) bị bắt làm việc vất vả,

Không có bệnh mà lưng khom gù xuống.

Quay đầu nhìn Bến Lam Giang,

Lòng nhàn cảm tạ chim âu trắng.

Phỏng Dịch:

Thu Đến

Sông Hương trăng sáng mơ màng,

Cổ kim bao nỗi dở dang u buồn.

Mộ xanh dĩ vãng đau thương,

Thu nay mái tóc điểm sương một mầu.

Hữu thân hữu khổ từ lâu,

Không bệnh không tật cúi đầu lưng cong.

Bến Lam Giang ngước mắt trông,

Tâm hồn thanh thản theo cùng bạch âu.

HHD

Bản Dịch của Quách Tấn:

Thu Đến

Sông Hương một mảnh nguyệt

Lai láng sầu cổ câm

Chuyện xưa mồ cỏ biếc

Thu mới tóc hoa râm

Có hình thân phải khổ

Không bệnh lưng vẫn khom

Bến Lam Giang ngoảnh lại

Bầy âu vui sớm hôm

Thu Về

Trăng buồn chìm đáy nước

Hương giang xưa đã sầu

Cỏ xanh nầm mồ cũ

Sương thu bạc mái đầu

Có thân là có khổ

Đẵn gỗ tận rừng sâu

Sông Lam nhìn trở lại

Cánh chim trời nay đâu

Thanh Lam

05--09-14

Thu Chí

Sông Hương trăng một phiến

Kim cổ biết bao sầu

Chuyện qua xanh núm cỏ

Thu nay trắng mái đầu

Thân vướng vòng lao dịch

Vô bệnh lưng sống trâu

Bến Lam đầu quay lại

Thanh thản tạ chim âu!

Lộc Bắc

05/09/2014

Thu Đến

Sông Hương chỉ một phiến trăng

Cổ kim sầu muộn giăng giăng xây thành

Chuyện qua bi lụy mồ xanh

Thu nay bạc trắng đoạn đành tóc tơ

Thân vương lao dịch vật vờ

Tuy không mang bệnh lưng gù sống trâu

Bến Lam Giang, chợt ngoảnh đầu

Thấy lòng thanh thản, chim âu tạ tình!

Lộc Bắc

05/09/2014

Thu Sang

Hương giang có một vầng trăng

Xưa nay chỉ thấy giăng giăng nỗi sầu

Mộ xanh một kiếp bể dâu

Thu sang mái tóc trở mầu điểm sương

Kiếp người sao lắm đau thương

Thân tuy không bệnh cũng cong lưng gầy

Sông Lam ngoảnh mặt trời mây

Bạch âu thanh thản họp bầy mà vui

Bá Nha

07/09/2014

Thu Chí

Sông Hương lồng bóng nguyệt

Chuyện xưa quá u sầu

Mồ xưa không siêu thoát

Thu về tóc trắng phau

Có thân thời có khổ

Chưa bệnh lưng đã còng

Bến Lam Giang lặng ngắm

Bầy âu trắng ven sông!

Lê Thị Bạch Nga