Ngọc Nữ Dao Tiên Bội - Liễu Vĩnh

玉女搖仙佩 - 柳永  Ngọc Nữ Dao Tiên Bội - Liễu Vĩnh

佳人                                        Giai Nhân

 

飛瓊伴侶，                           Phi quỳnh bạn lữ,

偶別珠宮，                           Ngẫu biệt châu cung,

未返神仙行綴。                   Vị phản thần tiên hành chuế.

取次梳妝，                           Thủ thứ sơ trang,

尋常言語，                           Tầm thường ngôn ngữ,

有得幾多姝麗。                   Hữu đắc kỷ đa xu lệ.

擬把名花比。                       Nghĩ bả danh hoa tỉ.

恐旁人笑我，                       Khủng bàng nhân tiếu ngã.

談何容易。                           Đàm hà dung dị.

細思算、奇葩豔卉，          Tế tư toán kỳ ba diễm hủy,

惟是深紅淺白而已。          Duy thị thâm hồng thiển bạch nhi dĩ.

爭如這多情，                       Tranh như giá đa tình,

佔得人間，                           Chiếm đắc nhân gian,

千嬌百媚。                           Thiên kiều bách mỵ.

 

須信畫堂繡閣，                   Tu tín họa đường tú các,

皓月清風，                           Hạo nguyệt thanh phong,

忍把光陰輕棄。                   Nhẫn bả quang âm khinh khí.

自古及今，                           Tự cổ cập kim,

佳人才子，                           Giai nhân tài tử,

少得當年雙美。                   Thiểu đắc đương niên song mỹ.

且恁相偎倚。                       Thả nhiệm tương ôi ỷ.

未消得、憐我多才多藝。  Vị tiêu đắc, lân ngã đa tài đa nghệ.

願妳妳、蘭心蕙性，          Nguyện nễ nễ, lan tâm huệ tính,

枕前言下，                           Chẩm tiền ngôn hạ,

表餘深意。                           Biểu dư thâm ý.

爲盟誓。                               Vi minh thệ.

今生斷不孤鴛被。              Kim sinh đoạn bất cô uyên bị.

 

Chú Thích

1) Ngọc nữ dao tiên bội 玉女搖仙佩: tên từ bài, sáng tác của Liễu Vĩnh, gồm 139 chữ chia làm hai đoạn. Đoạn trước có 14 câu và 6 trắc vận. Đoạn sau có 13 câu và 7 trắc vận. Cách luật:

 

B B T T cú

T T B B cú

T T B B B T vận

T T B B cú

B B X T cú

T T X B B T vận

T T B B T vận

T B B T T cú

X B B T vận

T B X, B B T T cú

B T B B T T B T vận

B B T B B cú

T T B B cú

B B T T vận　　

　　

B T T B T T cú

T T B B cú

T T B B X T vận

X T X B cú

B B B T cú

T T B B B T vận

T T B B T vận

X B T, X T B B B T vận

T T T, B X T T cú

X B X T cú

T B B T vận

B B T vận

B B T T B B T vận

 

B: bình thanh, T: trắc thanh, X: bất luận, cú: hết câu, vận: vần.

 

2) Giai nhân 佳人: phụ nữ xinh đẹp.

3) Phi Quỳnh 飛瓊= Hứa Phi Quỳnh 許飛瓊: tên một tiên nữ vốn là thị nữ của Tây Vương mẫu 西王母. Theo Hán Võ Nội truyện 漢武內傳, Vương mẫu sai thị nữ là Hứa Phi Quỳnh thổi sênh. Vì vậy trong thi ca thường dùng chữ Phi Quỳnh để tỉ dụ thiếu nữ tấu âm nhạc.

4) Phi quỳnh bạn lữ 飛瓊伴侶: làm bạn với thần tiên.

 

5) Ngẫu biệt 偶別: ngẫu nhiên ly biệt.

6) Châu cung 珠宮: dùng châu ngọc để trang sức cung điện. Ám chỉ chỗ ở của thần tiên.

7) Hành chuế (xuyết) 行綴: xếp thành hàng lối liên kết nhau (chỉ các tiên nữ xếp thành hàng múa hát).

8) Thủ thứ sơ trang 取次梳妝: tùy tiện trang điểm.

