Niệm Nô Kiều - Hoàng Đình Kiên

念奴嬌 - 黃庭堅  Niệm Nô Kiều – Hoàng Đình Kiên

八月十七日，同諸生步自永安城樓，過張寬夫園待月。偶有名酒，因以金荷酌眾客。客有孫彥立，善吹笛。援筆作樂府長短句，文不加點。

Bát nguyệt thập thất nhật, đồng chư sinh bộ hướng Vĩnh An thành lâu, quá Trương Khoan Phu viên đãi nguyệt. Ngẫu hữu danh tửu, nhân dĩ kim hà chước chúng khách, khách hữu tôn ngạn lập, thiện xuy địch. viên bút tác nhạc phủ trường đoản cú, văn bất gia điểm.

 

斷虹霽雨，                 Đoạn hồng tễ vũ,

淨秋空，山染修眉新綠。Tịnh thu không, Sơn nhiễm tu mi tân lục.

桂影扶疏，                 Quế ảnh phù sơ,

誰便道，今夕清輝不足。Thùy tiện đạo, Kim tịch thanh huy bất túc.

萬里青天，                 Vạn lý thanh thiên,

姮娥何處，                 Hằng nga hà xứ,

駕此一輪玉。             Giá thử nhất luân ngọc.

寒光零亂，                 Hàn quang linh loạn,

為誰偏照醽醁。         Vi thùy thiên chiếu linh lục.

 

年少從我追遊，         Niên thiếu tòng ngã truy du,

晚涼幽徑，                 Vãn lương u kính,

繞張園森木。             Nhiễu trương viên sâm mộc.

共倒金荷，                  Cộng đảo kim hà,

家萬里, 歡得尊前相屬。Gia vạn lý, Hoan đắc tôn tiền tương chúc.

老子平生，                 Lão tử bình sanh,

江南江北，                 Giang nam giang bắc,

最愛臨風曲。             Tối ái lâm phong khúc.

孫郎微笑，                 Tôn lang vi tiếu,

坐來聲噴霜竹。         Tọa lai thanh phún sương trúc.

 

Chú Thích

1- Niệm nô kiều 念奴娇: tên từ bài, đoạn trước 9 câu với 4 trắc vận, đoạn sau 10 câu với 4 trắc vận. Cách luật:

 

X B X T cú

X B X, B T B B B T vận

X T B B cú

X T T, B T B B T T vận

X T B B cú

 X B X T cú

X T X B T vận

B B B T cú

X B B T B T vận

 

X T X T B B cú

X B X T cú

X X B B T vận

X T X B B T T cú

X T X B B T vận

X T B B cú

X B X T cú

X T B B T vận

X B B T cú

X B B T B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Vĩnh An thành 永安城: tức là Bạch Đế thành 白帝城, tỉnh Tứ Xuyên 四川, TH.

3- Chư sinh 諸生: bọn trẻ tuổi. Bản khác chép “Chư sinh 諸甥: bọn cháu ngoại”.

4- Trương Khoan Phu 張寬夫: bạn của tác giả.

5- Kim hà 金荷: cái ly uống rượu hình hoa sen bằng vàng.

6- Tôn Ngạn Lập 孫彥立: tên một người trong bọn thanh niên.

7- Viện bút 援筆 = chấp bút 執筆: cầm bút.

8- Văn bất gia điểm 文不加點: câu văn chưa sửa chữa.

9- Đoạn hồng 斷虹: cầu vồng cụt, chỉ có một khúc ngắn.

10- Tễ vũ 霽雨: ngừng mưa, hết mưa.

11-Tu mi 修眉: chân mày dài.

12- Sơn nhiễm tu mi tân lục 山染修眉新綠: núi nhiễm mầu xanh mới vẽ trên chân mày dài của mỹ nhân.

13- Quế ảnh 桂影: tương truyền trê mặt trăng có cây quế nên gọi bóng mờ trên mặt trăng là quế ảnh.

14- Phù sơ 扶疏: vẻ cây cỏ xum xuê.

15- Thùy tiện đạo 誰便道 = thùy tiện thuyết 誰便説 = thùy khước đạo 誰却道: ai lại nói rằng.

