Bát Lục Tự - Tần Quan

八六子 - 秦觀  Bát Lục Tự - Tần Quan

 

倚危亭。                      Ỷ nguy đình.

恨如芳草，                 Hận như phương thảo,

萋萋剗盡還生。         Thê thê sản tận hoàn sinh.

念柳外青驄別後，     Niệm liễu ngoại thanh thông biệt hậu,

水邊紅袂分時，         Thủy biên hồng mệ phân thời,

愴然暗驚。                 Sảng nhiên ám kinh.

 

無端天與娉婷。         Vô đoan thiên dữ phinh đình.

夜月一簾幽夢，         Dạ nguyệt nhất liêm u mộng,

春風十里柔情。         Xuân phong thập lý nhu tình.

怎奈向、歡娛漸隨流水，Chẩm nại hướng, hoan ngu tiệm tùy lưu thủy,

素絃聲斷，                 Tố huyền thanh đoạn,

翠綃香減，                 Thúy tiêu hương giảm,

那堪片片飛花弄晚，Na kham phiến phiến phi hoa lộng vãn,

濛濛殘雨籠晴。         Mông mông tàn vũ lung tình.

正銷凝。                      Chính tiêu ngưng.

黃鸝又啼數聲。         Hoàng ly hựu đề sổ thanh.

 

Chú Thích

1- Bát lục tử 八六子: tên từ điệu do Đỗ Mục 杜牧 sáng tác, tên khác là “Cảm hoàng ly 感黄鹂. Bài này có 88 chữ, đọan trước 3 bình vận, đoạn sau 5 bình vận. Cách luật:

 

T B B vận

T B B T cú

B B T T B B vận

T T T B B T T cú

T B B T B B cú

T B T B vận

 

B B B T B B vận

T T T B B T cú

B B T T B B vận

T T T, B B T B B T cú

T B B T cú

T B B T cú

B B T T B B T T cú

B B B T B B vận

T B B vận

B B T B T B vận

 

2- Nguy đình 危亭: ngôi đình cao lớn.

3- Hận như phương thảo 恨如芳草: mối hờn nhiều như cỏ mọc khắp đất. Mượn câu thơ của Lý Dục 李煜 trong bài “Thanh bình nhạc 清平樂:

 

“Ly hận kháp như phương thảo 離恨恰如芳草，

“Cánh hành cánh viễn hoàn sinh 更行更遠还生。

“Mối hờn ly biệt nhiều như cỏ thơm,

“Càng đi càng xa vẫn sinh ra”.

 

4- Thê Thê 萋萋: tươi tốt.

5- Sản tận 剗盡: tiêu trừ hết.

6- Thanh thông 青驄: con tuấn mã có bộ lông khoang xanh trắng.

7- Hồng mệ 紅袂 = hồng tụ 红袖: tay áo hồng, chỉ thiếu nữ, tình nhân.

8- Phân thì 分時: lúc chia tay.

9- Sảng nhiên 愴然: vẻ buồn bã, bi thương.

10- Ám kinh 暗驚 = ám cật nhất kinh 暗吃一驚: kinh hãi trong lòng.

11- Vô đoan 無端: vô duyên vô cớ.

12- Thiên dữ 天與: trời ban cho.

13- Phinh (sính) đình 娉婷: xinh đẹp.

14- U mộng 幽夢: giấc mộng sâu kín trong lòng, mơ hồ mộng cảnh.

15- Nhất liêm u mộng 一簾幽夢: một giấc mơ hồ mộng cảnh.

16- Xuân phong thập lý 春風十里: mười dặm gió xuân, mượn câu thơ của Đỗ Mục杜牧 trong bài “Tặng biệt 贈别”:

 

“春風十里揚州路，Xuân phong thập lý Dương Châu lộ,

“卷上珠簾總不如。Quyển thượng châu liêm tổng bất như.

“Quãng đường 10 dăm ở Dương Châu trong gió xuân,

“Châu liêm mọi nhà cuốn lên cho thấy các thiếu nữ không ai sánh bằng cô ta”.

 

17- Chẩm nại hướng 怎奈向 = chẩm nại 怎奈 = như hà 如何: làm thế nào. Người đời Tống thường để chữ hướng 向 ở cuối câu làm trợ từ.

18- Hoan ngu 歡娛: hoan hỷ khoái lạc 歡喜快樂: vui sướng.

