菩薩蠻 - 黃庭堅 Bồ Tát Man – Hoàng Đình Kiên
王荊公新築草堂於半山，引八功德水作小港，其上壘石作橋，為集句2雲：“數間茅屋閒臨水，窄衫短帽垂楊裏。花是去年紅，吹開一夜風。梢梢3新月偃，午醉醒來晚。何物最關情4，黃鸝三兩聲。” 戲效荊公作。
“Trách sam đoản mạo thùy
dương lý,
“Hoa thị khứ niên hồng,
“Xuy khai nhất dạ phong.
“Sao sao tân nguyệt yển,
“Ngọ túy tỉnh lai vãn.
“Hà vật tối quan tình,
“Hoàng ly tam lưỡng thanh.”
半煙半雨溪橋畔，Bán yên
bán vũ khê kiều bạn,
漁翁醉着無人喚。Ngư ông
túy trước vô nhân hoán.
疏懶意何長， Sơ lãn ý hà trường,
春風花草香。 Xuân phong hoa thảo hương.
江山如有待， Giang
san như hữu đãi,
此意陶潛解。 Thử
ý đào tiềm giải.
問我去何之， Vấn ngã khứ hà chi,
君行到自知。 Quân hành đáo tự tri.
Chú Thích
1- Bồ tát man 菩薩蠻 = Bồ
tát man 菩薩鬘: Vốn là bài nhạc của Đường giáo phường, sau dùng làm
từ bài. Tên khác là “Tử dạ ca 子夜歌”, “Trùng điệp kim 重疊金”, “Hoa gian ý 花間意”,
“Mai hoa cú 梅花句”, v.v. Bài từ này có 44 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều
có 4 câu, 2 trắc vận và 2 bình vận. Cách luật:
X B
X T B
B T (vận),
B B
T T B
B T (vận).
T T
T B B (đổi vận),
T B
B T B (vận).
X B
B T T (đổi vận),
X T
B B T (vận).
X T
T B B (đổi vận),
X B
X T B (vận).
X = bất luận; B = bình thanh;
T = trắc thanh, vận = vần.
2- Vương Kinh Công 王荊公: tước phong của Vương An Thạch 王安石, văn học chính trị gia đời Bắc Tống.
3- Bát công đức thủy 八功德水 = Bát
định thủy 八定水: tiếng nhà Phật, còn gọi là “Bát chi đức thủy 八支德水”, “Bát vị thủy 八味水”,
thứ nước có 8 phẩm chất tốt đẹp do Phật dậy trong kinh Tịnh Độ 凈土.
4- Tập cú 集句 = tập
cú từ 集句詞: dùng những câu thơ của tiền nhân ghép lại thành bài
từ.
5- Trách sam đoản mạo 窄衫短帽: áo chật mũ ngắn, ý nói ăn mặc tùy tiện, giản dị.
6- Sao sao 梢梢: ngọn cây.
7- Yển 偃: nằm ngửa. Yển nguyệt 偃月:
trăng khuyết, trăng lưỡi liềm.
8- Quan tình 關情: khơi động mối cảm tình.
9- Sơ lãn 疏懶: nhàn nhã, không câu thúc.
10- Hữu đãi 有待: có điều mình mong đợi.
11- Đào Tiềm 陶潛: Đào Uyên Minh 陶淵明,
thi nhân đời Đông tấn 東晉.
Dịch Nghĩa
Vương Kinh Công mới làm một
gian nhà cỏ trên sườn núi, dẫn 8 công đức nước làm một cái cảng khẩu nhỏ, trên đó
đắp một cây cầu bằng đá, viết một bài từ ghép rằng:
“數間茅屋閒臨水，Sổ gian mao ốc nhàn lâm thủy,
“窄衫短帽垂楊裏。Trách sam đoản mạo thùy dương lý.
“花是去年紅，Hoa thị khứ niên hồng,
“吹開一夜風。Xuy khai nhất dạ phong.
“梢梢新月偃，Sao sao tân nguyệt yển,
“午醉醒來晚。Ngọ túy tỉnh lai vãn.
“何物最關情，Hà vật tối quan tình,
“黃鸝三兩聲。Hoàng ly tam lưỡng thanh.
“Vài gian nhà cỏ hướng ra
ao nước,
“Áo chật mũ ngắn đứng dưới
cây liễu rủ.
“Hoa đỏ đẹp như năm ngoái,
“Một đêm gió (xuân) thổi
(hoa nở).
“Trăng khuyết mới nằm trên
ngọn cây,
“Buổi trưa say, chiều tỉnh
lại.
“Vật gì khơi động tình cảm
nhất,
“Hai ba tiếng chim hoàng
ly kêu.”
Tôi cũng vui bắt chước ông Vương
viết bài từ ghép này.
Nửa khói nửa mưa bên cầu (bắc
ngang qua) suối,
Ngư ông say khướt không người
lay gọi.
Ý tưởng nhàn nhã không chịu ước
thúc sao mà sâu đậm,
Gió xuân thổi tán phát mùi thơm
của hoa cỏ.
Sông núi như có cái gì chờ đợi,
Ý vị ấy chỉ có Đào Tiềm lý giải
được.
Hỏi tôi đi nơi đâu,
Đi (theo tôi) tới đó sẽ biết.
Phỏng Dịch
Tập Cú Từ
Nửa mưa nửa khói bên bờ suối,
Ngư ông say khướt không người
gọi.
Nhàn nhã ý sâu thâm,
Gió xuân hoa cỏ thơm.
Núi sông như vẫn đợi,
Ý ấy Đào Tiềm giải.
Hỏi tớ đến nơi nào,
Cứ theo tự biết sao.
HHD 08-2021
Bản Dịch của Lộc Bắc
Bồ Tát Man- tập cú từ - Vương
Kinh Công
Hướng ao nước vài gian nhà cỏ
Áo mão đơn sơ bên liễu rủ
Như trước, sắc hoa hồng
Gió đêm thổi nở bông
Ngọn cây trăng khuyết xoải
Trưa say, chiều tỉnh lạị
Vật chi gợi tình nhiều?
Dăm tiếng hoàng ly kêu!
Lộc Bắc phỏng dịch
Avril23
Tôi cũng vui bắt chước ông
Vương viết bài từ ghép này. Hoàng Đình Kiên
Bồ Tát Man – tập cú từ -
Hoàng Đình Kiên
Nửa mưa, nửa khói cầu bên suối
Ngư ông say khướt không người
gọi
Ý nhàn sao vấn vương?
Xuân đưa hoa cỏ hương
Sông núi như chờ đợi
Ý đó Đào Tiềm giải
Hỏi tôi đi về đâu?
Tới nơi sẽ biết sau.
Lộc Bắc Avril23
No comments:
Post a Comment