Vọng Hải Triều - Liễu Vĩnh

望海潮 - 柳永 Vọng Hải Triều - Liễu Vĩnh

東南形勝，                 Đông nam hình thắng,

三吳都會，                 Tam Ngô đô hội,

錢塘自古繁華。         Tiền Đường tự cổ phồn hoa.

煙柳畫橋，                 Yên liễu họa kiều,

風簾翠幕，                 Phong liêm thúy mạc,

參差十萬人家。         Sâm si thập vạn nhân gia.

雲樹繞堤沙。             Vân thụ nhiễu đê sa.

怒濤卷霜雪，             Nộ đào quyển sương tuyết,

天塹無涯。                 Thiên tiệm vô nhai.

市列珠璣，                 Thị liệt châu ky,

戶盈羅綺競豪奢。     Hộ doanh la ỷ cạnh hào xa.

重湖疊巘清嘉。         Trùng hồ điệp nghiễn thanh gia.

有三秋桂子，             Hữu tam thu quế tử,

十里荷花。                 Thập lý hà hoa.

羌管弄晴，                 Khương quản lộng tình,

菱歌泛夜，                 Lăng ca phiếm dạ,

嬉嬉釣叟蓮娃。         Hy hy điếu tẩu liên oa.

千騎擁高牙。             Thiên kỵ ủng cao nha.

乘醉聽簫鼓，             Thừa túy thính tiêu cổ,

吟賞煙霞。                 Ngâm thưởng yên hà.

異日圖將好景，         Dị nhật đồ tương hảo cảnh,

歸去鳳池誇。             Quy khứ phụng trì khoa.

Chú Thích:

1- Vọng Hải Triều: tên từ điệu gồm 107 chữ, 2 đoạn, đoạn trước có 11 câu và 5 bình vận, đoạn sau có 11 câu và 6 bình vận. Cách luật:

 

X B B T cú

B B X T cú

X B X T B B vận

B T T B cú

B B T T cú

X B X T B B vận

X T T B B vận

T X X X T cú

X T B B vận

X T B B cú

X X X T T B B vận

　　　

X B X T B B vận

T X B T T cú

X T B B vận

B T T B cú

B B T T cú

X B X T B B vận

X T T B B vận

X X B X T cú

X T B B vận

X T B B X T cú

X T T B B vận

B: bình thanh, T: trắc thanh, X: bất luận, cú: hết câu, vận: vần.

 

2- Hình thắng 形勝: hình thế trọng yếu hay cảnh đẹp.

3- Tam Ngô 三吳: tức là 3 quận thuộc đất Sở xưa, nay thuộc tỉnh Giang Tô và Chiết giang, TH.

4- Tiền Đường 錢塘: thời xưa là quận Tiền Đường, nay là thị trấn Hàng Châu, 杭州, tỉnh Chiết Giang, TH.

5- Sâm si 参差: hình thể không đều, chỗ cao chỗ thấp, chỗ đậm chỗ nhạt.

6- Vân thụ 雲樹: cây cỏ mọc tươi tốt rậm rạp như mây.

7- Đê sa 堤沙: đường đê xây bằng đá.

8- Thiên tiệm 天塹: hào sông thiên nhiên.

9- Châu ky 珠璣: ngọc trân châu, phiếm chỉ phẩm vật  qúy giá.

10- Hào xa 豪奢: hào hoa xa xỉ.

11- Trùng hồ 重湖: Tây hồ ở Hàng Châu TH, có hồ trong và hồ ngoài ngăn cách nhau bằng 1 bờ đê trắng vì vậy còn được gọi là Trùng hồ.  

12- Nga 巘: ngọn núi nhỏ ở trên dẫy núi cao.

13- Điệp nga 疊巘: núi non trùng điệp.

14- Thanh gia 清嘉: tốt đẹp.

15- Tam thu 三秋: chỉ mùa thu, chỉ 3 tháng của mùa thu, chỉ tháng cuối cùng của mùa thu tức tháng 9 âm lịch, đôi khi cũng được dùng để chỉ 3 năm như câu thơ của Lý bạch 李白 “chỉ ngôn kỳ nhất tải, thùy vị lịch tam thu只言期一载，谁谓历三秋！= chỉ nói hạn 1 năm, ai biết trải 3 năm”  (Trong bài  Giang hạ hành 江夏行)

16- Khương quản 羌管 = Khuơng địch 羌笛: sáo của người Khương.

17- Lộng tình 弄晴: đùa bỡn, chim hót trong những ngày tạnh ráo, hay là hiển hiện trời quang mây tạnh. Chữ lộng tình cũng có thể hiểu là chơi đàn sáo trong những ngày trời quang mây tạnh.

18- Lăng ca 菱歌: bài hát Thải lăng 采菱 thời Nam triều.

19- Phiếm dạ 泛夜= nổi (trên mặt nước) lúc ban đêm, có thể hiểu là ngồi thuyền lúc ban đêm.

20- Điếu tẩu 釣叟: điếu ông, ngư ông.

21- Liên oa 蓮娃: con bé hái sen.

22- Thiên kỵ 千騎: 1 ngàn kỵ binh, người ngựa rất nhiều.

23- Cao nha 高牙 = cao nha kỳ 高牙旗, cờ của quan tướng trên sào cao.

