Điệp Luyến Hoa - Phùng Diên Kỷ

蝶恋花 - 馮延己 Điệp Luyến Hoa - Phùng Diên Kỷ

幾度鳳樓同飲宴，Kỷ độ phụng lâu đồng ẩm yến,

此夕相逢，            Thử tịch tương phùng,

卻勝當時見。        Khước thắng đương thời kiến.

低語前歡頻轉面，Đê ngữ tiền hoan tần chuyển diện,

雙眉斂恨春山遠。Song mi liễm hận xuân sơn viễn.

蠟蠋淚流羌笛怨， Lạp chúc lệ lưu khương địch oán,

偷整羅衣，            Thâu chỉnh la y,

欲唱情猶嬾。        Dục xướng tình do lãn.

醉裏不辭金爵滿，Túy lý bất từ kim tước mãn,

陽關一曲腸千斷。Dương quan nhất khúc trường thiên đoạn.

Chú Thích

1- Điệp luyến hoa 蝶戀花：tên từ điệu, còn gọi là "Thước đạp chi 鵲踏枝”. Tên Điệp luyến hoa lấy từ bài thơ "Tiêu võng thi 蕭綱詩" của Lương Giản Văn Đế 梁簡文帝: "Phiên giai giáp điệp luyến hoa tình 翻階蛺蝶戀花情”. Bài từ này có sáu mươi chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn 5 câu có 4 trắc vận.

2- Phụng lâu 鳳樓: căn lầu nơi kỹ nữ hành nghề.

3- Khước thắng 卻勝: hay khước thắng却勝 = lại hơn…

4- Đương thời 當時: lúc đó, lúc xưa.

5- Tiền hoan 前歡: việc vui khi trước.

6- Tần chuyển diện 頻轉面: mấy lần quay mặt.

7- Liễm 斂: nhíu mày.

8- Xuân sơn 春山遠 = núi xuân xa, chân mày của mỹ nhân (như dẫy nuí trong mùa xuân nhìn từ xa).

9- Chúc lệ 燭淚：ngọn nến trong khi đốt, chất sáp chẩy xuống trông như dòng lệ.

10- Khương địch oán 羌笛怨：Người khương thổi sáo thường làm cho lính thú biên phòng nghe thấy mà lòng buồn rầu oán thán muốn về quê nhà cho nên gọi là Khương địch oán.

11- Lãn: lười biếng.

12- Tước 爵: chén uống nước, uống rượu có khắc hình chim sẻ (tước雀 = chim sẻ) vì vậy gọi là tước爵. Bản khác chép trản盞 cùng 1 ý nghĩa.

13- Dương quan khúc 陽關曲: tên khác là Vị Thành khúc 渭城曲, hay Dương Quan tam điệp 陽關三疊: nguyên là 1 bài thơ của Vương Duy được phổ nhạc, thường hát trong lúc ly biệt:

“渭城朝雨浥輕塵，  Vị thành triêu vũ ấp khinh trần,

客舍青青柳色新。    Khách xá thanh thanh liễu sắc tân.

勸君更盡一杯酒，    Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu,

西出陽關無故人”。  Tây xuất Dương quan vô cố nhân.

Mưa sáng ở Vị thành* thấm ướt bụi nhẹ

Mầu liễu mới xanh xanh ở dịch quán.

Khuyên anh nên uống cạn thêm 1 chén rượu,

Đi ra cửa tây Dương quan** không gặp người quen.

*Sông Vị Thủy 渭 水 ở Tây An 西安, TH, trên bờ phía bắc có Lạc Dương cổ thành từ đời nhà Tần.

**Cửa Dương quan 陽關 nay ở tỉnh Cam Túc 甘肅, TH, là cửa ngõ đi sang Tây Vực.

Dịch Nghĩa

Đã mấy lần tại phụng lâu cùng yến ẩm,

Tối nay gặp nhau, lại còn hơn hẳn lần đầu mới thấy.

Thỏ thẻ kể lể những chuyện vui lúc xưa, mấy lần quay mặt đi,

Đôi chân mày chau lại (vì) hận (đã lâu không gặp), (trông giống như ) dẫy núi trong mùa xuân (nhìn từ ) xa,

Nến sáp chẩy ra như nước mắt, tiếng sáo của người Khương như ai oán.

Cô ta kín đáo chỉnh lý áo lụa,

Muốn hát nhưng lại tâm lạnh ý lười.

Trong cơn say không từ chối rót chén vàng đầy áp,

Hát bài hát Dương quan (chia tay) mà lòng tan nát thành nghìn đoạn.

Phỏng Dịch

Lầu phụng mấy lần cùng yến ẩm,

Đêm nay gặp lại nồng nàn hơn.

Cúi đầu thỏ thẻ ngày vui trước,

Sẽ nhíu chân mày vẻ oán hờn.

Tiếng sáo tộc Khương, giọt lệ sáp,

Lạnh lùng kín đáo chỉnh dung y.

Muốn hát nhưng tâm lười ý lạnh,

Cơn say không chối rượu tràn ly,

Dương quan hát khúc biệt ly,

Sầu vây người ở người đi nát lòng.

HHD 5-2019