Giá Cô Thiên - Khương Quỳ

鷓鴣天 - 姜夔  Giá Cô Thiên – Khương Qùy

己酉之秋苕溪記所見 Kỷ dậu chi thu Điều khê ký sở kiến

 

京洛風流絕代人。Kinh lạc phong lưu tuyệt đại nhân.

因何風絮落溪津。Nhân hà phong nhứ lạc khê tân.

籠鞋淺出鴉頭襪，Lung hài thiển xuất nha đầu miệt,

知是凌波縹緲身。Tri thị lăng ba phiêu miểu thân.

 

紅乍笑，                      Hồng sạ tiếu,

綠長嚬。                      Lục trường tần.

與誰同度可憐春。Dữ thùy đồng độ khả liên xuân.

鴛鴦獨宿何曾慣，Uyên ương độc túc hà tằng quán,

化作西樓一縷雲。Hóa tác tây lâu nhất lũ vân.

 

Chú Thích

1 Giá (Chá) cô thiên 鹧鸪天: tên từ bài, tên khác là thiên diệp liên 千葉蓮, giá cô dẫn 鹧鸪引. 55 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 3 bình vận. Cách luật:

 

X T B B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B T T cú

T B B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2 Kỷ Dậu 己酉: năm Thuần Hy thứ 16, tức tây lịch 1189.

3 Điều Khê 苕溪: tên suối ở tỉnh Chiết Giang 浙江, TH.

4 Kinh lạc 京洛: kinh đô Lạc Dương 洛陽.

5 Phong lưu 風流: phẩm cách hơn bình thường.

6 Tuyệt đại 絕代: nhất cõi đời.

7 Phong nhứ  風絮: nhánh liễu bị gió đưa.

8 Tân 津: bến sông.

9 Lung hài 籠鞋: mặt hài rộng rãi.

10 Nha đầu miệt 鴉頭襪: đầu bí tất của phụ nữ xưa có phân ra các ngón chân hoặc phân ra ngón cái và phần còn lại trùm 4 ngón nhỏ.

11 Lăng ba 凌波: vượt sóng, chỉ dáng điệu của phụ nữ, lấy chữ từ bài “Lạc thần phú 洛神賦” của tào Thực 曹植 đời Tam quốc:

 

凌波微步，Lăng ba vi bộ, Trên làn sóng đi từng bước nhỏ,

羅襪生塵。La miệt sinh trần. Nước ở nơi bí tất lụa sinh bọt như bụi.

 

12 Phiêu miểu 縹緲: cao xa thăm thẳm, ẩn hiện thấp thoáng.

13 Hồng 紅: chỉ môi son của nữ giới.

14 Sạ 乍: chợt, một thời gian ngắn.

15 Lục綠: chỉ làn mi xanh của nữ giới.

16 Tần 嚬 = tần 颦: nhăn mày.

17 Khả liên 可憐: đáng thương.

18 Uyên ương 鴛鴦: vịt uyên ương thường sống thành đôi.

19 Tây lâu 西樓: nơi phụ nữ ở.

20 Lũ vân 縷雲: cụm mây.

 

Dịch Nghĩa

Mùa thu năm Thuần Hy thứ 16, ghi lại những điều thấy ở Điều Khê.

 

Một vị phẩm cách cao quý, (đẹp) nhất cõi đời ở chốn kinh đô Lạc Dương.

Vì đâu lại như cành liễu theo gió đến lạc lõng ở bờ suối Điều khê.

Trước đầu mũi hài khum lộ ra bí tất trùm các ngón chân, 

Mới biết là tấm thân uyển chuyển nhẹ nhàng như lướt sóng.

 

Môi hồng chợt cười,

Mi xanh dài nhíu lại.

Có ai cùng với nàng chung hưởng mùa xuân thương mến.

Chim uyên ương đâu có tập quán ở một mình.

(Chỉ) Hóa thành một cụm mây ở chốn lầu tây. (Chỉ ôm mối tương tư trong phòng khuê)

 

Phỏng Dịch

Giá Cô Thiên - Lạc Lõng

 

Đô hội phong lưu nhất cõi đời,

Vì sao ven suối liễu tàn rơi. 

Mũi hài bí tất ngón chân lộ,

Mới biết mảnh mai uyển chuyển người.

 

Môi chợt nhoẻn,

Nhíu mi dài.

Với ai cùng hưởng xuân vui tươi.

Uyên ương lẻ bạn quen sao được,

Còn thấy tây lâu một đóa mây.

 

HHD 10-2021