Than Phá Hoán Khê Sa - Lý Cảnh

攤破浣溪沙 - 李璟  Than Phá Hoán Khê Sa – Lý Cảnh

菡萏香銷翠葉殘，     Hạm đạm hương tiêu thúy diệp tàn,

西風愁起綠波間。     Tây phong sầu khởi lục ba gian.

還與韶光共憔悴，     Hoàn dữ thiều quang cộng tiều tụy,

不堪看。                     Bất kham khan.

細雨夢迴雞塞遠，     Tế vũ mộng hồi kê tái viễn,

小樓吹徹玉笙寒。     Tiểu lâu xuy triệt ngọc sênh hàn.

多少淚珠何限恨，     Đa thiểu lệ châu hà hạn hận,

倚欄干。                     Ỷ lan can.

Chú Thích

1 Than phá hoán khê sa 攤破浣溪沙: tên từ điệu, còn có tên khác là Thiêm tự hoán khê sa 添字浣溪沙, Tiên hoa tử 山花子, Nam Đường hoán khê sa 南唐浣溪沙. Bài này có 2 đoạn tổng cộng 48 chữ và 5 bình vận. Câu đầu của đoạn trước là trắc khởi và áp vận bằng. Câu đầu của đoạn sau là trắc khởi và chữ cuối câu là thanh trắc. Câu đầu và câu thứ nhì của đoạn sau phải “đối trượng 對仗” (từng khổ đối nhau). Câu thứ 3 của đoạn trước và đoạn sau sẽ mở ra thành 2 câu. Vì vậy gọi là “Than phá”.

2 Hạm đạm (nảm) 菡萏: một tên khác của hoa sen.

3 Hương tiêu 香銷: hương thơm tiêu tán vì hoa đã tàn.

4 Thúy diệp 翠葉: lá biếc, lá xanh.

5 Tây phong 西風: gió thu.

6 Sầu khởi 愁起: nổi lên buồn bã vì lá hoa sen tàn.

7 Lục ba 綠波: sóng xanh, sóng lục. Gian: ở giữa, ở trong.

8 Thiều quang韶光: thời gian đẹp đẽ thường chỉ mùa xuân,

9 Tiều tụy 憔悴: gầy gò ốm yếu.

10 Bất kham 不堪: không chịu đựng được, không nỡ.

11 Tế vũ 細雨: mưa bụi.

12 Mộng hồi Kê Tái viễn 夢迴雞塞遠: nằm mơ thấy cảnh ở Kê Tái xa xôi.

13 Kê tái 雞塞: còn gọi là Kê lộc tái 雞鹿塞 hay Kê lộc sơn 雞祿山, nay ở tỉnh Thiểm Tây 陝西, Hoành sơn huyện 橫山縣, TH. Trong bài này chữ Kê tái phiếm chỉ biên thùy.

14 Xuy triệt 徹: thổi (sênh) đến đoạn tận cùng của bài hát.

15 Ngọc sênh: cái sênh quý.

16 Hà hạn hận: vô cùng, vô hạn oán hận.

17 Ỷ: dựa, bản khác chép ký 寄 gửi là không hợp nghĩa của toàn câu.    

Dịch Nghĩa

Hương của hoa sen đã mất, lá xanh đã tàn,

Gió thu nổi lên buồn bã giữa lớp sóng xanh lục.

Thời gian mỹ hảo đã trôi đi và mình cũng theo đó mà tiều tụy.

Không nhẫn tâm nhìn (những cảnh tiều điều đó)

Trời mưa bụi, mình mộng đến anh ở nơi biến tái xa xăm.

Từ căn lầu nhỏ nghe tiếng sênh lạnh lẽo thổi hết bài ca.

(Nghĩ đến chuyện xưa) giọt lệ chan hòa, mối u hận vô cùng tận,

(Trong lúc) đứng dựa lan can.

Phỏng Dịch

Than Phá Hoán Khê Sa - Thu Tàn

Sen thắm hương tan lá biếc tàn,

Sóng xanh buồn bã gió thu sang.

Tuổi xuân đã mất thân tiều tụy,

Thấy không đang.

Mưa bụi mộng về biên tái thẳm,

Lầu con nghe hết điệu sênh hàn.

Giọt lệ chan hòa vô hạn hận,

Dựa lan can.

HHD 9-2019