Sinh Tra Tử - Âu Dương Tu

生查子 - 歐陽修  Sinh Tra Tử - Âu Dương Tu

 

含羞整翠鬟，Hàm tu chỉnh thúy hoàn,

得意頻相顧。Đắc ý tần tương cố.

雁柱十三絃，Nhạn trụ thập tam huyền,

一一春鶯語。Nhất nhất xuân oanh ngữ.

 

嬌雲容易飛，Kiều vân dung dị phi,

夢斷知何處。Mộng đoạn tri hà xứ.

深院鎖黃昏，Thâm viện tỏa hoàng hôn,

陣陣芭蕉雨。Trận trận ba tiêu vũ.

 

Chú Thích

1 Sinh tra tử 生查子: tên từ bài, nguyên là bài hát của Đường giáo phường. Tên khác là “Sở vân thâm 楚云深’, “Tương hòa liễu 相和柳”, “Tình sắc nhập thanh sơn 晴色入青山”, “Mai khê độ 梅溪渡”, “Mạch thượng lang 陌上郎”, “Ngộ tiên tra 遇仙楂”,“Sầu phong nguyệt 愁风月”,“Lục mộng quần 绿罗裙”. Bài này có 40 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 4 câu, 2 trắc vận. Cách luật:

 

X X X X X cú

X T B B T vận

X X T X B cú

X T B B T vận

　　

X X X X B cú

X T B B T vận

X T T B B cú

X X X B T vận

 

2 Hàm tu 含羞: thẹn thùng.

3 Thúy hoàn 翠鬟: mái tóc đẹp của phụ nữ.

4 Đắc ý: mãn ý, hoàn toàn thích ý.

5 Tần 頻: nhiều lần.

6 Nhạn trụ thập tam huyền 雁柱十三弦: Đàn cổ tranh 古筝 có 13 dây. Những cái trụ để chống dây đàn xếp thành 1 hàng trông như đàn nhạn đang bay vì vậy gọi là nhạn trụ 雁柱.

7 Oanh ngữ 鶯語: tiếng chim oanh hót.

8 Kiều vân 嬌雲: đám mây mầu, dùng lời đẹp để tán tụng đám mây. Chữ này cũng phiếm chỉ mái tóc đẹp của phụ nữ.

9 Dung dị 容易 = khinh dị 輕易: tùy tiện, nhiệm ý.

10 Kiều vân dung dị phi 嬌雲容易飛: Đám mây đẹp tùy tiện bay đi.  Mượn ý câu chuyện trong bài “Cao Đường phú 高唐賦” của Tống Ngọc 宋玉nói về Sở Hoài Vương 楚懷王nằm mộng gặp Vu Sơn 巫山thần nữ trong chốc lát lúc ngủ trưa.

11 Mộng đoạn 夢斷: hết cơn mộng, mộng tỉnh.

12 Thâm viện 深院: nhà viện kín đáo.

13 Tỏa 鎖: khóa.

14 Trận trận 陣陣: từng trận, trận này lại đến trận khác.

15 Ba tiêu 芭蕉: cây chuối.

 

Dịch Nghĩa

Thẹn thùng chải mái tóc diễm lệ,

Được ý, nhiều lần nhìn nhau (người bạn nam),

Gẩy đàn cổ tranh 13 dây với trụ dây xếp thành hình đàn nhạn,

Từng bài đàn truyền ra âm thanh nghe hay như tiếng chim oanh hót.

 

Khúc đàn hết, người cũng ra đi như mây bay phiêu phù,

Giấc mộng xuân đã dứt, không biết tìm (người) nơi đâu.

Hoàng hôn đã xuống nơi thâm viện khóa kín,

Từng trận mưa thánh thót trên khóm ba tiêu.

 

Phỏng Dịch

1 Sinh Tra Tử - Ngày Vui Qua Mau

 

Thẹn thùng chải mái tóc,

Đắc ý cùng nhau ngó.

Mười ba trụ dây đàn,

Xuân đẹp lời oanh ngỏ.

 

Mây hồng tùy xứ bay,

Tàn mộng người đâu tá.

Nhà cửa khóa hoàng hôn,

Ba tiêu chìm mưa gió.

 

2 Ngày Vui Qua Mau

Thẹn thùng chải mái tóc xanh,

Nhìn nhau đắc ý hoàn thành dung nhan.

Mười ba nhạn trụ dây đàn,

Cổ tranh oanh ngữ nhịp nhàng lòng say.

 

Mây hồng tùy xứ tung bay,

Mộng xuân tàn tạ người nay phương nào?

Hoàng hôn thâm viện tỏa sầu,

Ba tiêu thánh thót đêm thâu mưa về.

 

HHD 09-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Sinh Tra Tử

 

Thẹn thùng chải tóc mây

Thỏa ý, bao lần ngó

Đàn cổ mười ba dây

Véo von oanh hót nhỏ

 

Mây xinh tứ xứ bay

Mộng dứt người đâu đó?

Dinh thự bóng tà huy

Rạt rào mưa chuối vỗ!

 

Lộc Bắc