Thiếu Niên Du - Âu Dương Tu

少年遊 - 歐陽修  Thiếu Niên Du – Âu Dương Tu

 

欄干十二獨憑春，Lan can thập nhị độc bằng xuân,

晴碧遠連雲。             Tình bích viễn liên vân.

千里萬里，                 Thiên lý vạn lý,

二月三月，                 Nhị nguyệt tam nguyệt,

行色苦愁人。             Hành sắc khổ sầu nhân.

 

謝家池上，                 Tạ gia trì thượng,

江淹浦畔，                 Giang yêm phố bạn,

吟魄與離魂。             Ngâm phách dữ ly hồn.

那堪疏雨滴黃昏。Na kham sơ vũ trích hoàng hôn.

更特地、憶王孫。Cánh đặc địa, ức vương tôn.

 

Chú Thích

1 Thiếu niên du 少年遊: tên từ bài, tên khác là thiếu niên du lệnh 少年遊令, tiểu lan can 小闌干, ngọc lạp mai chi 玉臘梅枝. Bài này có 51 chữ, đoạn trước và sau đều có 5 câu 3 bình vận. Cách luật:

 

X B X T T B B vận

X T T B B vận

X X T T cú

X X B T cú

B T T B B vận

　　

T B B T cú

B B T T cú

B T T B B vận

B B T T T B B vận

T T T, T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2 Lan can thập nhị 欄干十二: lan can khúc chiết, quanh co.

3 Độc bằng xuân 獨憑春: một mình dựa lan can trong bầu trời xuân.

4 Tình bích 晴碧: bãi cỏ biếc dưới bầu trời quang tạnh.

5 Liên vân 連雲: liền với mây.

6 Hành sắc 行色: cuộc lữ hành, người đi lữ hành.

7 Tạ gia trì 謝家池: ao nhà họ Tạ, cũng phiếm chỉ ao cùa nhà thi nhân. Sách “Tạ Huệ Liên Truyện 謝惠連傳” đời Nam Triều chép rằng Tạ Linh Vận 謝靈運ở xa nhà, nghĩ câu thơ trong 1 ngày không ra, đêm nằm mơ thấy người em họ ở quê là Huệ Liên bèn nghĩ ra câu thơ rằng “Trì đường sinh xuân thảo 池塘生春草”. Từ đó mới có điển tích “Tạ gia trì”.

 8 Giang yêm phố 江淹浦: chỉ nơi ly biệt. Điển tích từ bài “Biệt phú 別賦” của Giang Yêm 江淹 đời Nam triều 南朝, miêu tả các loại tình cảm, thái độ khi xa cách nhau, trong đó có câu “Tống quân Nam phố, thương như chi hà 送君南浦, 傷如之何: đưa tiễn chàng đến bờ nước phía nam, buồn thương như thế này”. Giang Yêm đã lấy ý và chữ của bài Sở Từ Cửu Ca đoạn Hà Bá 楚辞·九歌·河伯: “子交手兮東行，送美人兮南浦 Tử giao thủ hề đông hành, Tống mỹ nhân hề nam phố: người nắm tay chừ đi về phương đông, đưa tiễn mỹ nhân chừ nam phố”. Từ đó về sau, ngoài chữ “Nam phố” còn có chữ “Giang Yêm phố” được dùng để chỉ nơi ly biệt.

 9 Ngâm phách 吟魄: ý tình, ý tứ của bài thơ, cũng được hiểu là linh hồn hay mộng hồn của thi nhân.

10 Ly hồn 離魂: tình tự khi cách biệt.

11 Na kham 那堪 = nả năng 哪能, hoặc = chẩm năng 怎能: sao có thể.

12 Sơ vũ 疏雨: mưa nhỏ, mưa thưa thớt lúc mùa xuân và mùa thu.

13 Trích 滴: giọt nước rơi xuống.

14 Đặc địa 特地: đặc biệt, đặc ý, đặc cách.

15 Vương tôn王孫: công tử, chỉ người nam viễn du.

 

Dịch Nghĩa

Trong ngày xuân, một mình đứng dựa lan can khúc khuỷu.

Trời quang tạnh, bãi cỏ xanh biếc chạy dài ra xa tít như liền với tầng mây.

(Nhìn xa rộng vô biên) ngàn dặm, vạn dặm.

Vào khoảng tháng 2 tháng 3 (trong mùa xuân).

Người ra đi lữ hành sầu khổ. (Hoặc là người ra đi lữ hành làm người ở lại sầu khổ).

 

Trên bờ ao nhà họ Tạ (Nhớ quê hương khi xa xứ, hoặc là Tạ Linh Vận đi xa quê ngâm vịnh bên bờ ao).

Bên bờ nước phía nam của Giang Yêm (Buồn thương nơi tiễn đưa, hoặc là Giang Yêm đi xa, buồn thương người đưa tiễn nơi bờ nước).

Cái tình ý thơ cảm ngộ mùa xuân và cái tình ly biệt.

Sao có thể chịu đựng được cảnh mưa xuân nhỏ giọt lúc hoàng hôn.

Lại đặc biệt nữa là nhớ chàng (đi xa đã lâu).

 

Phỏng Dịch

1 Thiếu Niên Du - Nỗi Buồn Xa Cách

 

Lan can khúc khuỷu dựa xuân này.

Mầu cỏ biếc liền mây.

Ngàn dặm vạn dặm,

Tháng hai ba ấy,

Phiêu lãng khổ sầu thay.

 

Tạ gia ao nước,

Giang Yêm cạnh bến,

Tình tự biệt ly vây.

Giọt mưa chiều đến khiến hồn ngây.

Đặc biệt nhất, nhớ nhung đầy.

 

2 Nỗi Buồn Xa Cách

 

Dựa khắp lan can xuân sắc say,

Trời quang cỏ biếc tít chân mây.

Không gian vạn dặm mùa xuân ấy,

Kẻ tiễn người đi sầu khổ vây.

 

Xa quê chia cách bến đò xưa,

Ly biệt tâm tình trong ý thơ.

Mưa giọt hoàng hôn buồn biết mấy,

Nhớ chàng dằng dặc chốn xa mờ.

 

HHD 9-2020

 

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Thiếu Niên Du

 

1-     

Dựa rào khúc khuỷu một ngày xuân

Cỏ xanh tiếp mây vần

Ngàn dặm, vạn dặm

Tháng hai, ba tiếp

Lữ khách khổ sầu thân

 

Bờ ao họ Tạ

Giang Yêm bờ nước

Ý thơ lẫn ly hồn

Sao kham mưa sớm lúc hoàng hôn

Đặc biệt, thương nhớ vương tôn.

 

2-     

Ngày xuân mình đứng dựa rào

Cỏ xanh tiếp nối mây cao chín tầng

Xa xôi vạn dặm mùa xuân

Khách du sầu khổ tấm thân dãi dầu

 

Nhà họ Tạ bên ao

Giang Yêm nơi bến nước

Ý thơ lẫn ly hồn

Sao kham mưa sớm lúc hoàng hôn

Đặc biệt thương nhớ chàng luôn!

Lộc Bắc

Sept20