19- Tố huyền 素絃: dây của cây đàn mộc mạc không trang sức. Văn chương xưa thường dùng chữ “Tố cầm 素琴” để chỉ cây đàn không có dây hay cây đàn không trang sức.

20- Thúy tiêu 翠綃: lụa xanh, khăn tay bằng lụa xanh.

21- Na kham 那堪 = nả năng 哪能 = chẩm năng 怎能 = như hà năng 如何能: sao có thể (chịu đựng được).

22- Phi hoa lộng vãn 飛花弄晚: Hoa bay lả tả trong chiều.

23- Tiêu ngưng 銷凝 = tiêu hồn ngưng hận 消魂凝恨 hay tiêu hồn ngưng phách 銷魂凝魄: cực độ (sầu bi).

24- Hoàng ly 黄 鸝: chim hoàng oanh 黄鶯.

 

Dịch Nghĩa

Đứng dựa trên ngôi đình cao,

Mối hận trong lòng (nhiều) như cỏ thơm.

Tươi tốt, trừ hết rồi lại sinh ra cỏ nữa.

Nghĩ tới lúc dắt con tuấn mã bên cạnh cây liễu ra đi,

Bên bờ nước cùng người đẹp chia tay,

Trong lòng cảm thấy kinh hãi và buồn bã.

 

Ông trời tự nhiên ban cho cô ta sắc đẹp.

Trong đêm trăng một giấc mơ hồ mộng cảnh,

(Tôi và cô ta qua một đoạn ái tình như mộng cảnh)

Nhu tình mật ý như mười dặm gió xuân.

Hoan lạc (khi xưa) sao lại có thể dần trôi theo dòng nước,

Tiếng dây đàn tơ đứt đoạn,

Mùi hương của khăn tơ biếc suy giảm,

Không chịu đựng nổi cảnh từng phiến phiến hoa bay trong chiều tà,

Những giọt mưa tàn vẫn bao trùm dù trời sắp tạnh.

Chính lúc tiêu hồn ngưng phách,

Nghe thấy vài tiếng hót của chim hoàng oanh.   

 

Phỏng Dịch

Những Ngày Vui Xưa  

 

Đứng dựa lầu cao hận ngút ngàn,

Cỏ xanh nhổ tận vẫn sinh tràn.

Nhớ khi cưỡi ngựa ngoài hàng liễu,

Từ giã hồng nhan sầu muộn lan.

 

Sắc đẹp trời ban dưới ánh trăng,

Mơ hồ mộng cảnh đời miên man.

Gió xuân mười dặm tình yêu mến,

Vui sướng theo dòng bỗng nát tan.

 

Cầm sắt buồn tênh đàn bặt tiếng.

Phấn hương phai nhạt dấu tình say.

Hoàng hôn từng phiến hoa tung gió,

Có thấu cho đời nỗi đắng cay.

 

Mênh mông mưa đã tàn,

Mây tạnh khung trời quang.

Lạc phách hồn ngưng đọng,

Hoàng oanh vài tiếng khan.

 

HHD 05-2021

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Bát Lục Tự - Tần Quan

 

1-   

Dựa cao đình

Hận lòng như cỏ

Tốt tươi trừ hết lại sinh

Nhớ liễu xanh ra đi dắt ngựa

Bên bờ người đẹp chia tay

Lòng buồn hãi kinh.

 

Tự nhiên trời phú đẹp xinh

Đêm trăng một màn sầu mộng

Gió xuân mười dặm nhu tình

Hoan lạc xưa sao lại dần trôi theo nước

Tiếng tơ đứt đoạn

Khăn xanh hương giảm

Khó kham cánh cánh hoa bay chiều xuống

Mưa phùn sắp tạnh mông mênh

Hồn phách ngừng

Lại nghe vài tiếng hoàng oanh!

 

2-   

Dựa đình cao, hận lòng như cỏ

Vốn tốt tươi dẫu nhổ lại sinh

Ra đi ngựa dắt liễu xanh

Chia tay người đẹp hãi kinh sầu tình

 

Tự nhiên được đẹp xinh trời phú

Giữa đêm trăng mộng cũ vô minh

Gió xuân mười dặm nhu tình

Lạc hoan sao lại thủy bình dần trôi

  

Đàn ngưng bắt, khăn phai hương uổng

Khó kham lòng chiều xuống hoa bay

Mưa phùn sắp tạnh hạt gầy

Phách hồn ngưng lại, một vài tiếng oanh!

 

Lộc Bắc

Jun23