Hoàng Oanh Nhi - Liễu Vĩnh

黃鶯兒 - 柳永  Hoàng Oanh Nhi - Liễu Vĩnh

 

園林晴晝春誰主。     Viên lâm tình trú xuân thùy chủ.

暖律潛催，                 Noãn luật tiềm thôi,

幽谷暄和，                 U cốc huyên hòa,

黃鸝翩翩，                 Hoàng ly phiên phiên,

乍遷芳樹。                 Sạ thiên phương thụ.

觀露溼縷金衣，         Quan lộ thấp lũ kim y,

葉映如簧語。             Diệp ánh như hoàng ngữ.

曉來枝上綿蠻，         Hiểu lai chi thượng miên man,

似把芳心，                 Tự bả phương tâm,

深意低訴。                 Thâm ý đê tố.

 

無據。                          Vô cứ.

乍出暖煙來，             Sạ xuất noãn yên lai,

又趁遊蜂去。             Hựu sấn du phong khứ.

恣狂蹤跡，                 Tứ cuồng tung tích,

兩兩相呼，                 Lưỡng lưỡng tương hô,

終朝霧吟風舞。         Chung triêu vụ ngâm phong vũ.

當上苑柳穠時，         Đương thượng uyển liễu nùng thời,

別館花深處。             Biệt quán hoa thâm xứ.

此際海燕偏饒，         Thử tế hải yến thiên nhiêu,

都把韶光與。             Đô bả thiều quang dữ.

 

Chú Thích

1 Hoàng oanh nhi黃鶯兒: tên từ bài, sáng tác của Liễu Vĩnh, gồm 96 chữ, 2 đoạn, đoạn trên 10 câu, 4 trắc vận, đoạn dướí 10 câu, 5 trắc vận. Cách luật:

 

X B B T B B T vận

X T B B cú

B T B B cú

X X B B cú

X X B T vận

B T T T B B cú

T T B B T vận

T B B T B B cú

T T B B cú

B T B T vận　　

　　

B T vận

T T T B B cú

T T B B T vận

T B B X cú

T T B B cú

B B X X B T vận

B T T T B B cú

T T B B T vận

T X X T B B cú

X T B B T vận

 

B: bình thanh, T: trắc thanh, X: bất luận, cú: hết câu, vận: vần.

 

2 Tình trú 晴晝: ngày đẹp trời.

3 Noãn luật 暖律: thời tiết ấm áp.

4 Tiềm 潛: ngầm, lẳng lặng, âm thầm.

5 Thôi 催: giục giã, thúc giục. Noãn luật tiềm thôi 暖律潛催 = tiềm thôi noãn luật 潛催暖律: thời tiết ấm áp đang âm thầm đến.

6 U cốc 幽谷: thung lũng thâm u, rậm rạp.

7 Huyên hòa 暄和: noãn hoà, ấm áp.

8 Hoàng ly 黃鸝: chim hoàng oanh, còn gọi là liễu oanh 柳鶯 hay lưu oanh 流鶯.

9 Phiên phiên 翩翩: bay nhẩy.

10 Sạ 乍: chợt, vừa mới.

11 Thiên 遷: dời đổi.

12 Phương thụ 芳樹: cây cối.

13 Quan 觀: nhìn, xem.

14 Lộ thấp 露溼: giọt sương làm ướt.

15 Lũ kim y 縷金衣 = kim lũ y 金縷衣: dùng chỉ vàng thêu hoa văn đồ hình trên y phục, ám chỉ lông chim hoàng oanh.

16 Diệp ánh 葉映: Tiếng hót của chim hoàng ly được lá cây rừng phản ánh truyền đến tai người.

17 Hoàng 簧: bộ phận phát âm của cái kèn thường được gọi là cái lưỡi gà. Hoàng ngữ 簧語: tiếng nhạc của nhạc khí dùng bộ phận phát âm là cái lưỡi gà. Chữ này ám chỉ tiếng hót chủa chim hoàng oanh nghe rất hay.

18 Hiểu lai 曉來= thanh thần 清晨: buổi sáng, sáng ra.

19 Miên man 綿蠻: tiếng hót của chim triền miên.

20 Phương tâm 芳心: thường chỉ tâm tình thiếu nữ, trong bài này ám chỉ chim hoàng oanh.

21 Đê tố 低訴: thấp giọng thố lộ, nói ra.

22 Vô cứ 無據: vô cớ, vô duyên cớ.

23 Noãn yên 暖煙: khói ấm, hơi sương ấm áp.

24 Sấn 趁: trong bài này có nghĩa là theo đuổi, theo cùng.

25 Du phong 遊蜂: ong mật bay khắp các khóm hoa.

26 Tung tích 蹤跡: tung tích, hành tung.

27 Tứ cuồng 恣狂: phóng lãng. Tứ cuồng tung tích 恣狂蹤跡 = tung tích tứ cuồng 蹤跡恣狂: hành tung phóng lãng.

28 Lưỡng lưỡng tương hô 兩兩相呼: hai bên hô hoán nhau.

29 Chung triêu 終朝: suốt ngày.

30 Vụ ngâm phong vũ 霧吟風舞: đứng ở trong sương hát, múa ở trong gió. 

31 Thượng uyển 上苑: vườn trồng cây, hoa của hoàng gia.

32 Liễu nùng 柳穠: cây liễu tươi tốt.

33 Biệt quán 別館 = biệt thự 別墅: nhà xây trong vườn cây, hoa, còn gọi là biệt nghiệp 別業.

34 Thử tế 此際: trong lúc này.

35 Hải yến 海燕: chim yến, chim én.

36 Thiên nhiêu 偏饒: đặc biệt nhiều, nhiều.

37 Thiều quang 韶光: thời quang tươi đẹp, tuổi thanh xuân.

38 Dữ 與: cho đi, ám chỉ những ngày tươi đẹp đã trôi đi mất một cách vô ích.

 

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu hoàng oanh nhi của Liễu Vĩnh.

