Điệp Luyến Hoa - Trương Tiên

蝶戀花 - 張先  Điệp Luyến Hoa – Trương Tiên

 

移得綠楊栽後院。     Di đắc lục dương tài hậu viện.

學舞宮腰，                 Học vũ cung yêu,

二月青猶短。             Nhị nguyệt thanh do đoản.

不比灞陵多送遠。     Bất tỷ Bá Lăng đa tống viễn.

殘絲亂絮東西岸。     Tàn ty loạn nhứ đông tây ngạn.

 

幾葉小眉寒不展。     Kỷ diệp tiểu mi hàn bất triển.

莫唱陽關，                 Mạc xướng Dương quan,

真個腸先斷。             Chân cá trường tiên đoạn.

分付與春休細看。     Phân phó dữ xuân hưu tế khán.

條條盡是離人怨。     Điều điều tận thị ly nhân oán.

 

Chú Thích

1 Điệp luyến hoa蝶恋花: tên từ bài, còn gọi là thước đạp chi鹊踏枝. Bài này có 60 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 5 câu, 4 trắc vận. Cách luật:

 

X T X B B T T vận  

X T B B cú               

X T B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T B B T vận

 

X T X B B T T vận

X T B B cú

X T B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T B B T vận

 

B: bình thanh, T: trắc thanh, X: bất luận, cú: hết câu, vận: vần.

 

2 Lục dương綠楊=lục dương liễu綠楊柳: cây dương liễu xanh.

3 Tài栽: trồng trọt.

4 Cung yêu宫腰=Sở yêu楚腰: sách Mặc Tử 墨子có chép rằng: “Tích giả Sở Linh Vương hiếu sĩ tế yêu昔者楚靈王好士细腰: ngày xưa vua Sở Linh Vương thích nam sĩ có eo thon nhỏ”. Về sau trong văn chương hay dùng chữ “Sở yêu” để ám chỉ tế yêu = eo thon nhỏ.

5 Thanh do đoản青猶短: mầu xanh còn ít, mầm dương liễu lúc mới mọc có mầu vàng nhạt, chưa rõ mầu xanh.

6 Bá Lăng灞陵= Bá Lăng霸陵: lăng mộ của vua Hán Văn Đế 漢文帝, nay ở thị trấn Tây An西安, tỉnh Thiểm Tây陝西, TH. Cạnh đó là cây cầu Bá Kiều霸橋, nơi cổ nhân thường bẻ cành liễu đưa tiễn người đi xa để tỏ lòng thương nhớ.

7 Tống viễn 送遠: tiễn người đi xa.

8 Tàn ty殘絲: cành liễu nát vụn.

9 Loạn nhứ亂絮: cành liễu bay tán loạn.

10 Tiểu mi小眉: chân mày nhỏ, chỉ lá liễu non.

11 Dương quan陽關= Dương quan tam điệp陽關三叠，hay còn gọi là Vị Thành khúc渭城曲, tên một bài thơ của Vương Duy王维 được phổ nhạc để hát những lúc tiễn biệt.

12 Chân cá 真個=chân đích真的: đích xác.

13 Phân phó分付: phó thác.

14 Hưu休= hưu yếu休要: chớ, đừng.

15 Điều điều條條= liễu điều柳條: cành liễu.

16 Tận thị 盡是=mãn thị滿是: khắp mọi nơi là, =toàn thị全是: đều là.

 

Dịch Nghĩa

Di dời cây dương liễu xanh ra trồng ở vườn sau.

Thân nhỏ con (của cây liễu) học uốn éo múa (trong gió),

Tại tháng hai (cành) xanh còn ngắn.

Không như (cây liễu) ở Bá Lăng (bị bẻ cành nhiều, lúc người) tiễn (thân thích) đi xa.

Cành tàn nhánh loạn (bị ném) ở 2 bờ đông tây (của cây cầu Bá kiều).

 

Vài cái lá như làn mi nhỏ bị tiết trời lạnh không triển khai được.

Đừng hát bài ca “Dương quan khúc”,

(Dù) chưa hát thực sự đã làm người buồn nát lòng (vì ly biệt).

Nhắn nhủ với mùa xuân đừng nhìn kỹ cây liễu nữa.

Từng cành nhánh đều (biểu hiện) nỗi sầu oán của sự ly biệt người thân.

 

Phỏng Dịch

Dương Liễu Xanh

 

Vườn sau cây liễu mới dời,

Thân thon học múa bên trời gió đưa.

Tháng hai chồi ngắn lơ thơ,

Sao bằng tiễn biệt xa mờ Bá Lăng.

Bờ đông tây, loạn nhánh tàn,

 

Mi dài mấy lá tiết hàn co ro.

Dương quan chớ hát, buồn so,

Vài lời nhắn nhủ xuân mơ mấy mùa,

Xin đừng nhìn dáng liễu thưa,

Vì người ly oán, xác xơ lá cành. 

 

HHD 6-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Điệp Luyến Hoa – Trương Tiên

 

1-               

Chuyển được liễu xanh trồng sau viện

Học múa eo thon

Tháng hai cành còn ngắn

Không so Bá Lăng nhiều đưa tiễn

Tơ tàn, bông loạn đông tây bến

 

Vài lá, mi cong, teo lạnh điếng

Đừng hát Dương Quan

Chưa ca lòng đứt tiện

Nhắn mùa xuân nhìn phiên phiến

Nhánh nhánh oán cách ly hiển hiện

 

2-     

Chuyển liễu con trồng sau sân nắng

Múa eo thon, cành ngắn tháng hai

Bá lăng ly biệt dông dài

Tơ tàn, bông loạn đông tây phủ bờ

 

Vài ba lá lạnh co mất sức

Khúc Dương ca ruột đứt, dẫu im

Nhắn xuân qua quýt kiếm tìm

Mỗi cành biểu hiện con tim oán hờn

LB

Jul20

 

Bài Dịch của Song Nghiên

 

Điệp Luyến Hoa.

 

Rời liễu xanh ra trồng hậu viện

Thân nhỏ vờn phong

Hai tháng cành còn lạt

Bất sánh Bá Lăng đầy tống tiễn

Nhánh sơ xác tản đông tây liệng.

 

Lá nhỏ tựa mi hàn phát liệt

Chưa hát Dương quan

Lòng đã sầu vời vợi

Muốn nhắn rằng xuân không ngắm ngó

Liễu nào cành cũng tuồng ly biệt.

 

Song Nghiên

October 30, 2020.