Hoán Khê Sa - Lý Dục

浣溪紗 - 李煜        Hoán Khê Sa - Lý Dục

　　

轉燭飄蓬一夢歸，Chuyển chúc phiêu bồng nhất mộng quy,

欲尋陳跡悵人非，Dục tầm trần tích trướng nhân phi,

天教心愿與身違。Thiên giao tâm nguyện dữ thân vi.

　　

待月池台空逝水，Đãi nguyệt trì đài không thệ thủy,

蔭花樓閣謾斜暉，Âm hoa lâu các mạn tà huy,

登臨不惜更沾衣。Đăng lâm bất tích cánh triêm y.

Chú Thích

1- Hoán khê sa浣溪沙: tên từ điệu, có khi viết là 浣溪紗, gồm 42 chữ, 2 đoạn, đoạn trước có 3 câu 3 bình vận, đoạn sau có 3 câu 2 bình vận.

2- Có người cho rằng tác giả bài này là Phùng Diên Kỷ馮延己 (hay Phùng Diên Dĩ 馮延巳). Nhưng sách "Toàn Đương thi" và các sách khác nói về Nam Đường Hậu Chủ đều chép là của Lý Dục.

3- Chuyển 轉 : uốn lượn (uyển chuyển 宛轉 ). Chuyển chúc 轉燭: lửa của ngọn nến (bị gió thổi) uốn lượn, hàm ý nói thế sự biến đổi khôn lường.

4- Phiêu bồng 飘蓬：lay động cỏ bồng. hàm ý đời người phiêu bạc bất định.

5- Trần tích  陳跡：Dấu tích của việc làm trong quá khứ.

6- Trướng 悵 = Trướng võng 悵惘: buồn bã vì thất ý.

7- Nhân phi 人非 = viết tắt của câu "vật thị nhân phi 物是人非" : sự vật, cảnh vật vẫn như thế, ở đó bất biến nhưng người thì không, đã không còn, đã ly khai.

7- Giao 教: để cho, làm cho.

8- Vi 違: lìa, chia lìa, xa xách.

9- Đãi nguyệt 待月: đợi chờ dưới trăng. Câu này cũng ám chỉ tình nhân ước hội lúc đêm khuya tĩnh mịch (đãi nguyệt tây sương).

10- Trì đài 池台 = trì uyển lâu đài 池苑樓台: nhà, đài làm ở trên hồ, nước.

11- Thệ thủy 逝水: nước trôi đi theo dòng nước. Ở đây thệ thủy ám chỉ thời gian hay việc làm trong quá khứ.

12- Âm 蔭: bị che khuất hay ẩn giấu. Bản khác chép "ánh 映 = chiếu, phản chiếu". Âm hoa 蔭花: che khuất hoa thảo cây cối.

13- Mạn 謾: tràn đầy. Bản khác chép mạn 漫 = cùng 1 ý nghĩa.

14- Tà huy 斜暉: ánh sáng buổi chiều tà.

15- Đăng lâm = đăng sơn lâm thủy: đi xem sơn thủy, đi ngắm cảnh, hàm ý nói "đăng cao viễn vọng = lên cao nhìn xa ngắm cảnh".

16- Bất tích : không tiếc.

17- Triêm 沾: uớt át, ướt nước. Triêm y 沾衣= lệ triêm y 泪沾衣: nước mắt làm ướt áo.

Dịch Nghĩa

(Việc đời biến đổi như) ngọn nến chao đảo (trước gió) và như cỏ bồng bị gió lay động. Chung quy như một giấc mộng.

Muốn tìm dấu tích của ngày xưa thì sẽ buồn bực thất ý vì (cảnh vật vẫn không đổi nhưng) người đã đi xa rồi (làm sao về được?)

(Hẳn là do ý) trời để cho ý nguyện (của tôi) và (thực tế) tấm thân tôi xa cách (tương phản).

(Tôi) đứng trên trì đài dưới trăng (nhìn) nước chẩy.

Các lâu đài che khuất hoa thảo, tràn đầy ánh tà huy (cũng hiểu là ngắm buổi chiều tràn đầy ánh sáng).

(Câu này có thể hiểu là) không ngần ngại lên cao ngắm cảnh (nhưng nhìn không thấy cảnh cũ nên rơi nước mắt đến) ướt áo.

Phỏng Dịch

Chuyển Chúc Phiêu Bồng

1
Thế sự thăng trầm giấc mộng thôi,

Tìm về quá khứ chỉ bồi hồi,

Trời làm thân ý phải chia đôi.

Nước chẩy dưới cầu trong ánh nguyệt,

Tà huy hoa cỏ bóng lâu đài,

Cảnh xưa đã mất lệ tràn môi.

2
Thế sự thăng trầm giấc mộng hoang,
Tìm về quá khứ những bàng hoàng,
Trời làm thân, ý phải ly tan.

Nước chẩy dưới cầu soi ánh nguyệt,
Lâu đài hoa cỏ buổi chiều tàn,
Cảnh xưa đã mất lệ tràn lan.

HHD 9-2018

Hoán Khê Sa - Lý Dục

1-

Nến lắc cỏ lay giấc mộng về

Chuyện cũ vật còn người đã đi!

Thân ý trời hành phải cách ly

Thủy tạ chờ trăng nhìn nước chảy

Lâu đài hoa rợp ráng chiều suy

Lên cao cảnh vắng lệ tràn mi

2-

Cỏ lay nến lắc mộng về

Dấu xưa vật đó người đi xa rồi

Trời hành thân ý chia đôi

Chờ trăng thủy tạ trông vời nước qua

Lâu đài chiều xuống rợp hoa

Lên lầu cảnh nhạt lệ nhòa ướt mi!

Lộc Bắc

Sept2018