Thanh Bình Nhạc - Trương Viêm

清平樂 - 張炎  Thanh Bình Nhạc – Trương Viêm

 

候蛩凄斷，                 Hậu cùng thê đoạn,

人語西風岸。             Nhân ngữ tây phong ngạn.

月落沙平江似練，     Nguyệt lạc sa bình giang tự luyện,

望盡蘆花無雁。         Vọng tận lô hoa vô nhạn.

 

暗教愁損蘭成，         Ám giao sầu tổn Lan Thành,

可憐夜夜關情。         Khả liên dạ dạ quan tình.

只有一枝梧葉，         Chỉ hữu nhất chi ngô diệp,

不知多少秋聲！         Bất tri đa thiểu thu thanh.

 

Chú Thích

1- Thanh bình nhạc 清平樂: nguyên là một khúc hát của Đường giáo phường sau dùng làm từ bài. Tên khác là “Thanh bình nhạc lệnh 清平樂令”, “Ức la nguyệt 憶蘿月”, “Túy đông phong 醉東風” v.v. Bài này có 46 chữ, đoạn trước dùng trắc vận, đoạn sau dùng bằng vận. Cách luật:

　

X X X T trắc vận

X T B B T vận

X T X B B X T vận

X T X B X T vận

 

X X X T B B bình vận

X X X T X B vận

X T X B X T cú

X X X T B B vận

 

2- Hậu cùng 候蛩 = tất suất 蟋蟀: dế mèn.

3- Thê đoạn 凄斷: buồn đứt ruột.

4- Tây phong 西風 gió thu.

5- Nguyệt lạc 月落 trăng xế, trời đã về khuya.

6- Luyện 練: lụa trắng phau.

7- Vọng tận 望盡: nhìn khắp, trông suốt.

8- Lô hoa 蘆花: bông lau.

9- Nhạn 雁: chim nhạn, chim ngỗng trời thường di cư xuống miền nam ấm áp vào mùa thu. Đến mùa xuân lại bay về chốn cũ ở phương bắc.

10- Sầu tổn 愁損: buồn hết sức.

11- Lan Thành 蘭成: vào thời nam bắc triều, tại miền nam có người Dữu Tín 庾信, tên tự là Lan Thành 蘭成. Vào triều nhà Lương 梁, Lan Thành đi qua miền bắc mà không thể trở về miền nam được. Vì vậy ông luôn sầu nhớ quê hương. Tác giả tự ví mình như Lan Thành.

12- Khả liên 可憐: đáng thương.

13- Quan tình 關情: động tâm, động mối tâm tình.

14- Ngô diệp 梧葉: lá cây ngô đồng.

 

Dịch Nghĩa

Tiếng dế mèn kêu buồn thảm,

Trong gió thu nghe có tiếng người nói ở bên bờ sông.

Ánh trăng tàn chiếu trên bãi cát, dòng song trắng như tơ.

Nhìn suốt vùng bông lau không thấy chim nhạn.

 

Âm thầm gây nên nỗi buồn nát người như kẻ Lan Thành (ngày xưa),

Đáng thương (cho tôi) đêm đêm động mối tâm tình.

Chỉ có một chiếc lá trên cành ngô đồng (rơi xuống),

Không biết (đem đến) bao nhiêu là tiếng thu (bi thương).

 

Phỏng Dịch

 

1 Thanh Bình Nhạc – Thu Nhớ Quê

 

Tiếng dế buồn nản,

Than vãn thu phong ngạn.

Trăng xế bình sa sông phau trắng.

Trông khắp bông lau không nhạn.

 

Âm thầm sầu nát Lan Thành,

Đáng thương tối tối động tình.

Chỉ một ngô đồng cành lá,

Không biết nhiều ít thu thanh.

 

2- Thu Nhớ Quê

 

Dế than buồn nát đầy vơi,

Gió thu bờ vắng tiếng người lao xao.

Trăng tàn bãi cát trắng phau,

Tuyệt không cánh nhạn bông lau khắp vùng. 

 

Nhớ quê sầu tổn bên song,  

Đáng thương tối tối tấc lòng xót xa.

Ngô đồng cành lá chan hòa,

Tiếng thu bi thiết biết là bao nhiêu.

 

HHD 1-2024