Điệp Luyến Hoa - Tô Thức

蝶戀花 - 蘇軾  Điệp Luyến Hoa – Tô Thức

春景                              Xuân cảnh

花褪殘紅青杏小。     Hoa thoái tàn hồng thanh hạnh tiểu.

燕子飛時，                 Yến tử phi thời,

綠水人家繞。             Lục thủy nhân gia nhiễu.

枝上柳綿吹又少。     Chi thượng liễu miên xuy hựu thiểu.

天涯何處無芳草。     Thiên nhai hà xứ vô phương thảo.

墻里秋千墻外道。     Tường lý thu thiên tường ngoại đạo.

墻外行人，                 Tường ngoại hành nhân,

墻里佳人笑。             Tường lý giai nhân tiếu.

笑漸不聞聲漸悄。     Tiếu tiệm bất văn thanh tiệm thiểu (tiễu).

多情卻被無情惱。     Đa tình khước bị vô tình não.

Chú Thích

1) Điệp luyến hoa 蝶恋花: tên từ điệu, còn có tên khác là phụng thê ngô 鳳棲梧, thước đạp chi 鹊踏枝…Bài từ này có 60 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn 5 câu và 4 trắc vận. Cách luật:

X  T  X  B  B  T  T vận

X  T  B  B cú

X  T  B  B  T vận

X  T  X  B  B  T  T vận

X  B  X  T  B  B  T vận

 

X  T  X  B  B  T  T vận

X  T  B  B cú

X  T  B  B  T vận

X  T  X  B  B  T  T vận

X  B  X  T  B  B  T vận

X: Bất luận; T: trắc thanh; B: bình thanh; cú: hết câu; vận: vần

2) Thoái (thối) 褪: tàn tạ, phai mầu. Chữ này cũng được đọc là thốn.

3) Hoa thoái tàn hồng thanh hạnh tiểu 花褪残红青杏小: hoa hạnh vừa tàn thì quả non mầu xanh được thành hình. Có người cho rằng chữ “tiểu 小: nhỏ” nguyên là chữ “tử 子: quả, hột” nhưng vì tam sao thất bản nên bản truyền lại chép sai là “tiểu”.

4) Phi 飛: bay, bản khác chép lai 来: lại, đến. Yến tử phi thời: lúc mùa xuân chim én bay về làm tổ.

5) Lục thủy 綠水: dòng nước xanh.

6) Nhiễu 繞: vòng vo. Bản khác chép hiểu 晓: buổi sáng.

7) Liễu miên 柳绵: tức là dây tơ liễu.

8) Thiểu 少: ít.

9)Thiên nhai hà xứ vô phương thảo 天涯何处无芳草: suốt tới chân trời, chỗ nào mà không có cỏ xanh thơm.

10) Thu thiên 秋千 = 鞦韆: cái xích đu.

11) Đạo 道: đường đi.

12) Hành nhân 行人: người đi.

13) Giai nhân 佳人: người đẹp, phụ nữ đẹp.

14) Tiệm bất văn 漸不聞: dần dần không nghe thấy.

15) Thanh tiệm thiểu(tiễu) 聲漸悄: âm thanh nhỏ dần.

16) Đa tình 多情: Người nhiều tình cảm, chỉ người đi đường dòm ngó giai nhân đang ngồi xích đu.

17) Khước bị 却被: lại bị…ngược lại bị…

18) Vô tình 無情:  chỉ người ngồi xích đu trong tường không hề để ý đến người đi đường đang dòm ngó.

19) Não 惱: phiền não.

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu Điệp luyến hoa của Tô Thức

Xuân Cảnh

Hoa tàn tạ thì có quả hạnh xanh nhỏ.

Lúc chim én bay,

Dòng nước trong xanh chẩy vòng vo quanh xóm nhà.

Trên cành liễu, nhánh liễu mềm bị gió thổi rụng chỉ còn ít thôi.

Khắp mọi nơi chỗ nào cũng có cỏ xanh thơm.

Trong tường nhà có cây xích đu, ngoài tường là đường đi.

Phía ngoài tường có người đi,

Phía trong tường có tiếng người đẹp cười.

Tiếng cười dần dần không nghe thấy, thanh âm cũng nhỏ dần.

Người đa tình (hành nhân) lại bị người vô tình (giai nhân) làm cho phiền não.

Phỏng Dịch

1 Điệp Luyến Hoa - Xuân Cảnh

Quả hạnh nhỏ xanh hoa cũng héo.

Chim yến bay qua,

Dòng nước quanh làng nhiễu.

Gió thổi suy cành hoa nhánh liễu.

Chân trời đâu chốn không phương thảo.

 

Trong vách xích đu ngoài vách lối

Ngoài vách người đi,

Trong vách nàng cười nói.

Dần tắt tiếng cười âm nhỏ lại.

Đa tình lại bị vô tình não.

2 Xuân Cảnh

Hoa già tàn héo nhô mầm quả,

Làng xóm yến bay nước uốn quanh.

Trên cành nhánh liễu dần xơ xác,

Khắp chốn chân trời đầy cỏ xanh.

Trong vách xích đu, ngoài vách lộ,

Giai nhân cười nói, bóng người đi.

Tiếng cười dần tắt rồi im bặt,

Ai biết vô tình não khách si.

HHD 9-2019