Phong Lưu Tử - Chu Bang Ngạn

風流子 -  周邦彥  Phong Lưu Tử  -  Chu Bang Ngạn

新綠小池塘.                          Tân lục tiểu trì đường.　

風簾動, 碎影舞斜陽. Phong liêm động; Túy ảnh vô tà dương.　

羨金屋去來,                          Tiện kim ốc khứ lai　

舊時巢燕,                               Cựu thời sào yến　

土花繚繞,                               Thổ hoa liễu nhiễu　

前度莓牆.                              Tiền độ môi tường.　

繡閣鳳幃深幾許,                  Tú các phụng vi thâm kỷ hứa　　　

聽得理絲簧.                          Thính đắc lý ty hoàng.　

欲說又休,                               Dục thuyết hựu hưu   
慮乖芳信,                               Lự quai phương tín　

未歌先咽,                               Vị ca tiên yết　

愁近清觴.                              Sầu cận thanh thương.　

遙知新妝了,                          Dao tri tân trang liễu　

開朱戶, 應自待月西厢. Khai chu hộ, ưng tự đãi nguyệt tây sương.　

最苦夢魂,                               Tối khổ mộng hồn　

今宵不到伊行.                      Kim tiêu bất đáo y hàng.　

問甚時說與,                          Vấn thậm thời thuyết dữ　

佳音密耗,                               Giai âm mật hao　

寄將秦鏡,                               Ký tương tần kính　　

偷換韓香.                              Thâu hoán hàn hương.　

天便教人,                               Thiên tiện giáo nhân　

霎時廝見何妨.                      Thiếp thời tư kiến hà phương.　

Chú Thích

1 Phong lưu tử 風流子: tên từ điệu, tên khác là “Nội gia kiều 内家嬌”, nguyên là 1 ca khúc của Đường giáo phường, sau dùng làm từ bài. Tổng cộng có 109 chữ, 22 câu, 9 bằng vận. Cách luật (âm trắc hay bằng có thể sai lạc giữa âm quan thoại và âm Hán Việt):

 

B T T B B vận

B B T, T T T B B vận

T B T T B cú

T B B T cú

T B B T cú

B T B B vận

T T T B B T T cú

T T T B B vận

T T T B cú

T B B T cú

T B B T cú

B T B B vận

 

B B B B T cú

B B T, B T T T B B vận

T T T B cú

X B X T B B vận

T T B T T cú

B B T T cú

T B B T cú

B T B B vận

B T B B cú

T B B T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; cú: hết câu; vận: vần

 

2 Tân lục 新綠: nước xanh lúc đầu mùa xuân.

3 Tiện (hoặc Tiễn) 羨: hâm mộ.

4 Kim ốc 金屋: Nhà vàng, tích Hán Võ Đế lúc còn bé từng nói: "nếu lấy được A Kiều 阿嬌 thì sẽ xây tòa nhà vàng cho cô ta ở." từ đó kim ốc chỉ nơi mỹ nữ ở.

5 Thổ hoa 土花: rêu rong.

6 Liễu nhiễu 繚繞: cuộn vòng, vòng vo.

7 Môi tường 莓牆: bức tường đầy rêu xanh.

8 Tú các 繡閣: tú phòng, căn phòng được trang hoàng hoa lệ của phụ nữ.

9 Phụng vi 鳳幃: trướng màn trong phòng khuê.

10 Lý 理: tấu nhạc, cử nhạc, đánh đàn.

11 Ty hoàng 絲簧: dây tơ (dùng làm dây đàn) và sáo, kèn, chỉ nhạc cụ.

12 Quai 乖: sai lỗi. Lự quai 慮乖: lo rằng sai.

13 Phương tín 芳信: thư tín, tin tức của người phòng khuê, cũng có nghĩa là tin tức của mùa xuân hoa nở.

14 Thanh thương 清觴: chỉ rượu ngon, rượu quý.

15 Tân trang 新妝: mới trang điểm.

16 Ưng 應 = cai thị 該是: nên là.

17 Đãi nguyệt tây sương 待月西廂: trích dẫn câu thơ của Nguyên Chẩn viết trong "Oanh Oanh Truyện". Thôi Oanh Oanh mê luyến Trương Quân Thụy nên viết bài thơ vào cái quạt sai nữ tỳ đưa tới cho Trương sinh:

 

"待月西廂 下，Đãi nguyệt tây sương hạ, Đợi trăng dưới mái hiên tây,

“迎風戶 半開。Nghinh phong hộ bán khai. Đón gió cửa mở 1 nửa”.

 

Về sau câu "Đãi nguyệt tây sương" trở thành 1 thành ngữ ám chỉ việc nam nữ hẹn hò nhau.

18 Bất đáo y hàng 不到伊行: không đến được bên nàng. Hàng 行: ở đây có nghĩa là bên đó, bên cạnh.

19 Giai âm 佳音: tin tức tốt đẹp

20 Mật háo 密耗: tin tức bí mật.

21 Tần kính 秦鏡: Trong bài này chữ “Tần kính” chỉ câu chuyện hai vợ chồng Từ Thục 徐淑và Tần Gia 秦嘉 thời Hán vì ở xa nhau nên thường gửi thư từ, quà tặng cho nhau. Tần Gia gửi tặng vợ 1 cái gương rất đẹp kèm theo những lời thương nhớ tình tứ. Về sau chữ “Tần kính 秦鏡” hay "Tần Gia minh kính 秦嘉明 鏡" ám chỉ quà tặng của tình nhân.

22 Hàn Hương 韓香: Tích bà Giả Ngọ vì mê luyến người Hàn Thọ nên ăn cắp chất thơm của bố tặng cho tình nhân. Ở đây chữ Hàn hương ám chỉ tặng vật của tình nhân.

