Mộc Lan Hoa - Tần Quan

木蘭花 - 秦觀  Mộc Lan Hoa - Tần Quan

 

秋容老盡芙蓉院。Thu dung lão tận phù dung viện.

草上霜花勻似翦。Thảo thượng sương hoa quân tự tiễn.

西樓促坐酒杯深，Tây lâu xúc tọa tửu bôi thâm,

風壓繡簾香不卷。Phong áp tú liêm hương bất quyển.

 

玉纖慵整銀箏雁。Ngọc tiêm dung chỉnh ngân tranh nhạn.

紅袖時籠金鴨暖。Hồng tụ thời lung kim áp noãn.

歲華一任委西風，Tuế hoa nhất nhiệm ủy tây phong,

獨有春紅留醉臉。Độc hữu xuân hồng lưu tuý kiểm.

 

Chú Thích

1- Mộc lan hoa 木蘭花: tên từ bài, còn gọi là “Ngọc lâu xuân玉樓春”. Bài này có 56 chữ, đoạn trước và đoạn sau đều có 4 câu, 3 trắc vận. Cách luật:

 

X B X T B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T T B B cú

X T X B B T T vận

 

X B X T B B T vận

X T X B B T T vận

X B X T T B B cú

X T X B B T T vận

 

B: bình thanh; T: trắc thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Thu dung 秋容: mầu thu, cảnh sắc mùa thu. 秋光，秋色。

3- Phù dung 芙蓉: hoa mộc phù dung 木芙蓉, nở hoa vào mùa thu, sớm nở tối tàn. Phù dung viện 芙蓉: vườn trồng hoa phù dung.

4- Lão tận: đã suy tàn.

5- Sương hoa 霜花: giọt sương đọng trên hoa cỏ.

6- Quân 勻: đều, đều với nhau.

7- Tự tiễn 似翦: như cắt, ngang hàng với nhau như lấy kéo cắt.

8- Tây lâu 西樓: nơi phụ nữ ở, cũng chỉ nơi nam nữ hẹn hò.

9- Xúc tọa促坐: ngồi gần với nhau, ngồi sát vào nhau.

10- Tửu bôi thâm 酒杯深: ý nói uống nhiều rượu.

11- Áp 壓: đè vào.

12- Tú liêm 繡簾: màn thêu.

13- Hương bất quyển 香不卷: ý nói mùi hương tản mạn.

14- Ngọc tiêm 玉纖: chỉ ngón tay của phụ nữ nhỏ nhắn.

15- Ngân tranh 銀箏: cây đàn tranh bằng bạc, cây đàn quý. ngân tranh nhạn 銀箏雁: cái trụ đỡ dây đàn trên cây đàn tranh.

16- Hồng tụ 紅袖: tay áo mầu hồng, đại chỉ nữ giới.

17- Lung 籠: trùm lên.

18- Kim áp 金鴨: cái lò nhỏ bằng kim loại hình con vịt để đốt hương sưởi ấm.

19- Tuế hoa 歲華: tuế nguyệt, niên hoa, tuổi tác.

20- Nhậm 一任 = nhiệm bằng 任憑: tùy thuộc vào.

21- Tây phong 西風: gió thu.

22- Xuân hồng 春紅: Cúc mễ xuân 麴米春 là tên một loại rượu ngon vì vậy chữ xuân được dùng để chỉ rượu, do câu thơ dưới đây của Đỗ Phủ 杜甫 trong bài thơ Bát muộn 撥悶:

 

“聞道雲南鞠米春，Văn đạo Vân Nam cúc mễ xuân,

“才傾一盞即醺人。Tài khuynh nhất trản tức huân nhân.

“Nghe nói rượu cúc mễ xuân ở Vân Nam,

“Mới uống một chén đã làm người say”.

 

Xuân hồng: mặt hồng lên vì uống rượu.

 

23- Túy kiểm 醉臉: gương mặt của người say.

 

Dịch Nghĩa

Hoa phù dung trong vườn đã suy tàn trong cảnh thu.

Trên ngọn cỏ đọng những giọt sương rất đều nhau như lấy kéo cắt.

Nơi lầu tây, ngồi sát nhau, uống đã nhiều rượu,

Gió thổi đè vào màn thêu, hương thơm tản mạn.

 

Ngón tay như ngọc từ từ dạo đàn tranh bạc,

Người đẹp đôi lúc nắm cái lư hình con vịt bằng kim khí để sưởi ấm.

Tuổi tác (của người kỹ nữ) đã phó mặc cho gió thu (Đã lớn tuổi),

Vẫn còn thấy nét đẹp nơi đôi má ửng hồng do men rượu.

 

 

Phỏng Dịch

1 Mộc Lan Hoa - Người Kỹ Nữ

 

Mầu thu tàn tạ phù dung đóa

Như cắt giọt sương trên ngọn cỏ

Lầu tây cạn chén cạnh giai nhân

Gió thổi màn thêu hương nhẹ tỏa

 

Nắn dây ngón ngọc đàn tranh trụ

Sưởi ấm lư vàng tay mỹ nữ

Niên hoa phó mặc ngọn thu phong

Chỉ ngắm men say ươm má đỏ 

2 Người Kỹ Nữ

 

Mầu thu tàn tạ đóa phù dung,

Ngọn cỏ giọt sương như sánh cùng.

Cạn chén lầu tây bên mỹ nữ,

Màn thêu gió thổi, hương mông lung.

 

Nắn trụ đàn tranh tay ngọc nữ,

Đôi lần sưởi ấm chiếc lư đồng

Niên hoa phó mặc gió thu nổi,

Còn chút men say má ửng hồng.

 

HHD 06-2021

 

Bản Dịch của Lộc bắc

 

Hoa Phù Dung

 

Thu viện, phù dung phai nhạt sắc

Giọt sương trên cỏ đều như cắt

Lầu tây kề sát rượu ngà say

Gió đẩy màn thêu hương tản mát

  

Chậm vờn ngón ngọc đàn tranh bạc

Tay lạnh vài khi hơ vịt sắt

Tuổi tác đành giao cho gió thu

Men hồng nét đẹp vương môi mắt!

Lộc Bắc

Sept23