9) Kỷ đa 幾多: bao nhiêu.

10) Xu lệ 姝麗: đẹp đẽ, mỹ lệ.

11) Nghĩ 擬: suy nghĩ.

12) Bàng nhân 旁人: người ngoài cuộc, người bên cạnh, người khác.

13) Dung dị 容易: dễ dàng.

14) Tế tư 細思: nghĩ kỹ.

15) Ba 葩= hoa 花.

16) Hủy 卉: cỏ.

17) Thâm hồng thiển bạch 深紅淺白: đỏ thẫm trắng nhạt, ý nói mầu sắc đơn điệu.

18) Tranh như 爭如: sao như.

19) Chiếm đắc 佔得: chiếm, chiếm được. Chiếm đắc nhân gian thiên kiều bách mỵ 佔得人間千嬌百媚: chiếm được trăm nghìn vẻ đẹp của nhân gian.

20) Thiên kiều bách mỵ 千嬌百媚: đẹp muôn vàn.

21) Tu tín 須信: nên biết rằng.

22) Họa đường tú các 畫堂繡閣: nhà cửa hoa lệ.

23) Hạo nguyệt 皓月: trăng sáng.

24) Nhẫn 忍: không nhẫn nại được, sao nhẫn nại được.

25) Quang âm 光陰: thời khắc, thời gian.

26) Khinh khí 輕棄: dễ dàng vứt bỏ đi.

27) Tự cổ cập kim 自古及今: từ xưa đến nay.

28) Thiểu đắc 少得: ít khi có được, khó lòng có được.

29) Dương niên 當年: đương thời thanh xuân.

30) Song Mỹ 雙美= song mỹ ngộ hợp 雙美遇合: hai cái đẹp hội hợp. Bản khác chép song quan 双关: hai bên ngộ hợp.

31) nhiệm (Nhẫm) 恁: như thế, như vậy.

32) Ôi ỷ 偎倚: thân cận âu yếm.

33) Vị tiêu đắc 未消得: chưa trừ khử được, chưa kể đến.

34) Liên (lân) 憐: yêu mến.

35) Nễ nễ 嬭嬭=nễ nễ 妳妳 hay Nãi nãi 奶奶: thời xưa xưng hô với phụ nữ. Nguyện nễ nễ 願妳妳: xin nguyện bà, xin nguyện cô.  Bản khác chép “Đản nguyện thủ 但願取”: Xin nguyện lấy…

36) Lan tâm huệ tính 蘭心蕙性: phẩm cách u tĩnh cao nhã của phụ nữ.

37) Chẩm tiền ngôn hạ 枕前言下: lời nói và cử chỉ lúc chung sống với nhau, lời thủ thỉ bên gối.

38) Đoạn bất 斷不: quyết không.

39) Cô 孤 = cô phụ 辜負: phụ lòng.

40) Uyên bị 鴛被= uyên ương bị 鴛鴦被, hay còn gọi là “Hợp hoan bị 合歡被”: chỉ cái chăn của 2 vợ chồng cùng đắp.

 

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu Ngọc Nữ Dao Tiên Bội của Liễu Vĩnh

(Liễu Vĩnh làm bài từ này trong dịp ông gặp 1 người ca nữ xinh đẹp yêu mến tài nghệ của ông).

(Người này vốn) là bạn của tiên nữ Phi Quỳnh.

Ngẫu nhiên ly khai thiên cung châu ngọc (xuống nhân gian)

Chưa từng về với đoàn tiên nữ.

Tùy tiện trang điểm,

Ngôn ngữ bình thường,

Đã có sẵn nhan sắc mỹ lệ.

Muốn đem dung nhan của người này so sánh với hoa quý,

Chỉ sợ người khác cười tôi.

Nói sao dễ dàng vậy? (Người đẹp thế này sao lại so sánh với hoa?)

Nghĩ kỹ lại thì bao nhiêu kỳ hoa dị thảo,

Cũng chỉ là mầu đơn điệu trắng nhạt đỏ đậm mà thôi.

Sao như người đa tình thế này,

Đã chiếm hết của thế gian,

Ngàn cái kiều diễm, trăm điều dễ thương khả ái.

 

Nên biết tại căn nhà lầu hoa lệ,

Có trăng thanh gió mát,

Không nỡ bỏ phí thời quang.