16- Thanh huy 清輝: ánh trăng trong sáng.

17 Hằng nga 姮娥: vị nữ thần ngự trị trên cung trăng. Vào thời vua Hán Văn đế Lưu Hằng 漢文帝劉恒, vì kỵ húy nên đổi thành Thường Nga 嫦娥.

18- Nhất luân ngọc 一輪玉: một vầng trăng tròn như ngọc.

19- Linh lục 醽醁: tên rượu ngon của vùng Hành Dương 衡陽, Hồ Nam 湖南, còn gọi là “Linh lục 酃渌”.

20- Truy du 追遊 hay truy du 追游: theo nhau đi chơi.

21- U kính 幽徑: con đường yên tĩnh, sâu kín.

22- Đảo 倒: dốc ngược. Đảo kim hà 倒金荷: dốc ngược chén rượu kim hà, cạn chén rượu.

23- Tôn tiền 尊前: trước chén rượu, trong bữa tiệc rượu.

24- Tương chúc 相屬: liên tục không ngừng.

25- Lão tử 老子: tác giả tự xưng.

26- Lâm phong khúc 臨風曲: bài nhạc sáo lâm phong. Bản khác chép “Lâm phong địch 臨風笛”.

27- Tọa lai 坐来: tức khắc.

28- Sương trúc 霜竹: chỉ cây sáo trúc.

 

Dịch Nghĩa

Ghi chú của tác giả: Ngày 17 tháng 8, cùng với các vị thanh niên đi bộ từ căn lầu thành Vĩnh An, qua vườn của Trương Khoan Phu chờ xem trăng. Tình cờ có rượu quý, vì vậy dùng chén vàng hình hoa sen đãi khách. Trong đám khách có người Tôn Ngạn Lập, giỏi thổi sáo. (Tôi) cầm bút viết bài nhạc phủ trường đoản cú. Văn chưa sửa đổi.

 

Mưa tạnh xuất hiện một đoạn cầu vồng,

Khung trời thu trong vắt, núi nhuộm mầu xanh của chân mày mỹ nhân.

Hình ảnh cây quế (trên mặt trăng) xum xuê,

Ai lại nói rằng, tối nay ánh trăng không đủ.

Bầu trời vạn dặm,

Hằng nga ở chỗ nào,

(Hằng nga ở trên) một cái vòng tròn bằng ngọc này

Ánh sáng trăng lạnh chiếu lung tung,

Vì ai mà chiếu vào rượu quý này.

 

Đám thanh niên xung quanh tôi theo nhau đi chơi,

Buổi chiều mát mẻ trong con đường mòn u tĩnh,

Đi vòng vo quanh cây cối của vườn rừng nhà ông Trương,

Cùng cạn chén vàng dù nhà ở xa vạn dặm,

Được vui trong tiệc rượu còn tiếp nối.

Trong cuộc đời của lão phu,

Từng phiêu bạc giang nam giang bắc,

Thích nhất bài sáo “Lâm phong”.

Chàng Tôn cười mỉm,

Từc thì cầm sáo thổi lên âm thanh (du dương).

 

Phỏng Dịch

Vui Trăng Rằm

 

Mưa đã tạnh cầu vồng xuất hiện,

Trời không tĩnh lặng núi mầu xanh.

Xum xuê cây quế, ai người bảo,

Trăng sáng hôm nay không đủ thanh.

 

Bầu trời dài thẳm chị Hằng đâu?

Một khối ngọc tròn trên đỉnh đầu.

Linh loạn hàn quang soi khắp chốn,

Vì ai chiếu rọi rượu bình sâu.　

 

Niên thiếu theo tôi cùng mải chơi,

Đường mòn tĩnh mát buổi chiều vui.

Vườn rừng cây cối vòng quanh lối,

Vạn dặm nhà xa chén rượu vơi.

 

Tiệc rượu truy hoan còn tiếp nối,

Già này nam bắc suốt khung đời.

Chỉ yêu một khúc lâm phong sáo,

Cười mỉm chàng Tôn thổi đáp lời.

 

HHD 08-2021