24- Yên hà 煙霞: sương khói và mây mầu.

25- Dị nhật 異日 = tha nhật: ngày khác, ngày sau, về sau.

26- Đồ 圖: vẽ, hội hoạ.

27- Phụng trì 鳳池 = phụng hoàng trì 鳳凰池: những ao hồ trong hoàng cung và vườn thượng uyển, cũng được dùng để chỉ triều đình.

Dịch Nghĩa

Đông nam nước TH (chỉ tỉnh Hàng Châu) là vị trí trọng yếu (hoặc là thắng cảnh).

Phong cảnh rất đẹp,

Ba quận nước Ngô (Tam Ngô) là chỗ đô hội.

Quận Tiền Đường từ cổ đã là phồn hoa.

Cây liễu (nhiều như) khói, các cây cầu có họa hình,

Rèm ngăn gió, trưóng màn xanh thúy,

Mười vạn căn nhà nhấp nhô cao thấp.

Cây cao chọc mây vây phủ con đường đê xây bằng đá.

Sóng to giận dữ cuốn lên (những bọt sóng trắng như) sương tuyết,

Dòng sông rộng như không có bờ bến.

Hàng chợ bầy la liệt châu ngọc, phẩm vật quý giá,

Mọi nhà có đầy lụa là như cạnh tranh nếp sống hào hoa.

Hồ trong hồ ngoài và núi non trùng điệp mỹ lệ thanh tú.

Mùa thu có hoa quế,

(Mùa hè có) mười dặm hoa sen.

Ngày quang đãng thổi sáo Khương,

Ban đêm ngồi thuyền hát bài Thái Lăng,

Ngư ông và cô gái hái hoa sen đều vui vẻ.

Hàng ngàn kỵ binh vây quanh cây cờ cao của quan tướng.

Trong lúc đang say nghe tiếng tiêu trống,

Ngâm thơ thưởng ngoạn cảnh trời mây khói.

Ngày khác vẽ lại cái cảnh đẹp này,

Đem về khoe với triều đình.

Phỏng Dịch

Cảnh Đẹp 

Thắng cảnh đông nam ba quận xưa,

Tiền Đường đô hội tự bao giờ.

Khói mờ dương liễu cầu hoa lệ,

Màn gió rèm che phỉ thúy thưa.

 

Cao thấp nhân gia mười vạn nóc,

Quanh đê cổ thụ chọc từng mây.

Thét gào sóng dữ bọt như tuyết,

Khoảng khoát sông ngòi khắp đó đây.

 

La liệt phố phường bầy ngọc quý,

Nhà nhà gấm vóc tranh hào hoa.

Cuộc đời thong thả luôn trù phú,

Nếp sống êm đềm năm tháng qua.

 

 

Hai hồ mỹ lệ cảnh hồ Tây,

Dẫy núi nhấp nhô xa bủa vây.

Hương thơm quế tử thu ngày cuối,

Bát ngát phù dung mười dặm dài.                                       

      

Trời quang Khương quản gieo tình tứ,

Đêm đến thuyền buông tiếng hát ca.

Chài lưới ngư ông vui gió sớm,

Hái sen cười nói gái thôn xa.

 

Ngàn binh kỵ mã ngọn cờ cao,

Tiêu cổ thừa say hứng biết bao.

Ngâm vịnh khói mây, vẽ cảnh đẹp,

Về kinh khoe bạn những ngày sau.   

 

HHD 5-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Vọng Hải Triều - Liễu Vĩnh

 

1-      

Đông Nam thắng cảnh

Tam Ngô đô hội

Tiền Đường từ trước phồn hoa

Liễu khói hoa cầu

Màn xanh, rèm gió

Nhấp nhô mười vạn nóc gia

Cây rậm phủ bờ đê

Sóng dữ cuộn sương tuyết

Dòng sông không bờ

La liệt ngọc châu

Nhà đầy lụa gấm xa hoa

 

Hồ trùng, núi điệp điệu đà

Mùa thu thơm hương quế

Sen mười dặm hoa

Ngày tạnh sáo Khương

Đêm thuyền Lăng ca.

Vui vẻ lão câu, trẻ hòa

Lính kỵ đầy quan nha,

Đang say nghe tiêu trống

Ngâm hưởng khói hoa

Lúc khác cảnh xinh vẽ lại

Đem về triều đình khoe!

 

2-      

Đông Nam vùng thắng cảnh

Đô hội ba quận Ngô

Tiền Đường phồn hoa cũ

Dương liễu khuất cầu tô

Màn xanh, rèm che gió

Hơn mười vạn gia cư

Bờ đê đầy cây phủ

Sương tuyết sóng nhấp nhô

Sông rộng không bờ bến

Ngọc châu la liệt phô

Nhà xa hoa gấm lụa

 

Hồ đôi, núi điệp điệp

Mùa thu hương quế xa

Mười dặm sen nở hoa

Sáo Khương vang ngày tạnh

Đêm ngồi thuyền Lăng ca

Vui lão câu, trẻ hòa

Quan nha đầy lính kỵ

Tiêu trống nghe say sưa

Ngâm vịnh trời mây khói

Lúc khác vẽ cảnh xinh

Đem về khoe triều đình!

LB

Jun20