Liễu Yêu Khinh - Liễu Vĩnh

柳腰輕 - 柳永  Liễu Yêu Khinh - Liễu Vĩnh

 

英英妙舞腰肢軟。              Anh anh diệu vũ yêu chi nhuyễn.

章臺柳，                               Chương đài liễu,

昭陽燕。                               Chiêu Dương yến.

錦衣冠蓋，                           Cẩm y quan cái,

綺堂筵會，                           Ỷ đường diên hội,

是處千金爭選。                   Thị xứ thiên kim tranh tuyển.

顧香砌、絲管初調，          Cố hương thế, ty quản sơ điệu,

倚輕風、珮環微顫。          Ỷ khinh phong, bội hoàn vi chiến.

 

乍入霓裳促遍。                   Sạ nhập nghê thường xúc biến.

逞盈盈、漸催檀板。          Sính doanh doanh, tiệm thôi đàn bản.

慢垂霞袖，                           Mạn thùy hà tụ,

急趨蓮步，                           Cấp xu liên bộ,

進退奇容千變。                   Tiến thoái kỳ dung thiên biến.

算何止、傾國傾城，          Toán hà chỉ, khuynh quốc khuynh thành,

暫回眸、萬人腸斷。          Tạm hồi mâu, vạn nhân trường đoạn.

 

Chú Thích

1 Liễu yêu khinh 柳腰輕: tên từ bài do Liễu Vĩnh sáng tác. Bài từ này có 82 chữ, chia làm 2 đoạn. Đoạn trưóc 8 câu có 4 trắc vận, đoạn sau 7 câu có 4 trắc vận. Cách luật:

 

B B T T B B T vận

B B T cú

B B T vận

T B B T cú

T B B T cú

T T B B B T vận

T B T, B T B B cú　

T B B, T B B T vận

　　

T T B B T T vận

T B B, T B B T vận

T B B T cú

T B B T cú

T T B B B T vận

T B T, B T B B cú　

T B B, T B B T vận

 

B: bình thanh, T: trắc thanh, cú: hết câu, vận: vần.

 

2 Anh Anh 英英: có lẽ là tên của ca nữ.

3 Diệu vũ 妙舞: tư thế mỹ lệ trong lúc múa.  

4 Yêu chi 腰肢: thân eo và tứ chi, chỉ thân tài, hình dáng thân thể.        

5 Chương đài liễu 章台柳=chương đài liễu 章臺柳: từ đời nhà Hán 漢, tại thành Trường An 長安 có 1 con đường tên là Chương Đài lộ 章臺路 hay Chương Đài nhai 章台街. Đến đời nhà Đường, nhà văn Hứa Nghiêu Tá 許堯佐 viết 1 truyện tên là "Chương Đài Liễu Truyện 章台柳傳 " có nói đến thi nhân Hàn Hoành 韓翃, trong loạn “An Lộc Sơn”, đã làm 1 bài từ tên là “Chương đài liễu từ” gửi về quê cho người thiếp là Liễu thị 柳氏 như sau:

 

章台柳，Chương đài liễu,

章台柳，Chương đài liễu.  

往日青青今在否?  Vãng nhật thanh thanh kim tại phủ?

(Mầu xanh ngày xưa nay còn không?)

縱使長條如舊垂，Túng sử trường điều như cựu thùy,

(Ví như nhánh dài rủ xuống như xưa,)

亦應攀折他人手。Diệc ưng phan chiết tha nhân thủ. 

(Cũng sợ rằng bị bàn tay người khác bẻ chăng.)

 

Liễu thị phúc đáp rằng:

 

楊柳枝，Dương liễu chi, (cành dương liễu,)

芳菲節，Phương phi tiết, (trong thời tiết hoa cỏ mỹ lệ,)

可恨年年贈離別。Khả hận niên niên tặng ly biệt.

(Khả hận bao năm tặng nhau cái ly biệt.)

一葉隨風忽報秋，Nhất diệp tùy phong hốt báo thu,

(Một chiếc lá theo gió rơi báo mùa thu tới= thanh xuân đi mất, nhan sắc đã tàn,)

縱使君來豈堪折。Túng sử quân lai khởi kham chiết.

(Giả như lang quân về cũng không muốn bẻ.)

 

Nguyên Liễu thị là một ca nữ vì vậy sau này người ta dùng chữ “Chương đài liễu” để ám chỉ kỹ nữ và cũng chỉ dáng điệu uyển chuyển của kỹ nữ khi múa hát.

6 Chiêu Dương Yến 昭陽燕: tức là hoàng hậu Triệu phi Yến 趙飛燕. Trong bài này chữ Chiêu Dương Yến muốn ám chỉ người ca nhi mềm mại yếu đuối “nhu nhược vô cốt 柔若無骨” như hoàng hậu Triệu Phi Yến xưa kia.

7 Cẩm y 錦衣: áo gấm.

8 Quan cái 冠蓋: mũ và cái lọng che nắng của các quan thời xưa. Về sau chữ này ám chỉ người thành đạt quyền quý.

9 Ỷ (khỉ) đường 綺堂: căn nhà mỹ lệ.

10 Diên hội 筵會: tiệc tùng khách khứa.

11 Thị xứ 是處: khắp nơi, nơi nơi.

12 Cố 顧: quay đầu nhìn lại.

13 Hương thế 香砌: hay ngọc thế chỉ thềm nhà, đình viện, kiến trúc hoa lệ. Trong bài này chữ hương thế chỉ vũ đài nơi ca nữ đang múa hát.

