Đế Đài Xuân - Lý Giáp

帝臺春 - 李甲   Đế Đài Xuân – Lý Giáp

 

芳草碧色，                 Phương thảo bích sắc,

萋萋遍南陌。             Thê thê biến nam mạch.

暖絮亂紅，                 Noãn nhứ loạn hồng,

也知人、春愁無力。Dã tri nhân, xuân sầu vô lực.

憶得盈盈拾翠侶，     Ức đắc doanh doanh thập thúy lữ,

共攜賞、鳳城寒食。Cộng huề thưởng, Phụng thành hàn thực.

到今來，                      Đáo kim lai,

海角逢春，                 Hải giác phùng xuân,

天涯爲客。                 Thiên nhai vi khách.

 

愁旋釋。                      Sầu toàn thích.

還似織。                      Hoàn tự chức.

淚暗拭。                      Lệ ám thức.

又偷滴。                      Hựu thâu trích.

漫佇立、遍倚危闌，Mạn trữ lập, biến ỷ nguy lan,

盡黃昏，                      Tận hoàng hôn,

也只是、暮雲凝碧。Dã chỉ thị, mộ vân ngưng bích.

拚則而今已拚了，     Biện tắc như kim dĩ biện liễu,

忘則怎生便忘得。     Vong tắc chẩm sinh tiện vong đắc.

又還問鱗鴻，             Hựu hoàn vấn lân hồng,

試重尋消息。             Thí trùng tầm tiêu tức.

 

Chú Thích

1- Đế đài xuân 帝台春: tên một ca khúc của Đường giáo phường 唐教坊, sau dùng làm từ bài. Bài này có 97 chữ, 2 đoạn, tổng cộng 12 trắc vận. Cách luật:

 

B T T T vận

B B T B T vận

T T T B cú

T T B B cú

B B B T vận

T T B B T T T cú

T B T, T B B T vận

T B B cú

T T B B cú

B B T T vận

 

B T T vận

B T T vận

T T T vận

T B T vận

T T T B B cú

T B B cú

T T T, T B B T vận

B T B B T B T cú　

B T T B T B T vận

T B T B B cú

T B B B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Phương thảo bích sắc 芳草碧色: mượn câu thơ của Giang Yêm 江淹 trong bài “Biệt phú 别賦, tả cảnh ly biệt trong mùa xuân:

 

“春草碧色，Xuân thảo bích sắc, Cỏ xuân mầu xanh biếc,

“春水渌波，Xuân thủy lục ba, Nước mùa xuân có sóng trong vắt,

“送君南浦，Tống quân nam phố, Đưa người đến bến nam,

“傷如之何？Thương như chi hà?  Khổ thương như thế này biết làm sao?

 

3- Thê thê 萋萋: cỏ xanh mướt, mượt mà.

4- Nam mạch 南陌 = nam diện đích đạo lộ 南面的道路: con đường ở mặt nam. Trong bài này có nghĩa là con đường ở phía nam kinh thành.

5- Noãn nhứ 暖絮: cành dương liễu trong mùa ấm áp.

6- Loạn hồng 亂紅: hoa rụng tung bay trong gió.

7- Dã 也: cũng.

8- Doanh doanh 盈盈: phụ nữ đẹp.

9- Thập thúy lữ 拾翠侣: người bạn gặp khi đi chơi mùa xuân, mượn chữ trong bài “Lạc thần phú 洛神赋” của Tào Thực 曹植, đời Tam quốc:

 

“或采明珠，Hoặc thái minh châu, Hoặc nhặt những hạt minh châu,

“或拾翠羽， Hoặc thập thúy vũ, Hoặc nhặt những lông chim phỉ thúy”.

 

10- Phụng thành 鳳城: chỉ kinh đô nhà Tống tức là thành Biện Lương.

11- Hàn thực 寒食: lễ tiết ăn món ăn lạnh ở Trung Hoa, trong ngày lễ không nấu nướng thức ăn mới mà chỉ ăn thức ăn đã để nguội lạnh từ trước.

12- Hải giác 海角: góc biển, chỉ nơi xa quê hương.

13- Thiên nhai vi khách 天涯爲客: người khách lạ nơi chân trời.

14- Toàn 旋: nhanh, tức thời. Thích 釋: cởi bỏ, giải trừ.

15- Chức 織: dệt. Thức 拭: lau.

16- Mạn 漫: tùy tiện, hão, phí.

17- Nguy lan 危闌: lan can trên lầu.

