念奴嬌 朱敦儒 Niệm Nô Kiều Chu Đôn Nho
老來可喜 Lão lai khả hỷ
老來可喜，
Lão lai khả hỷ,
是曆遍人間，
Thị lịch biến nhân gian,
諳知物外。 Am tri vật ngoại.
看透虛空.
Khán thấu hư không.
將恨海愁山，
Tương hận hải sầu sơn,
一時挼碎。 Nhất thời nỏa toái.
免被花迷， Miễn bị hoa mê,
不爲酒困，
Bất vi tửu khốn,
到處惺惺地。 Đáo xứ tinh tinh địa.
飽來覓睡，
Bảo lai mịch thụy,
睡起逢場作戲。 Thụy khởi phùng trường tác hý.
休說古往今來， Hưu
thuyết cổ vãng kim lai,
乃翁心里，
Nãi ông tâm lý,
沒許多般事。 Một hứa đa ban sự.
也不蘄仙不佞佛， Dã bất
kỳ Tiên bất nịnh Phật,
不學棲棲孔子。 Bất học thê thê Khổng Tử.
懶共賢爭，
Lại cộng hiền tranh,
從教他笑，
Tùng giao tha tiếu,
如此只如此。 Như thử chỉ như thử.
雜劇打了，
Tạp kịch đả liễu,
戲衫脱與呆底。 Hý sam thoát dữ ngai để.
Chú Thích
1 Niệm nô kiều 念奴嬌: tên từ điệu. Bài này của Chu Đôn Nho chia ra làm 2 đoạn, mỗi đoạn chỉ có 4 trắc vận:
T B T T T
T T T B T B T T vận
老來可喜， 是歷遍人間， 諳知物外。
T T B B B T T B B T B T T vận
看透虛空， 將恨海愁山， 一時挼碎。
T T B B T B T T T T B B T vận
免被花迷， 不為酒困， 到處惺惺地。
B B T T T T B B T T vận
飽來覓睡， 睡起逢場作戲。
B T T T B B T B B T T T B B T vận
休説古往今來， 乃翁心裏， 沒許多般事。
T T B B T T T T T B B T T vận
也不蘄仙不佞佛， 不學栖栖孔子。
T T B B B B B T B T T B T vận
懶共賢爭， 從教他笑， 如此只如此。
T T T T T B B T B T vận
雜劇打了， 戲衫脫與獃底。
B: bình thanh; T: trắc thanh;
vận: vần
2 Chu Đôn Nho người Lạc Dương, Hà Nam, được vua Tống Cao Tông ban chức Tiến sĩ xuất thân. Ông trải qua nhiều quan tước bị bãi chức rồi lại được phục chức. Vào thời Tể Tướng Tần Cối, ông giữ chức Hồng Lô Thiếu Khanh. Khi Tần Cối chết, ông cũng bị truất phế. Văn thơ thi từ của ông được nhiều sách sử đời sau ca ngợi. Trong bài này ông tỏ ra yếm thế chê đời. Việc đời như một vở kịch lăng nhăng, quan to quan nhỏ, ai làm cũng được.
3 Lão lai 老來: già đến.
4 Lịch biến 曆遍: trải khắp.
5 Am tri 諳知: biết rõ.
6 Vật ngoại 物外: ngoài cái siêu việt của sự vật.
7 Tương 將: đem.
8 Nỏa toái 挼碎: vò nát.
9 Hoa mê 花迷: mê luyến sắc đẹp.
10 Tửu khốn 酒困: uống rượu quá nhiều, khốn đốn vì rượu.
11 Đáo xứ 到處: khắp nơi.
12 Bão lai 飽來: lúc no rồi.
13 Phùng trường tác hý 逢場作戲: tùy theo sự việc mà ứng biến.
14 Hưu thuyết 休說: đừng nói tới, chưa nói tới.
15 Cổ vãng kim lai 古往今來: từ xưa đến nay.
16 Nãi 乃: bèn.
17 Đa ban sự 多般事: nhiều chuyện, lắm chuyện.
18 Kỳ tiên 蘄仙:mong cầu tiên.
19 Nịnh Phật 佞佛: theo lễ bái Phật.
20 Thê thê 棲棲: hình dung không an định.
21 Lại 懶: lười biếng.
22 Tùng giao tha tiếu 從教他笑: từng để bọn chúng cười chê.
23 Tạp kịch 雜劇: 1 loại ca nhạc kịch có từ thời nhà Đường, TH.
24 Hý sam 戲衫: áo mặc trong lúc đóng kịch
25 Ngai để 呆底: ngây ngốc.
Dịch nghĩa
Bài từ theo điệu "Niệm nô kiều" của Chu Đôn Nho.
Già đến đáng mừng.
Già đến đáng mừng,
Là từng trải khắp nhân gian,
Hiểu rõ bề ngoài mọi vật,
Nhìn thông suốt hư không.
Đem biển hận núi sầu,
Một lúc bóp nát.
Không bị hoa mê hoặc,
Không vì rượu bị khốn đốn.
Ở mọi nơi đều tỉnh táo.
No rồi tìm chỗ ngủ,
Ngủ dậy gặp đâu vui đó.
Đừng nói chuyện xưa chuyên nay,
Đó là tâm lý của ông già,
Không cho đa sự.
Cũng không cầu Tiên không nịnh Phật,
Không học Khổng Tử lôi thôi.
Lười biếng cùng người Hiền tranh luận,
Mặc cho họ chê cười,
Như thế là như thế.
Tạp kịch đã diễn xong,
Cởi cái áo đóng kịch ra, cùng ngây ngốc.
Phỏng Dịch
Già Đến Đáng Mừng
Già đến đáng mừng rỡ,
Đã từng trải thế nhân,
Am tường mọi vật thể,
Nhìn thấu khắp không gian.
Lấp đầy biển hận ấy,
Bóp nát núi sầu này.
Không chìm đắm nữ sắc,
Không túy lúy cuồng say.
Tỉnh táo khắp nơi nơi,
Bình tâm xem việc đời.
No rồi tìm chỗ ngủ,
Thức dậy lại vui chơi.
Chuyện cổ xưa đừng bàn,
Chuyện ngày nay chẳng màng,
Người già tâm lý ấy,
Không lắm điều đa đoan.
Chưa từng cầu đảo tiên,
Nịnh Phật cũng không phiền,
Chán nghiên cứu Khổng học,
Lý thuyết quá huyên thiên.
Ai Hiền nhân Triết gia,
Tranh luận không có ta,
Mặc chúng nó chế diễu,
Có gì phải ba hoa.
Thế là như thế đó,
Tạp kịch diễn vừa xong,
Cởi cái áo hý lộng,
Cùng là lũ ngố khùng.
HHD 2013
0 comments:
Post a Comment