Ngày quang đãng, ai là chúa xuân trong khu rừng vườn.

Thời tiết ấm áp ngầm thúc đẩy thảo mộc nẩy mầm,

Thung lũng thâm u ấm áp hòa hợp,

Chim hoàng oanh bay nhẩy,

Chợt xuyên qua các lùm cây.

Nhìn xem sương thấm ướt bộ lông vàng,

Lá cây phản ánh và truyền lại tiếng chim hót,

Sáng ra trên cành miên man.

Như đem tấm lòng mình,

Thủ thỉ thố lộ thâm ý.

 

Vô duyên vô cớ,

(Chim hoàng oanh) chợt ra khỏi làn sương ấm,

Lại bay theo những con ong đang bay lượn.

(Chim và ong) có hành tung phóng lãng,

Hô hoán lẫn nhau,

Suốt ngày trong sương trong gió nhẩy múa kêu hót.

Trong lúc liễu trong viên lâm tươi tốt,

Nơi căn nhà biệt thự trong rừng hoa chốn thâm xứ,

Trong lúc ấy chim yến đặc biệt nhiều,

đều để thời quang đẹp đẽ trôi đi mất.

 

Phỏng Dịch

1 Hoàng Oanh Nhi - Chim Hoàng Oanh

 

Vườn xuân ngày đẹp ai làm chủ,

Ấm áp dần lan,

U cốc chan hòa.

Hoàng oanh chuyền qua,

Vụt nhẩy cành lá.

Sương sớm thấm bộ lông vàng,

Lá ánh lời oanh nhủ.

Sáng ra cây bụi miên man.

Tựa ngỏ tâm can,

Thâm ý bầy tỏ.

 

Vô cứ.

Chợt ló lớp sương mai,

Lại đuổi theo ong nhỏ.

Bước chân cuồng lãng,

Ới ới kêu nhau,

Suốt ngày múa sương ca gió.

Vườn thượng uyển liễu đương xanh,

Biệt thự hoa thâm xứ.

Chán sao yến tử la đà,

Mỹ hảo thanh xuân lỡ.

 

2 Chim Hoàng Oanh 

Vườn xuân ngày đẹp ai làm chủ,

Thung lũng thâm sâu ấm dần lan.

Bay nhẩy, hoàng ly cành lá thắm,

Hạt sương thấm ướt áo em vàng.

 

Lá cây phản ánh nhạc tình ca,

Mai sớm miên man lời mặn mà.

Dốc hết tâm hồn người nghệ sĩ,

Nhẹ nhàng thố lộ ý chan hòa.

 

Vô cớ chợt xuyên làn khói ấm,

Lượn theo hoang dã cánh ong bay.

Hành tung phóng lãng trong sương gió,

Hô hoán gọi nhau múa hát say.

 

Thượng uyển liễu xanh không nhạt nhòa,

Xa xôi quán vắng vờn muôn hoa.

Xôn xao yến tử trong ngày ấy,

Đem tuổi thanh xuân để vút qua.

 

HHD 6-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Hoàng Oanh Nhi - Liễu Vĩnh

1-     

Vườn cây quang đãng ai làm chủ.

Ấm áp len dần,

Hang sâu ôn hòa,

Hoàng oanh bay chuyền,

Chợt xuyên cổ thụ.

Sương ướt đẫm bộ lông vàng,

Lá đưa truyền oanh ngữ.

Trên cành sáng sớm miên man,

Như đem lòng mình,

Ý sâu thố lộ.

 

Vô cớ

Từ sương ấm chợt ra,

Lại theo ong mọi chỗ

Hành tung phóng đãng,

Từng cặp kêu nhau.

Suốt ngày sương ngâm gió vũ.

Thượng uyển đương lúc liễu um,

Biệt thự hoa cuối xứ.

Khi ấy chim én quá đông

Đều đem thời quang bỏ

         

 

2-     

Vườn quang ai làm chủ

Ấm áp thúc nẩy mầm

Hang sâu ôn khí tụ

Hoàng oanh lúc nhẩy chuyền

Khi bay xuyên cổ thụ

Sương ướt đẫm lông vàng

Lá đưa truyền oanh ngữ

Trên cành sớm miên man

Đem lòng mình thố lộ

 

 

Thật vô duyên, vô cớ

Từ sương ấm chợt ra

Lượn theo ong mọi chỗ

Phóng đãng trong hành tung

Cặp đôi kêu gặp gỡ

Cùng sương ngâm gió vũ

Thượng uyển liễu xanh um

Chốn thâm sâu biệt thự

Chim én tụ tập đông

Đem thời gian phế bỏ!

 

Lộc Bắc

Juin20