Tiểu Trùng Sơn - Lý Thanh Chiếu

小重山 - 李清照  Tiểu Trùng Sơn – Lý Thanh Chiếu

 

春到長門春草青，              Xuân đáo Trường Môn xuân thảo thanh,

紅梅些子破，未開勻，      Hồng mai ta tử phá, vị khai quân,

碧雲籠碾玉成塵，              Bích vân lung niển ngọc thành trần,

留曉夢，驚破一甌春。      Lưu hiểu mộng, kinh phá nhất âu xuân.

 

花影壓重門，                       Hoa ảnh áp trùng môn,

疏簾鋪淡月，好黃昏。      Sơ liêm phô đạm nguyệt, hảo hoàng hôn.

二年三度負東君，              Nhị niên tam độ phụ đông quân,

歸來也，著意過今春。      Quy lai dã, Trước ý quá kim xuân.

 

Chú Thích

1- Tiểu Trùng Sơn 小重山: tên từ bài, tên khác là “Tiểu trùng sơn 小冲山”, “Tiểu trùng sơn lệnh 小重山令”, “Liễu sắc tân 柳色新”. Bài này có 58 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 4 bình vận, âm điệu ai oán. Cách luật:

 

X T B B X T B vận

X B B T T, T B B vận

X B X T T B B vận

X X T, X T T B B vận

 

X T T B B vận

X B B T T, T B B vận

X B X T T B B vận

X X T, X T T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Trường Môn 長門: tên một cung điện thời Tây Hán, nơi giam giữ bà Trần hoàng hậu khi bị thất sủng.  Trong bài này chữ “Trường Môn” có ý ví cư sở của nữ chủ nhân lạnh lẽo, tịch mịch, cô đơn.

3- Xuân thảo thanh 春草青: lấy chữ từ một câu trong bài Sở từ “Chiêu ẩn sĩ 招隱士” của “Hoài Nam Tiểu Sơn 淮南小山” đời Tây Hán 西漢:

 

“王孫遊兮不歸，Vương tôn du hề bất quy, vương tôn đi chơi chừ không về,

“春草生兮萋萋。Xuân thảo sinh hề thê thê. Cỏ mùa xuân mọc chừ mượt mà”.

(ý nói nhớ người đi xa)

 

4- Xuân đáo Trường Môn xuân thảo thanh 春到長門春草青: mượn câu này trong bài từ “Tiểu trùng sơn” của “Tiết Chiêu Uẩn 薛昭藴”, đời Ngũ Đại.

5- Ta tử 些子 = nhất ta 一些: một ít.

6- Phá 破: cánh hoa nở ra.

7- Bích vân 碧雲: chỉ nhan sắc của bánh trà. Vào thời Tống, lá trà được ép lại thành bánh. Khi dùng thì nghiền ra. Bích vân cũng có thể chỉ những hoa văn trên dụng cụ dùng để đựng trà (lung 籠: cái lồng).

8- Lung niễn 籠碾: dụng cụ dùng để nghiền trà. Hoặc giả chữ lung chỉ cái hũ đựng trà còn chữ niễn là động từ nghiền.

9- Ngọc thành trần 玉成塵: đem bánh trà nghiền nhỏ trước khi pha trà. Chữ “Ngọc” có thể chỉ loại trà quý.

10- Lưu hiểu mộng 留曉夢: lưu luyến giấc mộng đẹp lúc ban mai khi mới thức dậy.

11- Hiểu 曉: sáng sớm, bản khác chép “Vãn 晚: buổi chiều”.

12- Kinh phá 驚破: kinh động và phá tan.

13- Âu: cái vò, cái bình, cái chén uống trà, rượu. Nhất âu xuân 一甌春 = nhất âu xuân trà 一甌春茶: một chén trà xuân.

14- Xuân 春: bản khác chép “Vân 雲: mây”. Nhất âu xuân 一甌春: bản khác chép “Nhất khê vân 一溪雲: một suối mây”.

15- Hoa 花: chỉ hoa mai đã nói ở phần trên.

16- Áp 壓: đè, ý nói ảnh hoa trùng điệp chồng chất.

17- Trùng môn 重門: cửa đôi, hai lớp cửa.

18- Sơ liêm 疏簾: bức rèm thưa.

19- Phô 鋪: bầy ra, trải ra.

20- Nhị niên tam độ 二年三度: ba mùa xuân trong thời gian 2 năm (từ mùa xuân này đến xuân sang năm là 1 năm, đến xuân sang năm nữa là 2 năm và 3 mùa xuân).

21- Đông quân 東君:  vị thần cai quản mùa xuân, chỉ mùa xuân.

22- Trước ý 著意 = trước ý 着意: cố ý, dụng tâm làm việc gì đó.

 

Dịch Nghĩa

Mùa xuân đến cung Trường Môn, cỏ mùa xuân xanh xanh,

Một ít hoa hồng mai đã nở, chưa nở đều hết cành.

Lấy trà “Bích vân” trong lồng ra nghiền vụn (hoặc là lấy trà từ cái “Lồng bích vân” ra nghiền thành bụi).

Lưu luyến giấc mộng sớm (khi ngủ dậy), (uống 1 ngụm trà) kinh phá 1 chén xuân.

 

Ảnh của hoa áp lên khung cửa đôi,

Bức rèm thưa cho thấy ánh trăng nhạt, buổi hoàng hôn đẹp.

Trong thời gian 2 năm đã 3 lần phụ rẫy chúa xuân (trải qua 3 mùa xuân lẻ loi buồn tẻ).

Hãy về đây, (Tôi) muốn hưởng mùa xuân này

 

Phỏng Dịch

 

1 Tiểu Trùng Sơn – Hãy Về Đây

 

Xuân đến cung sầu xuân cỏ xanh.

Hồng mai hoa chớm nở, chưa đầy cành.

Bánh trà nghiền nát vụn vừa thành.

Luyến mộng sớm, kinh phá một trà bình.

 

Hoa phủ cửa đôi quanh.

Rèm thưa trăng đạm nhạt, bóng chiều thanh.

Hai năm ba bận xuân riêng mình.

Hãy về nhé, phải hưởng thụ xuân lành.

 

2 Hãy Về Đây

 

Xuân đến cửa cung xuân cỏ xanh,

Hồng mai chớm nở chưa đều cành.

Bánh trà nghiền nát ngọc thành bụi,

Cạn chén xuân lưu luyến mộng lành.

 

Hoa ảnh lung linh khắp cửa đôi,

Rèm thưa trăng nhạt đẹp chiều rơi.

Hai năm ba bận xuân đơn lẻ,

Quyết hưởng xuân này, về với tôi.

 

HHD 02-2022