Từ xưa đến nay,

Giai nhân và tài tử,

Đương thời thanh xuân hiếm được hội hợp.

Như vậy bèn thân mật âu yếm nhau,

Chưa kể đến (nàng) yêu mến tôi đa tài đa nghệ.

Xin nguyện nàng tâm địa thuần mỹ cao nhã.

Những khi thủ thỉ bên gối (Cử chỉ và lời nói lúc sống chung).

Tôi cũng biểu đạt thâm tình ái ý.

(Chúng ta) hãy thề nguyền,

Kiếp này quyết không phụ lòng nhau.

 

Phỏng Dịch

Giai Nhân

 

Bạn với thần tiên đã bấy nay,

Ngẫu nhiên ly biệt chốn cung mây.

Chưa về đứng cạnh đàn tiên nữ,

Lạc lõng thế nhân gian khổ đầy.

 

Trang điểm qua loa lời mộc mạc,

Dung nhan kiều diễm tự trời ban.

Muốn đem so sánh cùng hoa đóa,

Ai đó bàng quan cười tớ chăng?

 

Nghĩ cho cùng cỏ lạ hoa tươi,

Cũng chỉ là hồng bạch thế thôi.

Không thể ví như người mỹ lệ,

Trăm ngàn vẻ đẹp ở trên đời.

 

Nên biết nơi lầu cao gác tía,

Thêm trăng thanh gió mát bồi hồi.

Thời gian không đợi sao đành bỏ,

Hạnh phúc tháng ngày mãi tuyệt vời.

 

Tài tử xưa nay cùng mỹ nhân,

Mấy khi hội ngộ tuổi thanh xuân.

Bên nhau âu yếm thỏa mơ ước,

Đã mến tài hoa đến kết thân.

 

Xin nguyện nàng cao nhã huệ tâm,

Gối chăn thủ thỉ ý tình thâm.

Trọn đời trọn kiếp quyết không phụ,

Đôi lứa đôi lòng hợp sắt cầm.    

 

HHD 5-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Ngọc Nữ Dao Tiên Bội - Liễu Vĩnh

         

1-     

Phi Quỳnh bạn cũ,

Giã biệt thiên cung,

Tiên giới chưa về đoàn tụ.

Sơ sài điểm trang,

Nói năng bình dị,

Sẵn có dung nhan đẹp đẽ.

So với hoa, trộm nghĩ.

E người khác cười trách.

Rằng sao quá dễ.

Tính kỹ, bao kỳ hoa dị thảo,

Chỉ là đơn điệu trắng thưa đậm đỏ.

Sao mà quá đa tình,

Chiếm hết nhân gian,

Ngàn xinh trăm lệ.

 

Nên biết nhà cao gác đẹp,

Trăng thanh gió lành,

Không để thời gian uổng phí.

Từ cổ chí kim,

Giai nhân tài tử,

Ít khi cùng thời tương ngộ.

Vậy cùng nhau ái ố.

Chưa kể đến, mến tôi đa tài đa nghệ.

Mong cô nương, tâm tính cao nhã,

Lời buông bên gối,

Tình sâu tỏ ý.

Thề nguyền rõ.

Kiếp này chiếu chăn mình không phụ. 

 

2-     

Phi Quỳnh bạn cũ

Giã biệt thiên cung

Tiên chưa đoàn tụ

Sơ sài điểm trang

 

Nói năng bình dị

Dung nhan đẹp đẽ

Trộm nghĩ, như hoa

Sợ cười, sao dễ.

 

Tính đi, dị thảo kỳ hoa

Chỉ là đơn điệu hồng pha trắng nhòe

Đa tình chân chất chẳng khoe

Ngàn xinh trăm đẹp thu về một thân

 

Nhà cao gác đẹp trăng thanh

Thời gian tận hưởng,không đành gió bay

Tính rằng từ cổ đến nay

Giai nhân, tài tử khó thay tương phùng

 

Sao không yêu dấu tình chung

Đa tài đa nghệ tôi không dấu điều

Cô nương tâm tính cao siêu

Lời buông bên gối ít nhiều mắt xanh

Thề nguyền kết cỏ ngậm vành

Kiếp này chăn chiếu ân tình không phai!

 

LB