23 Tiện giao 便教: tức sử 即使 = làm cho, mệnh lệnh cho.

24 Tư kiến 廝見: trông thấy nhau. Tư 廝: hỗ tương.

Dịch Nghĩa

Nước xanh tràn đầy các ao hồ.

Gió thổi lay động trướng màn. Ánh tà dương bị trướng màn ngăn trở, chỉ còn những ảnh vỡ.

Tới nhà vàng (đầy những ảnh vỡ) nhẩy múa.

Tổ yến thời xưa.

Rêu rong vây quanh (viện tử).

Tường rêu lúc trước.

Hoa lệ trướng màn của khuê phòng sâu tới mức nào.

Chỉ nghe thấy tiếng âm nhạc từ trong phòng truyền ra.

(âm nhạc như) muốn nói lại ngưng (lời tâm sự)

(Như) Lo lắng sai lầm tin tức của khuê phòng.

Chưa hát đã nghẹn ngào.

Cái sầu thân cận chén rượu.

Xa xa biết được (nàng mới) trang điểm.

Mở cửa son, phải là chờ đón ánh trăng chiếu ở mái hiên tây.

Tối khổ là hồn phách của tôi trong mộng.

Tối nay không đến được bên nàng.

Hỏi bao giờ mới nói được với (nàng) (để thố lộ tâm can).

(Trao đổi) những tin tức tốt đẹp mật thiết với nhau.

Gửi quà tặng cho tình nhân.

Nhận được quà tặng (Nước thơm, phấn thơm...) của nàng.

Xin ông trời ban cho người phương tiện.

Trong chốc lát gặp nhau đâu có hại gì!

Phỏng Dịch

1 Phong Lưu Tử - Tình Tương Yư

 

Ao nước nhỏ xanh trương.

Màn rung gió, ảnh vỡ không tà dương.

Mến nhà nắng nhấp nhô,

Thời xưa chim yến,

Mốc rêu đầy khắp,

Khi trước rêu tường.

Gác tiá trướng màn sâu biết mấy,

Nghe thấy tiếng đàn vang.

Muốn nói lại thôi,

Sợ tin sai lạc,

Chưa ca mà khóc,

Gần rượu sầu vương.

 

Tân trang từ xa biết,

Nên là cửa, son mở đón nguyệt tây sương.

Khổ nhất mộng hồn,

Đêm nay chẳng đến bên nàng.

Hỏi lúc nào nói được,

Lời ngon tiếng ngọt,

Tặng nhau gương quý,

Trao đổi mùi hương.

Trời hãy cho người,

Hại chi nhìn chút yêu thương.

 

2 Tình Tương Tư

Mùa mới ao hồ tràn nước biếc,

Ánh tà dương chiếu trướng rèm buông.

Bóng hình lay động theo làn gió,

Lốm đốm nhà vàng nhẩy múa cuồng.

Cựu thời chim én lượn loanh quanh,

Làm tổ nhà xưa quyến luyến tình.

Vườn cũ lô nhô rong trổ thắm,

Bức tường loang dấu lớp rêu xanh.

Khuê phòng màn phụng sâu sâu mấy,

Nghe vọng tiếng đàn lời ngập ngừng.

Lo lắng tin vui không hẳn đến,

Lời ca chưa cất chén sầu lưng.

Xa xa sớm biết người trang điểm,

Mở cửa hiên son vọng nguyệt đầy.

Khổ ải phách hồn trong giấc mộng,

Đêm nay sao đến được lầu tây?

Bao giờ mới nói được vài câu,

Âu yếm trao nhau những ngọt ngào.

Lễ vật thân thương mong gửi đến,

Bên người yêu mến mối tình sâu.

Ông xanh xin hãy ban ân,

Cho người gặp gỡ một lần hại chi.

HHD 8-2018

Bản Dịch của Lộc Bắc

Phong Lưu Tử  -  Chu Bang Ngạn

1-

Ao hồ nước xanh trong

Màn lay động. Ảnh say ngăn ánh dương

Đến nhà vàng múa may

Ngày xưa tổ yến

Đám rong vây phủ

Vượt qua rêu tường

Gác hoa màn phụng sâu thăm thẳm

Nghe vẳng nhạc trong phòng

Muốn nói lại ngừng

Lo nhỡ thư tín

Chưa ca đã nghẹn

Sầu kề chén lưng.

Xa biết xong trang điểm

Mở cửa son, chờ trăng chiếu mái tây sương

Khổ nhất mộng hồn

Đêm nay không đến bên nàng

Hỏi khi nao nói với

Lời trao ngọt ngào

Gởi quà bạn quý

Nhận phẩm vật hương

Xin trời lệnh ban

Gặp nhanh đâu có ngại ngùng!

2-

Ao hồ nước xanh trong

Màn lay ảnh vỡ tung

Đến nhà vàng nhảy múa

Phong lưu thật vô cùng!

Ngày xưa yến làm tổ

Đám rong rêu bao phủ

Che lấp khắp chân tường

Gác hoa, màn phụng rủ

Ngập ngừng nhạc phòng sâu

Âu lo nhỡ tin vắng

Chưa hát đã nghẹn ngào

Sầu kề lưng chén rượu

Xa biết trang điểm xong

Mở cửa chờ trăng chiếu

Trong mộng khổ phách hồn

Bên nàng không đến được

Hỏi khi nào mới trao

Những câu nói ngọt ngào

Gói quà đầy hương ngát

Tình quân thỏa ước ao

Xin ban ân phước; trời cao

Chốc mòng gặp gỡ có đâu hại gì!

Lộc Bắc

Aug2018