Hoán Khê Sa - Lý thanh Chiếu

浣溪沙 - 李清照  Hoán Khê Sa – Lý Thanh Chiếu

 

小院閑窗春色深。Tiểu viện nhàn song xuân sắc thâm.

重簾未卷影沉沉。Trùng liêm vị quyển ảnh trầm trầm.

倚樓無語理瑤琴。Ỷ lâu vô ngữ lý dao cầm.

 

遠岫出雲催薄暮，Viễn tụ xuất vân thôi bạc mộ,

細風吹雨弄輕陰。Tế phong xuy vũ lộng khinh âm.

梨花欲謝恐難禁。Lê hoa dục tạ khủng nan câm.

 

Chú Thích

1- Hoán Khê Sa 浣溪沙: Nguyên là 1 khúc hát của Đường giáo phường 唐教坊, sau dùng làm tên từ bài. Tên khác là “Hoán khê sa 浣溪紗” và “Tiểu đình hoa 小庭花”. Bài này có 42 chữ, đoạn trước có 3 câu và 3 bình vận, đoạn sau có 3 câu và 2 bình vận. Lý Dục đã làm bài này với trắc vận. Cách luật:

 

X T X B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T T B B vận

 

X T X B B T T cú

X B X T T B B vận

X B X T T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần  

 

2- Tiểu viện 小院: sân vườn nhỏ, một khu nhà vườn nho nhỏ.

3- Nhàn song 閑窗: cửa sổ có khung sắt bảo hộ. Nhiều người hiểu chữ “Nhàn閑” này là nhàn hạ. 

4- Sắc色: sắc mầu, bản khác chép “Dĩ已: đã.”

5- Trùng liêm 重簾: hai lớp màn, ý nói ở nơi sâu kín trong nhà.

6- Trầm trầm 沉沉: u ám, thâm trầm.

7- Lý 理: tấu nhạc, gẩy đàn.

8- Dao cầm 瑶琴: cây đàn trang sức bằng ngọc dao, phiếm chỉ cây đàn quý.

9- Viễn tụ 遠岫: ngọn núi ở xa. Viễn tụ xuất vân 遠岫出雲: mây từ ngọn núi ở xa bay ra. Lấy ý từ một câu trong bài “Quy khứ lai từ 歸去來辭” của Đào Uyên Minh 陶渊明:

 

“雲無心以出岫，Vân vô tâm dĩ xuất tụ, Mây tự nhiên từ núi bay ra,

“鳥倦飛而知還。Điểu quyện phi nhi tri hoàn. Chim bay mỏi mà biết về tổ.”

 

Bản khác chép “Xuất sơn出山” thay vì xuất vân.

 

10- Bạc mộ 薄暮: mặt trời sắp lặn, sắp tối, hoàng hôn.

11- Tế phong 細風: gió nhẹ.

12- Lộng khinh âm 弄輕陰: làm ngày hơi u ám.

13- Nan câm 難禁: khó lòng ngăn cản sự thương cảm.

 

Dịch Nghĩa

Qua khung cửa sổ nhìn vườn con thấy mùa xuân sắp hết.

Màn đôi chưa được cuốn lên khiến phòng khuê u ám trầm trầm.

Đứng dựa trên lầu không nói năng chi, gẩy khúc đàn dao cầm.

 

Ngọn núi xa xa, mây u ám, hoàng hôn sắp tới,

Gió nhẹ thổi những giọt mưa gây ra tiếng vang nhẹ.

Hoa lê sắp tàn khiến người khó cầm được lòng thương cảm.

 

Phỏng Dịch

Khuê Phòng Cuối Xuân

 

Cửa sổ vườn con cảnh cuối xuân,

Màn đôi chưa cuốn ám phòng loan.

Dựa lầu lặng lẽ dạo cung đàn.

 

Mây nổi núi xa chiều nắng tắt,

Gió lùa mưa bụi nhẹ âm vang.

Khó ngăn thương cảm lê hoa tàn.

 

HHD 09-2021