14 Ty quản 絲管: dây đàn và tiêu sáo, chỉ tấu nhạc.

15 Bội hoàn 珮環: chuỗi ngọc trang sức của nữ giới.

16 Nghê thường 霓裳= nghê thường vũ y khúc 霓裳羽衣曲: tên một ca khúc xuất hiện vào thời nhà Đường.

17 Xúc 促= xúc bách 促拍: nhanh gấp.

18 Biến 遍: một đoạn trong bài hát, thí dụ thập biến十遍: 10 đoạn.

19 Sính 逞: tỏ ra, lộ ra, biểu hiện.

20 Doanh doanh 盈盈: nghi thái mỹ lệ.

21 Đàn bản 檀板: Đàn=đàn hương 檀香: gỗ đàn hương. Bản= phách bản 拍板: cái tấm gỗ để gõ nhịp. Đàn bản= cái gỗ gõ nhịp làm bằng gỗ đàn hương. 

22 Hà tụ 霞袖: tay áo hoa mầu hồng, tay áo hoa.

23 Liên bộ 蓮步: chỉ bước chân đi của người đẹp, ở đây chữ này chỉ vũ bộ.

24 Hà chỉ 何止: không chỉ, sao chỉ, há chỉ.

25 Khuynh quốc khuynh thành 傾國傾城: nghiêng nước nghiêng thành, ám chỉ người đẹp tuyệt trần.

26 Tạm 暫: hốt nhiên, bỗng nhiên.

27 Trường đoạn 腸斷 = đoạn trường 斷腸: đứt ruột, ý nói khán giả thấy vũ nữ múa quá đẹp mà bội phục.

 

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu liễu yêu khinh của Liễu Vĩnh.

Anh Anh múa thật là đẹp, tay và eo mềm mại.

Uyển chuyển như liễu Chương Đài, nhẹ nhàng giống như bà hoàng hậu Triệu Phi Yến.

(Bao nhiêu người có tiền có thế lực), người mặc áo gấm, đội mũ che lọng,

(Những buổi tiệc tùng hội hè của gia đình phú quí), nhà sang tiệc tùng,

Khắp nơi tranh nhau đem ngàn vàng ra để mời cô ta đến múa hát.

Trên thềm hương thấy cô ta quay đầu nhìn, âm nhạc bắt đầu du dương.

(Cô ta tùy theo điệu nhạc chuyển thân múa, tựa như cành dương liễu) trước làn gió nhẹ. Những viên ngọc trên thân mình cô ta cũng theo điệu múa mà dao động.

 

Đột nhiên cô ta múa bài “Nghê thường vũ y khúc”, đoạn nhạc nhanh gấp.

Cô ta thi triển thân đoạn mềm mại nhẹ nhàng, cái gõ nhịp bằng gỗ đàn hương gõ nhanh hơn.

Tay áo mầu hồng rủ xuống,

Gót chân bước nhanh.

Bộ dạng tới lui biến đổi ngàn hướng.

Nghĩ (dung nhan của Anh Anh) không chỉ khuynh quốc khuynh thành,

(Khi cô ta) bỗng nhiên quay đầu nhìn, đủ làm cho vạn người mê hồn.

 

 

Phỏng Dịch

Liễu Yêu Khinh

 

Anh Anh uyển chuyển thân tài,

Tuyệt vời điệu múa chương đài liễu xanh.

Khác chi Phi Yến khinh doanh,

Lọng che áo gấm tranh giành phú ông.

Hội hè vui thú tiệc tùng,

Ngàn vàng khắp chốn ngại ngùng mấy khi.

Thềm hoa quay mặt xuân thì,

Điệu đàn tiếng sáo lâm ly gợi tình.

Theo làn gió nhẹ liễu xinh,

Bội hoàn dao động thân hình mảnh mai.

 Nghê thường vũ khúc miệt mài,

Đàn hương nhịp phách vũ đài bước nhanh.

Áo hồng tay rủ lung linh,

Ảo huyền ngàn hướng, nghiêng thành dung nhan.

Ngoảnh đầu liếc mắt mơ màng,

Vạn người mê luyến hồn tan sững sờ.

 

HHD 6-2020

   

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Liễu Yêu Khinh, Liễu Vĩnh

 

1-     

Anh Anh múa, tay eo nhuần nhuyễn

Chương đài liễu

Chiêu Dương yến

Mũ cao áo gấm

Nhà sang tiệc lớn

Khắp nơi ngàn vàng tranh tuyển

Thềm hương liếc, khởi đầu đàn sáo.

Gió nhẹ nương, ngọc đeo rộn tiếng

 

Bỗng múa nghê thường nhanh diễn

Vẻ nhởn nhơ, dần tăng phách chuyển

Tay hồng rủ xuống

Gót chân thoăn thoắt

Bộ dạng tới lui ẩn hiện,

Không những chỉ nghiêng nước đổ thành

Nghiêng nhìn thôi, vạn người mê điếng

 

2-

Múa hay nhuần nhuyễn nhẹ vương

Chương đài uyển chuyển, Chiêu dương nhẹ nhàng

Quan quyền, dinh thự giầu sang

Đua nhau đánh đổi ngàn vàng đêm thâu

 

Nổi lên đàn sáo, cúi đầu

Nương làn gió nhẹ ngọc châu rộn ràng

Nghê thường múa bỗng chuyển sang

Nhởn nhơ vóc hạc phách càng dục thêm

 

Tay hồng rủ, gót chân êm

Tới lui ẩn hiện nỗi niềm tỏa nhanh

Đâu riêng nghiêng nước đổ thành

Chỉ nghiêng mắt liếc, vạn anh tiêu hồn!

Lộc Bắc

Jul20