Hành Hương Tử - Lý Thanh Chiếu

行香子 - 李清照  Hành Hương Tử - Lý Thanh Chiếu

 

草際鳴蛩，                 Thảo tế minh cùng,

驚落梧桐。                 Kinh lạc ngô đồng.

正人間,天上愁濃。    Chính nhân gian, thiên thượng sầu nùng.

雲階月地，                 Vân giai nguyệt địa,

關鎖千重。                 Quan tỏa thiên trùng.

縱浮槎來，                 Túng phù tra lai,

浮槎去，                      Phù tra khứ,

不相逢。                      Bất tương phùng.

 

星橋鵲駕，                 Tinh kiều thước giá,

經年才見，                 Kinh niên tài kiến,

想離情,別恨難窮。    Tưởng ly tình, biệt hận nan cùng.

牽牛織女，                 Khiên ngưu chức nữ,

莫是離中。                 Mạc thị ly trung.

甚霎兒晴，                 Thậm siếp nhi tình,

霎兒雨，                      Siếp nhi vũ,

霎兒風。                      Siếp nhi phong.

 

Chú Thích

1- Hành hương tử行香子: tên từ bài, tên khác là nhiệt tâm hương 爇心香, gồm 66 chữ, đoạn trước có 5 bình vận, đoạn sau có 3 bình vận. Cách luật:

 

X T B B vận

X T B B vận

X B X, X T B B vận

X B X T cú

X T B B vận

T X B X cú

X B T cú

X B B vận

 

X B X T cú

X X B X cú

X B X, X T B B vận

X B X T cú

X T B B vận

T X B X cú

X B T cú

T B B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Thảo tế 草際: giữa đám cỏ.

3- Cùng 蛩 = tất suất 蟋蟀: dế mèn, thường sống trong khe vách tường, tìm thấy ở Bắc Việt và Trung Hoa.

4- Nhân gian thiên thượng 人間天上: trên trời và dưới đất, khắp mọi nơi.

5- Vân giai nguyệt địa 雲階月地: lấy mây làm bậc thềm, lấy trăng sáng làm đất, chỉ thiên cung, mượn chữ từ bài thơ “Thất tịch 七夕” của Đỗ Mục 杜牧:

 

“雲階月地一相過，Vân giai nguyệt địa nhất tương quá,

“未抵經年別恨多。Vị để kinh niên biệt hận đa.

“Ở trên trời 1 năm gặp 1 lần,

“Làm sao chống chỏi sự phân ly kinh niên.”

 

6- Quan tỏa 關鎖 = quan môn thượng tỏa 關門上鎖: đóng cửa khoá lại.

7- Tra 槎: cái bè bằng gỗ hay bằng tre.

8- Phù tra 浮槎: cái bè nổi. Người xưa tin tưởng giữa mặt biển và thiên hà trên trời có bè gỗ trôi nổi, có thể thông nhau. Truyện kể rằng mỗi năm vào tháng tám âm lịch, có phù tra lai vãng. Có người thất chí muốn lên thiên cung bèn đem theo nhiều lương thực lên bè ra biển đi và đã đến được thiên hà, gặp ngưu lang đang cho trâu uống nước và nơi xa xa thấy chức nữ.  

9- Túng phù tra lai, phù tra khứ, bất tương phùng 縱浮槎來, 浮槎去, 不相逢: dù có phù tra đi qua đi lại cũng không gặp nhau. Câu này ám chỉ hoàn cảnh phân ly của vợ chồng từ nhân.

10- Tinh kiều: Cái cầu do chim hỷ thước nối với nhau trong truyền thuyết “Ngưu lang Chức nữ”, còn gọi là “Thước kiều 鵲橋”. Tinh kiều thước giá 星橋鵲駕: cầu do chim hỷ thước làm thành.  

