Giá Cô Thiên - Khương Quỳ

鷓鴣天 - 姜夔  Giá Cô Thiên – Khương Quỳ

·元夕有所夢  Nguyên tịch hữu sở mộng

 

肥水東流無盡期，     Phì thủy đông lưu vô tận kỳ,

當初不合種相思。     Đương sơ bất hợp chủng tương tư.

夢中未比丹青見，     Mộng trung vị tỷ đan thanh kiến,

暗裏忽驚山鳥啼。     Ám lý hốt kinh sơn điểu đề.

 

春未綠，                      Xuân vị lục,

鬢先絲.                         Mấn tiên ty.

人間別久不成悲。     Nhân gian biệt cửu bất thành bi.

誰教歲歲紅蓮夜，     Thùy giao tuế tuế hồng liên dạ,

兩處沉吟各自知。     Lưỡng xứ trầm ngâm các tự tri.

 

Chú Thích

1- Giá cô thiên 鷓鴣天: tên từ bài, tên khác là “Thiên diệp liên 千葉蓮”, “Giá cô dẫn 鷓鴣引”, “Tư Việt nhân 思越人”, “Tiễn triêu hà 剪朝霞”, “Ly ca nhất điệp 驪歌一疊”, “Túy mai hoa 醉梅花”, “Tư giai khách 思佳客”. Từ này có 55 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 3 bình vận. Câu thứ 3 và thứ 4 ở đoạn trên và 2 câu 3 chữ ở đoạn dưới thường đối nhau. Cách luật:

 

X T B B X T B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B T T cú

T B B vận

X B X T T B B vận

X B X T B B T cú

X T B B X T B vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Nguyên tịch 元夕 còn gọi là nguyên tiêu 元宵 tức là lễ hội rằm tháng giêng âm lịch.

3- Phì thủy 肥水: thường viết là “Phì thủy 淝水”, xuất nguyên từ tỉnh An Huy  安徽chẩy vào Sào Hồ 巢湖thuộc thị trấn Hợp Phì 合肥 cũng tại tỉnh An Huy, nơi có trận đánh lớn giữa Nam Bắc triều thời Đông Tấn. Trong “Chinh phụ ngâm khúc” của “Đặng Trần Côn” tiên sinh có câu:

 

“祈山舊塚月茫茫，Kỳ sơn cựu trũng nguyệt mang mang,

“淝水新墳風裊裊。Phì thủy tân phần phong niểu niểu.

Diễn nôm: Non Kỳ quạnh quẽ trăng treo, Bến Phì gió thổi đìu hiu mấy gò.

 

4- Đương sơ 當初: lúc xưa, lúc ban đầu.

5- Bất hợp 不合: không nên.

6- Tương tư 相思: tưởng nhớ lẫn nhau. Chủng tương tư 種相思: để lại mối tình tương tư.

7- Đan thanh 丹青: mầu đỏ và mầu xanh, phiếm chỉ bức họa.

8- Ám lý 暗裏: một cách âm thầm, một cách bí mật hoặc là âm thầm trong lòng, trong tim.

9- Hồng liên 紅蓮: đèn hoa trong ngày lễ nguyên tiêu. Hồng liên dạ 紅蓮夜: lễ rước đèn trong đêm nguyên tiêu.

 

Dịch Nghĩa

Giấc mộng đêm nguyên tịch.

 

Sông Phì thủy chẩy hướng đông không ngừng nghỉ,

Lúc xưa không nên gieo mối tình cảm (yêu đương để phải) tương tư.

Thấy nhau trong mộng không rõ ràng, không thể so với thấy hình ảnh.

Giấc mộng lại thường bị kinh tỉnh bởi tiếng chim của núi rừng.

 

Cỏ xuân chưa mọc xanh,

Tóc đã hoa râm.

Người đời xa cách nhau lâu, dần dần không buồn nữa.

Ai làm cho chúng ta, năm lại qua năm, (như trong) buổi lễ tiết nguyên tiêu này,

Hai chúng ta hai nơi thâm trầm tự biết (tưởng niệm nhau).

 

Phỏng Dịch

Giá Cô Thiên - Tương Tư Đêm Hoa Đăng

 

Phì Thủy xuôi đông không lúc ngơi.

Khi xưa đáng lẽ chẳng yêu người.

Trong mơ hình bóng ai mờ tỏ,

Tỉnh giấc đàn chim núi lắm lời.

 

Xuân mới đến,

Tóc dần phai.

Người đời xa cách nỗi buồn vơi.

Bao năm lễ hội hoa đăng ấy,

Nhung nhớ hai nơi mình biết thôi.

 

HHD 10-2021