Chúc Anh Đài Cận - Tân Khí Tật

祝英台近 - 辛棄疾  Chúc Anh Đài Cận – Tân Khí Tật

晚春  Vãn xuân

 

寶釵分，                      Bảo thoa phân,

桃葉渡，                      Đào Diệp độ,

煙柳暗南浦。             Yên liễu ám nam phố.

怕上層樓，                 Phạ thướng tằng lâu,

十日九風雨。             Thập nhật cửu phong vũ.

斷腸片片飛紅，         Đoạn trường phiến phiến phi hồng,

都無人管，                 Đô vô nhân quản,

更誰勸、啼鶯聲住？Cánh thùy khuyến, đề oanh thanh trú.

 

鬢邊覷，                      Mấn biên thứ,

試把花卜歸期，         Thí bả hoa bốc quy kỳ,

才簪又重數。             Tài trâm hựu trùng sổ.

羅帳燈昏，                 La trướng đăng hôn,

哽咽夢中語。             Ngạnh yết mộng trung ngữ.

是他春帶愁來，         Thị tha xuân đái sầu lai,

春歸何處？                 Xuân quy hà xứ?

卻不解、帶將愁去。 Khước bất giải, đái tương sầu khứ.

 

Chú Thích

1- Chúc anh đài cận 祝英台近: tên từ bài, tên khác là Bảo thoa phân 寶釵分. Bài này có 77 chữ, đoạn trước có 8 câu với 4 trắc vận, đoạn sau có 8 câu với 5 trắc vận. Cách luât:

 

T B B cú

B T T vận

B T T B T vận

X T B B cú

X T T B T vận

X B X T B B cú

X B X T cú

T X T, X B B T vận

 

T B T vận

X X B T B B cú

X B T B T vận

X T B B cú

X X T B T vận

X B X T B B cú

X B X T vận

T X T, X B B T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Bảo thoa phân 寶釵分: cái thoa quý chia đôi. Thời Nam Tống thịnh hành tập quán là khi vợ chồng phân ly thì bẻ thoa tặng nhau. Ngoài ra thành ngữ “Phân thoa phá kính 分釵破鏡” có ý nói vợ chồng thôi nhau, ly dị nhau.

3- Đào Diệp độ 桃葉渡: Bến sông Đào Diệp, nay tại Nam kinh, chỗ sông Tần Hoài 秦淮 và sông Thanh khê 青溪 hợp lưu. Khi xưa vào đời Tấn 晉, Vương Hiến Chi 王獻之 đưa đón người ái thiếp tên là Đào Diệp 桃葉. Vương Hiến Chi là con của nhà thư họa Vương Nghĩa Chi 王羲之, lừng danh lúc bấy giờ. Trong bài này chữ Đào Diệp độ chỉ nơi 2 người nam và nữ đưa tiễn nhau.

4- Nam phố 南浦: phiếm chỉ nơi đưa tiễn.

5- Tằng lâu 層樓: lầu cao.

6- Đoạn trường 斷腸: hình dung buồn bã cực độ.

7- Phi hồng 飛紅: hoa rụng bay trong gió.

8- Đề oanh 啼鶯: chim oanh hót.

9- Mấn biên thứ 鬢邊覷: liếc mắt nhìn mái tóc mai.

10- Bả hoa bốc quy kỳ 把花卜歸期: đếm số cánh hoa để bói ngày chồng hay tình nhân về (không ai còn biết cách bói như thế nào).

11- Trâm 簪: cái trâm cài tóc, ở đây có nghĩa là cài cái trâm lên mái tóc.

12- Trùng sổ 重數: đếm lại (số cánh hoa để bói) (Tâm tình bất định, mới đếm đã quên).

13- La trướng 羅帳: màn lụa quanh giường.

14- Hôn 昏: hôn ám, mờ tối.

15- Ngạnh yết 哽咽: nghẹn ngào nức nở.

16- Mộng trung ngữ 夢中語: lời nói trong lúc ngủ mê.

17- Đái 帶: mang, đem.

18- Khước 卻: lại.

19- Ba câu cuối: lời nói trong lúc ngủ mê của người phụ nữ nhớ chồng. Lấy ý từ bài từ “Thước kiều tiên 鵲橋仙” của Triệu Ngạn Đoan 趙彥端:

 

“春愁元自逐春來，Xuân sầu nguyên tự trục xuân lai,

“卻不肯、隨春歸去。Khước bất khửng, tùy xuân quy khứ.

“Cái buồn xuân nguyên tự theo mùa xuân mà đến,

“Lại không chịu, theo mùa xuân mà đi.”

 

Dịch Nghĩa

Xuân muộn

Chia đôi bảo thoa rồi phân ly,

Tại nơi bến Đào Diệp,

Khói sương, khóm liễu làm u ám.

(Tôi) Sợ đi lên lầu cao,

(Thời tiết cứ) Mười ngày thì chin ngày mưa gió.

Buồn bã nhìn cánh hoa từng phiến bay bay,

Không một ai quản,

Lại có ai (vô công đi) khuyên, chim oanh đừng kêu.

 

Liếc nhìn chòm tóc mai (có bông hoa trên cái trâm),

Thử đem (số cánh) hoa bói xem ngày (chàng) về.

Vừa cài (bông hoa trên tóc) xong lại (gỡ ra để) đếm lại (số cánh hoa).

Ánh đèn mờ ám (chiếu tôi cô đơn với) trướng màn lụa,

Trong mộng nói mê nghẹn ngào,

Đó là xuân đem sầu đến,

Xuân đi về đâu?

Lại không biết đem cái sầu đi theo.

 

Phỏng Dịch

1 Chúc Anh Đài Cận - Sầu Chia Phôi

 

Bảo thoa chia,

Đào Diệp độ.

Sương phủ liễu nam phố.

Sợ bước lên lầu,

Mười buổi chín mưa gió.

Đau lòng tan tác hồng bay,

Không ai thương tiếc,

Lại ai nữa, khuyên oanh im hộ.

 

Tóc mai ngó.

Thử đem hoa bói ngày về,

Đếm rồi lại xem nữa.

Màn trướng đèn mờ,

Trong mê nghẹn lời mớ.

Chính xuân mang cái sầu theo,

Rồi về đâu đó?

Lại chẳng biết, đem sầu chuyên chở.

 

2 Sầu Chia Phôi

 

Bảo thoa chia, bến lá đào,

Khói sương liễu rủ giạt dào bờ nam.

Lầu cao dạo bước không kham,

Mười ngày thơ thẩn mưa dầm chín hôm.

Hoa xuân từng phiến bay hồng,

Quản chi hoa rụng tấc lòng triền miên.  

Chim oanh than vãn ai khuyên,

Liếc trông mái tóc ưu phiền lê thê.

Thử xem hoa, đoán ngày về,

Cây trâm cài tóc ê chề mấy phen.

Trướng màn mờ ảo ngọn đèn,

Lời mê trong mộng nỗi niềm tình thơ

Xuân đem sầu nhớ người mơ,

Nơi nào xuân đến? Hững hờ xuân đi.

Hãy mang theo mọi sầu bi.

 

HHD 11-2021