定風波 - 蘇軾 Định Phong Ba – Tô Thức
莫聽穿林打葉聲，Mạc thính
xuyên lâm đả diệp thanh,
何妨吟嘯且徐行。Hà phương
ngâm khiếu thả từ hành.
竹杖芒鞋輕勝馬，Trúc trượng
mang hài khinh thắng mã,
誰怕？ Thùy phạ?
一蓑煙雨任平生。Nhất thoa
yên vũ nhiệm bình sinh.
料峭春風吹酒醒，Liệu tiễu
xuân phong xuy tửu tỉnh,
微冷， Vi lãnh,
山頭斜照卻相迎。Sơn đầu tà
chiếu khước tương nghinh.
回首向來蕭瑟處，Hồi thủ hướng
lai tiêu sắt xứ,
歸去， Quy khứ,
也無風雨也無晴。Dã vô
phong vũ dã vô tình.
Chú Thích
1- Định phong ba 定風波: tên từ bài, tên khác là “Định phong lưu 定風流”, “Định phong ba lệnh”. Bài này có 62 chữ, đoạn trước
có 5 câu 3 bình vận và 2 trắc vận, đoạn sau có 6 câu 2 bình vận và 4 trắc vận.
Cách luật:
T T B B T T B vận
T B B T T B B vận
T T X B B T T trắc vận
B T trắc vận
T B B T T B B vận
B T B B B T T đổi trắc vận
B T trắc vận
T B B T T B B vận
B T T B B T T đổi trắc vận
B T trắc vận
T B X T T B B vận
B: bình thanh; T: trắc thanh;
X: bất luận; vận: vần
2- Sa Hồ 沙湖: Có khoảng 5 cái hồ lớn mang tên “Sa Hồ”. Tô Thức làm
bài này khi đang ở Hoàng Châu, cùng bạn bè đi chơi ở 1 thị trấn nhỏ tên là “Sa
Hồ”, (nơi này cũng có 1 cái hồ tên là Sa hồ). Theo bài “Du Sa Hồ 游沙湖” của Tô Thức để lại thì nơi này còn có tên khác “Loa
Sư điếm 螺螄店 (Tiệm bán ốc)”. Hiện nay nơi này thuộc tỉnh Hồ Bắc 湖北, TH.
3- Lang bái 狼狽: tình trạng bối rối, khốn quẫn.
4- Dĩ nhi 已而: qua một lúc.
5- Toại tình 遂晴: bèn tạnh, thì tạnh (hết mưa).
6- Xuyên lâm đả diệp thanh 穿林打葉聲: tiếng mưa trên cây lá trong rừng.
7- Phương 妨: hại. Hà phương 何妨:
đâu có hại gì.
8- Ngâm khiếu 吟嘯 = ngâm
vịnh 吟詠.
9- Thả 且: vừa, thí dụ thả chiến thả tẩu 且戰且走: vừa đánh vừa chạy.
10- Từ hành 徐行: đi chậm chậm.
11- Mang hài 芒鞋: dép cỏ, giày cỏ.
12- Thắng mã 勝馬: hơn là cưỡi ngựa.
13- Toa (thoa) 蓑: áo tơi.
14- Nhiệm (nhậm) 任 = nhiệm bằng 任凭: cho dù, despite.
15- Bình sinh 平生: đời người, trong đời.
16- Nhất toa yên vũ nhiệm
bình sinh一蓑煙雨任平生: mặc cái áo tơi dưới cơn mưa gió cho dù trong suốt đời.
17- Tiễu 峭: lạnh lẽo. Liệu tiễu 料峭:
bộ dạng tỏ ra hơi lạnh.
18- Sơn đầu 山頭: đỉnh núi.
19- Tà chiếu 斜照: ánh nắng lúc mặt trời đã ngả phương tây.
20- Khước 卻: lại.
21- Hướng lai 向來: vừa mới.
22- Tiêu sắt 蕭瑟: hình dung tiếng mưa gió đập vào cây lá.
23- Dã vô phong vũ dã vô tình也 無風雨也無晴: cũng không mưa gió cũng không tạnh (ý nói mưa gió
hay tạnh cũng thế thôi, không sao hết).
Dịch Nghĩa
Chú thích của tác giả: Ngày mồng
7 tháng 3, trên đường đi Sa Hồ gặp trời mưa. Người có dụng cụ che mưa đã đi trước.
Những người cùng đi đều cảm thấy bối rối, chỉ có tôi là không cảm thấy như thế.
Qua một lúc thì mưa tạnh, nên làm bài từ này.
Đừng nghe những tiếng mưa đập
vào cây lá trong rừng,
Đâu có hại gì vừa ngâm thơ vừa
từ từ đi.
Gậy trúc và giầy cỏ nhẹ hơn là
đi ngựa,
Ai sợ gì đâu?
Mặc một cái áo tơi đi trong mưa
gió dù là suốt đời.
Gió xuân hơi lạnh thổi làm tỉnh
rượu,
Hơi lạnh,
Trên đầu núi ánh nắng chiều lại
nghinh đón (đã tạnh mưa).
Quay đầu nhìn lại đoạn đường
mưa gió,
Về đi thôi,
Cũng không có gió mưa cũng chẳng
có tạnh (mưa hay tạnh cũng không quan hệ).
Phỏng Dịch
1 Định Phong ba – Đi Chơi
Gặp Mưa
Hãy chớ nghe rừng lá đập
thanh.
Hại chi thong thả hát đồng
hành.
Gậy trúc giầy rơm hơn cưỡi ngựa.
Ai sợ?
Áo tơi mưa gió suốt đời mình.
Giá rét xuân phong làm rượu tỉnh.
Hơi lạnh.
Tạnh mưa nghinh đón nắng đầu
ghềnh.
Quay lại phía sau mưa gió hú.
Về chứ,
Chẳng màng tạnh ráo với mưa
quanh.
2 Đi Chơi Gặp Mưa
Đừng nghe tiếng gió mưa,
Đập lá cành rừng thưa.
Đi chậm vừa ngâm vịnh,
Có gì tổn hại chưa?
Gậy trúc với giầy cỏ,
Còn hơn là cưỡi ngựa,
Ai sợ ướt ngang đầu,
Áo tơi che nước gió.
Lạnh lẽo gió xuân thổi,
Hơi men cũng chẳng còn.
Ánh dương tà chiếu lại,
Mưa tạnh trên đầu non.
Quay nhìn xem chốn cũ,
Phong vũ thời khắc qua.
Đi về trong nắng ấm,
Phẳng lặng quãng đường xa.
HHD 12-2020
0 comments:
Post a Comment