11- Khiên ngưu chức nữ 牽牛織女: tên của 2 ngôi sao. Dân gian thường truyền tụng câu chuyện Ngưu lang 牛郎và Chức nữ 織女trên thiên cung, yêu nhau nên bị trời phạt, mỗi năm chỉ được gặp nhau một lần vào ngày “Thất tịch, mùng 7 tháng 7 âm lịch”. Ngưu lang được ghép cho sao “Khiên ngưu 牽牛” và chức nữ được ghép cho sao “Chức nữ 織女”. Tào Thực 曹植 đời Tam Quốc từng ghi chú trong bài “Cửu vịnh 九詠” rằng: “Khiên ngưu vi phu, Chức nữ vi phụ 牽牛為夫，織女為婦: Khiên ngưu là chồng, Chức nữ là vợ”.

12- Mạc thị 莫是: chẳng lẽ là, hoặc giả là.

13- Thậm 甚: chính.

14- Siếp (thiếp, sáp) nhi 霎兒: một thời gian rất ngắn

15- Thậm siếp nhi tình, siếp nhi vũ, siếp nhi phong 甚霎兒晴，

霎兒雨，霎兒風。: ý nói xem thiên khí thấy có lúc tạnh, lúc mưa, lúc gió, thì chắc chưa phải là thờì gian được gặp nhau,

 

Dịch Nghĩa

Tiếng dế kêu trong cỏ,

Làm kinh động khiến lá ngô đồng rơi xuống.

Chính là thời tiết mà mọi nơi buồn thảm.

Trên thiên cung, dùng trăng chiếu đất, dùng mây làm thềm.

Trùng trùng đóng cửa khóa lại.

Dù có (như chuyện xưa) dùng bè nổi đi tới (thiên đình),

Dùng bè nổi đi về lại,

Cũng không gặp nhau (như ngưu lang chức nữ).

 

Cầu do chim hỷ thước kết thành,

Một năm mới thấy (một lần),

Những tưởng ly tình biệt hận không bao giờ hết.

Ngưu lang và Chức nữ,

Hoặc giả là còn trong thời kỳ cách biệt.

(Thiên khí) chính tại có lúc tạnh,

Có lúc mưa,

Có lúc gió.

 

Phỏng Dịch

1 Hành Hương Tử - Hận Cách Biệt

 

Giữa cỏ kêu trùng.

Kinh rụng ngô đồng.

Chính nhân gian, sầu não thiên không.

Mây thềm nguyệt đất,

Khóa chặt ngàn trùng.

Ví như bè lại,

Rồi bè tới,

Chẳng tương phùng.

 

Tinh cầu thước đỡ,

Chỉ mỗi năm thôi,

Tưởng tình ly, hận cách khôn cùng.

Ngưu lang chức nữ,

Hoặc vẫn xa trông.

Thoáng chốc trời tạnh,

Thoáng mưa phủ,

Thoáng cuồng phong.

 

2 Hận Cách Biệt

 

Giữa cỏ dế kêu chiếc lá rơi,

Nhân gian thiên thượng đậm sầu đời.

Mây tầng trăng đất ngàn trùng khóa,

Bè nổi gặp chăng dù nổi trôi.

 

Cầu sao thước đỡ mỗi năm thấy,

Tình hận biệt ly vẫn chẳng cùng.

Chức nữ ngưu lang chưa kết hợp,

Lúc mưa lúc tạnh lúc cuồng phong. 

HHD 10-2021

 

Bản Dich của lộc Bắc

 

Hành hương tử 

1-     

Trong cỏ dế rung

Kinh rụng ngô đồng

Chính khắp nơi thời tiết thảm buồn

Mây thềm, trăng đất

Cửa khóa trùng trùng

Dù bè nổi hồi

Dù bè khứ

Chẳng tương phùng

Cầu chim thước nối

Một năm mới thấy

Tưởng tình chia, hận cách vô cùng

Ngưu lang Chức nữ

Hoặc biệt nghìn trùng

Trời chợt lúc quang

Có lúc gió*

Có lúc giông*

 

2-     Sầu ly biệt

 

Dế cỏ kêu, ngô đồng kinh rụng

Khắp nơi nơi, hưởng ứng sầu chung

Đất trời cửa khóa chập trùng

Khứ hồi bè nổi tương phùng biệt tăm

 

Cầu Ô thước cả năm một chốc

Hận biệt ly, nữ Chức Ngưu lang

Nghìn trùng cách biệt bẽ bàng

Tiết thời thay đổi lúc quang, mưa dầm!

 

Lộc Bắc

Jan25