Ngự Nhai Hành - Phạm Trọng Yêm

御街行 -  范仲淹  Ngự Nhai Hành - Phạm Trọng Yêm

秋日懷舊              Thu Nhật Hoài Cựu

 

紛紛墜葉飄香砌。     Phân phân trụy diệp phiêu hương thế.

夜寂靜，寒聲碎。     Dạ tịch tĩnh, hàn thanh toái.

真珠簾卷玉樓空，     Chân châu liêm quyển ngọc lâu không,

天淡銀河垂地。         Thiên đạm ngân hà thùy địa.

年年今夜，                 Niên niên kim dạ,

月華如練，                 Nguyệt hoa như luyện,

長是人千里。             Trường thị nhân thiên lý.

 

愁腸已斷無由醉。     Sầu trường dĩ đoạn vô do túy,

酒未到，先成淚。     Tửu vị đáo, tiên thành lệ.

殘燈明滅枕頭欹，     Tàn đăng minh diệt  chẩm đầu y,

諳盡孤眠滋味。         Am tận cô miên tư vị.

都來此事，                 Đô lai  thử sự,

眉間心上，                 Mi gian tâm thượng,

無計相迴避。             Vô kế tương hồi tỵ.

 

 

Chú Thích

1、Tên từ điệu: Ngự Nhai hành, còn đọc là “Ngự Giai Hành”, gồm 78 chữ, chia làm 2 đoạn, mỗi đoạn có 7 câu và 4 trắc vận. Cách luật:

 

B  B  T  T  B  B  T vận

X  X  T ,  B  X  T vận

B  B  B  T  T  B  B cú

B  T  B  B  B  T vận

B  B  B  T cú

T  B  B  T cú

B  T  B  B  T vận

 

B  B  T  T  B  B  T vận

T  X  T,  B  B  T vận

B  B  B  T  T  B  B cú

B  T  B  B  B  T vận

B  B  T  T cú

B  B  B  T cú

B  T  B  B  T vận

B = bình thanh; T= trắc thanh; X = bất luận; vận = vần; cú=hết câu

2、Bản khác chép “Đọa 墮“ : rơi, thay vì trụy 墜 cũng là rơi.

3、Hương thế 香砌：thềm nhà có hoa rụng. Hương thế và ngọc thế thường được dùng trong văn chương xưa để chỉ thềm nhà.

4、Hàn thanh toái 寒聲碎：gió lạnh thổi lay động những lá rụng phát ra thanh âm.

5、Chân châu 真珠：Trân châu 珍珠 = ngọc trai.

6、Thiên đạm 天淡：bầu trời xanh trong không có mây.

7、Nguyệt hoa 月華：nguyệt quang 月光 = ánh trăng.

8、Luyện 練：lụa trắng.

9、Vô do 無由：vô pháp 無法 = không cách nào khác, không làm gì được; vô do tuý 無由醉 = câu này có nghĩa là không cách nào hơn là say

10、Minh diệt 明滅：lúc sáng lúc mờ, khi mờ khi tỏ.

11、Y欹：dựa vào; chẩm đầu y 枕頭欹= dựa vào gối.

12、Ám tận 諳盡：từng trải qua, từng nếm qua.

13、Tư vị 滋味: mùi vị.

14、Đô lai 都來：tóm lại là, tính là.

15、Tâm thượng心上: trong lòng, trong tim.

16、Hồi tỵ 迴避: cũng đọc là hồi tịch = né tránh, to avoid, to withdraw.

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu Ngự Nhai Hành của Phạm Trọng Yêm.

Ngày Thu Nhớ chuyện xưa.

Tơi bời lá rụng trên thềm hoa.

Đêm vắng lặng, tiếng lạnh tan vỡ (xào xạc).

Rèm châu cuốn lên, lầu ngọc trống không,

Trời nhạt (trời trong xanh không mây) dải ngân hà dài tới đất (dài lê thê).

Hằng năm đêm nay,

Ánh trăng như lụa,

Mãi mãi người ngàn dặm.

Ruột sầu đã đứt, không cách gì hơn là say.

Rượu chưa đến (uống), trước đã thành lệ.

Đèn tàn mờ tỏ, dựa gối nằm.

Từng nếm mùi vị giấc ngủ cô đơn.

Tóm lại là việc này,

Giữa hàng mi, trong lòng người. (chau mày và dằn vặt trong lòng khi phải suy nghĩ)

Không có cách gì né tránh.

Phỏng Dịch

Ngày Thu Nhớ Xưa

Thềm hoa tơi tả lá bay,

Đêm về lạnh lẽo gió lay xạc xào.

Châu liêm cuốn gọn lầu cao,

Trời xanh, vắng lặng, chòm sao ngân hà.

Hằng năm một buổi chiều tà,

Ánh trăng như lụa, người xa dặm ngàn.

Lòng buồn đứt đoạn vô vàn,

Tiêu sầu mượn rượu thế gian thường tình.

Rượu chưa uống, lệ long lanh,

Tàn đăng mờ tỏ, nghiêng mình gối đêm.

Cô đơn thay giấc hương điềm,

Hàng mi tấc dạ nỗi niềm khôn khuây.

HHD 5- 2017

THU NHỚ NGƯỜI

Thu đến vàng bay mãi chẳng thôi

Gió đêm xao xác cuối chân trời

Trăng sao vằng vặc ngân hà chiếu

Thềm vắng nhìn hoa thấy ngậm ngùi

Mượn rượu tiêu sầu quên thế sự

Nhấp môi chưa chạm lệ tuôn rơi

Lạnh lùng giấc ngủ đơn côi quá

Nỗi niềm tấc dạ khó buông lơi

Bạch Nga

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Ngự Nhai Hành - Phạm Trọng Yêm

1-     

Thềm hoa tơi bời lá rơi rắc

Tiếng lạnh, đêm nghe xào xạc

Rèm châu cuốn, lầu ngọc vắng tanh

Trời nhạt, ngân hà giáp đất

Tối nay thường lệ

Ánh trăng như lụa

Người mãi ngàn dặm khuất

 

Chỉ còn say, ruột sầu đã đứt

Rượu chưa vào, thành lệ luật

Đèn tàn, mờ lửa, dựa gối nằm

Nhiều đêm nếm mùi vị giấc ngủ cô đơn

Việc này tóm lại

Mày chau, tim thắt

Vô phương tránh né gặp.

2-     

Thềm hoa lá rụng tơi bời

Đêm nghe tiếng lạnh tuôn rơi xạc xào

Rèm châu cuốn, lầu vắng cao

Trời quang lấp lánh ngàn sao xuống trần

Như thường lệ, trăng lụa vân.

Người hoài vạn dặm khuất ngàn áng mây

 

Ruột sầu đã đứt, nên say

Rượu dầu chưa uống, luật nay đã ngầm

Đèn tàn hiu hắt gối nằm

Cô đơn nhiều giấc đã từng xa nhau

Việc này tóm lại như sau

Vô phương né tránh, mày chau nát hồn!

LB

Jul20