Thủy Liên Đạo Trung Tảo Hành - Nguyễn Du

水連道中早行-阮攸   Thủy Liên đạo trung tảo hành - Nguyễn Du

悲莫悲兮行道難，       Bi mạc bi hề hành đạo nan,

草頭露宿犯衰顏。       Thảo đầu lộ túc phạm suy nhan.

百年古道皆成壑，       Bách niên cổ đạo giai thành hác,  

一帶平林不見山。       Nhất đới bình lâm bất kiến san.

多病一身供道路，       Đa bệnh nhất thân cung đạo lộ,

五更殘夢續鄉關。       Ngũ canh tàn mộng tục hương quan.

偶逢歸客向余話，       Ngẫu phùng quy khách hướng dư thoại,

昨歲朝天乍放還。       Tạc tuế triều thiên sạ phóng hoàn.

Chú Thích

1- Bi mạc bi hề悲莫悲兮: Lấy ý và lời từ bài Sở từ楚辭 có tên là  Cửu Ca  九歌  của Khuất Nguyên屈原đời Chiến quốc戰國, câu thứ 7 là

"Bi mạc bi hề sinh biệt ly, Lạc mạc lạc hề tân tương tri.

悲莫悲兮生別離，樂莫樂兮新相知"

(Không có gì buồn hơn là sống mà ly biệt nhau, không có gì vui hơn là mới quen biết nhau. (kết giao bạn mới.))

2- Thảo đầu lộ túc 草頭露宿 = cỏ ngang đầu, ngủ đêm ngoài sương. Theo thành ngữ Thảo hành lộ túc草行露宿 = đi nơi cỏ hoang dã, ngủ ngoài trời, hình dung đi đường gian nan.

3- Phạm 犯 = mắc phải, trái, sai, xúc phạm)

4- hác 壑 = hốc núi, cái ngòi, cái ao, cái vũng)

5- Nhất đới bình lâm bất kiến san一帶平林不見山:

Trích dẫn câu thơ của Lý Bạch 李 白 trong bài từ theo điệu Bồ Tát Man 菩 薩 蠻 :

"Bình lâm mạc mạc yên như chức, Hàn San nhất đái thương tâm bích 

平林漠漠煙如織，寒山一帶傷心碧" 

(Rừng xa mờ mịt khói như dệt,  Một giải núi Hàn san, mầu xanh biếc thương tâm)

Bản khác chép Bình lâm 平臨, thay vì 平林: Nghĩa thông thường của chữ平臨này là "bình an lai lâm  平安来臨" = bình an mà đến, đến một cách bình an. Với nghĩa này, nhiều địa danh được đặt tên là "Bình Lâm平臨" như  làng, xã, huyện Bình Lâm, hồ Bình Lâm v.v... Rất tiếc trong địa hạt Thủy Liên không có nơi nào tên là Bình Lâm để giải thích câu thơ "Một giải Bình Lâm". Còn như dịch chữ bình lâm 平臨 là "đến chỗ bằng phẳng" thì quả là gượng ép.

6- cung 供 = dâng hiến, bày, đặt.

7- sạ 乍 = bất chợt.

Dịch Nghĩa:

Đi Sớm Trên Đường Thủy Liên của Nguyễn Du

Không có gì buồn hơn là đi đường khó khăn.

Gối cỏ ngủ ngoài sương xúc phạm tới sắc mặt suy nhược. 

Một trăm năm đường cũ đều thành hang vũng,  

Một giải rừng bằng  (hình dung rừng trông từ xa), không thấy núi.

Một thân nhiều bệnh dâng cho đường lộ, 

Năm canh tàn mộng tiếp tục thấy cổng làng.

Tình cờ gặp 1 người về nói cho tôi biết,

Năm ngoái Triều đình bất chợt cho về nhà.  

Tạm Dịch:

Đi Đường Thủy Liên

Buồn lòng biết mấy đường gian nan,

Gối cỏ nằm sương hại sức tàn.

Đường cũ trăm năm thành vũng lội,

Rừng xa một giải thiếu non ngàn.

Tấm thân nhiều bệnh lê đường xá,

Tàn mộng năm canh thấy cổng làng.

Gặp gỡ khách về cùng tiết lộ,

Triều đình năm ngoái cho quy hoàn.

HHD

3/3/2015

Trên đường Thủy Liên

Buồn nào so với bước gian nan

Ngủ bụi nằm sương sắc võ vàng

Đường cũ trăm năm đều hóa vũng

Rừng liền một giải núi không loang

Một thân lắm bệnh trên đường vắng

Tàn mộng năm canh vẫn nhớ làng

Chợt gặp khách về quay nói với

Triều đình năm ngoái thuận hưu nhàn

Lộc Bắc   Mar2015

Sáng  sớm  về  quê

Gâp  ghềnh  núi  thẳm  bước  gian  nan

Cầu  sương  điếm  cỏ  lạt  dung  nhan

Đừơng  lộ  trăm  năm  đầy  hang  hốc

Bình  nguyên  một  giải bước  quan  san

Một  bóng  bên đường  thân  bịnh  hoạn

Canh  năm  trời  sáng  hiện hương  quan

Bỗng  gặp  người  về  quay nói  với

Vế  quê   năm  trước  hưởng  an nhàn

                Thanh  Lam ( 08-03-15)