Lâm Giang Tiên - Tô Thức

臨江仙 - 蘇軾   Lâm Giang Tiên - Tô Thức

 

夜飲東坡醒復醉，Dạ ẩm Đông pha tỉnh phục túy,

歸來彷彿三更。         Quy lai phảng phất tam canh.

家童鼻息已雷鳴。Gia đồng tị tức dĩ lôi minh.

敲門都不應，             Xao môn đô bất ứng,

倚杖聽江聲。             Ỷ trượng thính giang thanh.

 

長恨此身非我有，Trường hận thử thân phi ngã hữu,

何時忘卻營營。         Hà thời vong khước doanh doanh.

夜闌風靜縠紋平。Dạ lan phong tĩnh hộc văn bình.

小舟從此逝，             Tiểu châu tùng thử thệ,

江海寄餘生。             Giang hải ký dư sinh.

 

Chú Thích

1- Lâm giang tiên: nguyên là tên một khúc hát của Đường giáo phường, sau dùng làm tên từ bài. Số chữ của bài từ này thay đổi tùy theo cách luật của các tác giả khác nhau. Dưới đây là cách luật của Tô Thức:

 

X T X B B T T cú

X B X T B B vận

X B X T T B B vận

X B B T T cú

X T T B B vận

　　　　

X T X B B T T cú

X B X T B B vận

X B X T T B B vận

X B B T T cú

X T T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Đông pha 東坡: tên đất, nay thuộc tỉnh Hồ bắc, TH. Tô Thức bị biếm chức đổi ra Hoàng Châu 黃州 trú tại Lâm Cao Đình 臨皋亭. Về sau quan thái thú 太守là Từ Quân Du 徐君猷 cấp cho ông một trại lính cũ trên 1 sườn đồi rộng 50 mẫu bị bỏ phế để canh tác. Ông đặt tên chỗ này là Đông Pha 東坡và đặt cho mình ngoại hiệu là Đông Pha cư sĩ 東坡居士. Ở đây Tô Thức cho làm 1 căn nhà năm gian. Vừa làm xong thì tuyết rơi phủ nhà trắng xóa, ông đặt tên cho căn nhà này là “Tuyết đường 雪堂”. Ngày nay Đông Pha Tuyết Đường 東坡雪堂 là 1 di tích lịch sử tại Hoàng Châu.  

3- Tỉnh phục túy 醒復醉: đã tỉnh rượu lại uống say lần nữa.

4- Quy lai 歸來: về đến nhà (ở Lâm Cao đình).

5- Tam canh 三更: nửa đêm.

6- Gia đồng 家童: người nô bộc nuôi trong nhà.

7- Tỵ tức 鼻息: tiếng hơi thở hay tiếng ngáy lúc ngủ say.

8- Lôi minh 雷鳴: tiếng sấm.

9- Xao môn 敲門: gõ cửa, đập cửa.

10- Ỷ trượng 倚杖: đứng chống gậy.

11- Thính giang thanh 聽江聲: nghe tiếng sóng trên dòng sông.

12- Trường hận 長恨: mối hờn giận, nỗi buồn thiên cổ, từ ngàn xưa đến nay.

13- Vong khước 忘卻: quên mất, quên.

14- Doanh doanh 營營: bận bịu, nội tâm lo lắng.

15- Dạ lan 夜闌: đêm hết, đêm tàn.

16- Hộc 縠: lụa hay vải không nhẵn, có vằn, có nếp. Hộc văn 縠紋: nếp vằn trên lụa, trong bài này chỉ mặt nước có gợn sóng lăn tăn.

17- Thệ 逝 = tiêu thệ 消逝: đi mất, từ từ biến mất.

18- Dư sinh 餘生: cuộc sống thừa, cuộc sống lúc về già.

 

Dịch Nghĩa

Ban đêm uống rượu tại Đông pha tỉnh rồi lại say,

Về đến nhà phảng phất canh ba.

Trẻ người nhà ngáy đã như sấm,

Gõ cửa không ai đáp ứng,

Chống gậy nghe tiếng sông.

 

Mối trường hận (trên hoạn đồ) cái thân này đã không thuộc về mình,

Bao giờ mới quên đi được cái bận bịu (vì công danh).

Đêm khuya gió lặng sóng yên.

(Chỉ muốn) ngồi thuyền con từ nay đi mất,

Gửi kiếp sống thừa nơi sông biển.  

 

Phỏng Dịch

1 Lâm Giang Tiên - Mối Hờn Công Danh

 

Đêm uống Đông Pha say lại tỉnh,

Về nhà phảng phất ba canh.

Người làm thở ngáy sấm rền thanh.

Gọi nhưng không đáp ứng,

Nghe sóng gợi tâm tình.

 

Trường hận thân này mình chẳng có,

Bao giờ quên phứt công danh.

Canh khuya gió lặng nước yên bình.

Ngồi thuyền con mất hút,

Hồ hải kiếp dư sinh.

 

2 Mối Hờn Công Danh

 

Uống rượu đêm Đông Pha,

Tỉnh rồi lại say ngà.

Về nhà vào lúc ấy,

Phảng phất đã canh ba.

 

Gia đồng nằm ngủ vùi,

Thở ngáy như thiên lôi.

Đập cửa lên tiếng gọi

Không ai dậy đáp lời.

 

Chống gậy nghe dòng sông,

Công danh mối hận lòng.

Bon chen đời vất vả,

Thân xác ta còn không?

 

Bao giờ quên hoạn lộ,

Đêm tối tàn sóng gió.

Đi mãi trên thuyền con,

Sống thừa hồ hải độ.

 

HHD 12-2020