Phượng Cầu Hoàng - Tư Mã Tương Như

鳳求凰 - 司馬相如    

Phượng Cầu Hoàng - Tư Mã Tương Như

鳳兮鳳兮歸故鄉， Phượng hề phượng hề quy cố hương,

遨游四海求其凰。 Ngao du tứ hải cầu kỳ hoàng.

時未遇兮無所將， Thời vị ngộ hề vô sở tương,

何悟今兮升斯堂！ Hà ngộ kim hề thăng tư đường!

有豔淑女在閨房， Hữu diễm thục nữ tại khuê phòng,

室邇人遐毒我腸。 Thất nhĩ nhân hà độc ngã trường.

何緣交頸爲鴛鴦， Hà duyên giao cảnh vi uyên ương,

胡頡頏兮共翱翔！ Hồ hiệt hàng hề cộng cao tường.

Chú Thích:

1- Tư Mã Tương Như司馬相如: (179 - 118 trước Tây Lịch) người Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên. Ông giỏi văn chương và đánh đàn. Lương Vương đời Tây Hán tặng cho ông cây đàn "Lục Ỷ Cầm".

Một hôm người phú ông ở Lâm Cùng, Tứ Xuyên là Trác Vương Tôn đãi yến quan khách, có mời cả Tư Mã Tương Như. Trong buổi yến, quan khách yêu cầu Tư Mã Tương Như đánh đàn, Văn Quân lén nghe, rất hâm mộ Tương Như. Sau đó Tương Như nhờ con tỳ nữ của Văn Quân thư từ qua lại và rủ Văn Quân đi trốn. Hai người trốn về Thành Đô mở quán bán rượu (quán nhậu) sống qua ngày. Về sau Trác Vương Tôn đem tiền bạc giúp con gái và con rể được giàu sang.

Vào đời Đường, Tống (gần 1000 năm sau), bài nhạc "Phượng Cầu Hoàng" được xuất bản và cho là của Tư Mã Tương Như đàn hát trong nhà Trác Vương Tôn. Thực ra không có gì là chính xác.

2- Phương hoàng鳳凰là tên 1 giống chim thần thoại, con trống gọi là phượng鳳, con mái gọi là hoàng凰.

3- kỳ其 = của nó = sở hữu tĩnh từ.

4- Vô sở tương無所將: không làm gì được.

5- Hà 何 = gì, sao, cái gì...-  ngộ  悟 = biết

6- Tư 斯 = ấy, đó - tư đường 斯堂 = nhà ấy.

7- Nhĩ hà 邇遐 = gần xa.

8- Độc 毒= độc hại.

9- giao cảnh交頸: tựa cổ.

10- Hồ 胡 = sao? làm sao? Làm thế nào? - Điền viên tương vu "hồ" bất qui = Ruộng vườn sắp hoang vu, sao không về?.

11- Hiệt hàng 頡頏 = bay lên bay xuống, bay lượn.

12- Cao tường 翱翔 = chim bay.

Dịch Nghĩa

Phượng tìm hoàng

Chim Phượng (hề), chim phượng (hề) về quê cũ,

Ngao du 4 biển tìm chim hoàng

Thời chưa gặp (hề) không làm gì được

Không biết thế nào mà (hề) (mình)đến nhà ấy 

Có người thục nữ đẹp đẽ ở phòng khuê,

Nhà gần người xa (điều ấy) làm hại lòng tôi

Có duyên gì để được tựa cổ thành đôi uyên ương,

Làm sao được bay lượn (hề) cùng chung bay.

Tạm Dịch:

Phượng kia lê bước về làng,

Ngao du bốn  biển tìm hoàng lâu nay.

Thời chưa gặp, đành bó tay,

Bỗng dưng lại đến chốn này ung dung.

Có trang thục nữ khuê phòng,

Nhà gần, người cách, hận lòng buồn vương.

Ước duyên kề má uyên ương,

Bên nhau bay lượn, cùng đường chung đôi.

HHD

PHƯỢNG CẦU HOÀNG

1_

Phượng hỡi, phượng hời về cố hương

Tìm kiếm chim Hoàng khắp bốn phương

Thời chưa đến, gặp gỡ vô phương

Lúc thuận duyên, lạc lối đúng đường

Thiếu nữ khuê phòng vẹn sắc hương

Nhà gần, người cách hận bi thương

Ước thầm vai tựa sánh uyên ương

Bay cao, lượn thấp thỏa yêu đương!!!

2_

Phượng hời mỏi gót về quê

Tìm Hoàng bốn bể mải mê một đời

Vô duyên nào được thấy người

Vận thông lạc lối vào nơi chốn này

Phòng khuê thiếu phụ hây hây

Nhà gần, người cách lòng đầy bi thương

Ước gì sát cánh uyên ương

Vút cao, liệng thấp một đường cùng bay!

Lộc Bắc

Jul2018

Bản dịch của Ngô Tất Tố:

Thẩn thơ con phượng về làng

Long đong tìm kiếm chim hoàng bấy lâu.

Lỗi thời, nào được chi đâu                                                

Vẩn vơ nay bỗng gặp nhau chốn này

Phòng lân ai hỡi có hay?

Gần nhà, xa mắt, đắng cay dạ vàng

Ước gì hóa cặp uyên ương

Bay là, bay bổng, chung đường rong chơi. 

                                                                                                      

Tà Áo Văn Quân - Phạm Duy Nhượng - Lệ Thu Hát:

https://www.youtube.com/watch?v=9JHa4bQ3j9Y

Phương Tìm Hoàng - Châu Kỳ - Thái Thanh