18- Mộ vân ngưng bích 暮雲凝碧: mượn ý câu thơ của Giang Yêm 江淹 trong bài “Nghĩ hưu thượng nhân oán biệt 擬休上人怨别 để tả buổi hoàng hôn ngày tàn mà không thấy bạn tình đến:

 

“日暮碧雲合，Nhật mộ bích vân hợp, Buổi chiều đầy mây tím,

“佳人殊未來。Giai nhân thù vị lai. Giai nhân quyết chưa đến.”

 

19- Biện 拚: vất bỏ, cắt bỏ.

20- Tắc 則: thì.

21- Chẩm sinh 怎生: sao có thể.

22- Tiện 便: liền, ngay, lập tức.

23- Lân hồng 鳞鸿: lân và hồng, cá và chim nhạn. Tương truyền cá và chim nhạn có thể truyền đạt thư tín.  

24- Trùng 重: lần nữa.

 

Dịch Nghĩa

Cỏ thơm mầu xanh biếc,

Xanh mướt khắp những con đường ở mặt nam thành.

Cành liễu lắc lư trong gió ấm và hoa rụng bay lung tung,

Phảng phất như cũng hiểu được tâm tình người, xuân buồn mệt mỏi.

Nhớ người bạn kiều diễm cùng đi hái hoa xuân (năm xưa),

Cùng dắt tay nhau vui hưởng lễ tiết Hàn thực ở kinh thành.

Đến như hôm nay,

Gặp mùa xuân ở nơi góc biển xa quê hương,

Lang thang nơi chân trời đất khách.

 

Cái sầu vừa mới tan đi.

Lại tự quấn vào mình.

Nước mắt ngầm lau xong.

Lại âm thầm rơi xuống.

Đứng lặng, dựa khắp lan can trên lầu.

Hết buổi hoàng hôn,

Cũng chỉ là trời chiều mây tím (không thấy nàng đâu).

Vất bỏ (cuộc đời) thì nay vất bỏ rồi,

Quên (nàng) thì làm sao quên ngay được.

Lại vẫn chờ đợi thơ tín,

Lại thử đi tìm hỏi tin tức nàng.

 

Phỏng Dịch

Tình Không Nguôi Ngoai

 

Đường nam phương thảo mướt mầu xanh,

Liễu ấm hồng bay hiểu ý mình.

Xuân đến sầu thương thêm mệt mỏi,

Nhớ người kiều diễm hái hoa xinh.

 

Dắt tay năm ấy chốn thần kinh,

Hàn thực ngày xuân hưởng tiết lành.

Góc biển hôm nay xuân lại đến,

Chân trời lạc bước khách điêu linh.

 

Cái sầu vừa cởi lại đan ngay,

Giọt lệ mới lau vẫn nhỏ đầy.

Đứng lặng, lan can dựa khắp chốn,

Hoàng hôn mầu tím ngập trời mây.

 

Vất bỏ cuộc đời vất bỏ rồi,

Quên đi tình cũ làm sao nguôi?

Quẩn quanh trông ngóng phong thơ đến,

Đây đó tìm thăm bóng dáng người.

 

HHD 06-2021

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Đế Đài Xuân – Lý Giáp

 

1-

Cỏ thơm xanh biếc

Tốt tươi, đường Nam ngập

Tơ ấm, hoa bay

Dường hiểu tình người

Xuân sầu sức kiệt

Nhớ bạn đẹp hái hoa năm cũ

Phụng thành tay dắt hưởng Hàn thực

Đến hôm nay

Góc biển gặp xuân

Cuối trời làm khách

 

Sầu tan hết

Lại tự dệt

Lệ ngầm quệt

Lại ứa tiết

Dựa khắp rào trên lầu

Hết hoàng hôn

Cũng chỉ là mây chiều ngưng bích

Vất bỏ thì nay đà vất bỏ

Nhưng quên, làm sao quên ngay được!

Lại vẫn chờ thư từ

Lại thử tìm tin tức

 

2-

Đường nam thành, tốt tươi cỏ biếc

Tơ, hoa bay, như biết tình người

Xuân buồn mệt mỏi rối bời

Bạn yêu năm cũ nhớ thời hái hoa

 

Tiết hàn thực, tay ngà thành phượng

Đến hôm nay vẫn tưởng ngày về

Gặp xuân góc biển xa quê

Cuối trời lưu lạc khách tê tái lòng!

 

Sầu tan hết, chập chùng lại dệt

Lệ ngầm lau, lại tiết tuôn trào

Trên lầu khắp chỗ tựa rào

Hoàng hôn tắt lịm mây màu tím than

 

Đời hiến dâng như phần dâng lễ

Quên người đi dâu dễ quên ngay

Thơ từ mong ngóng từng ngày

Hỏi thêm tin tức đó đây tìm nàng!

Lộc Bắc phỏng dịch

Dec23