Ngọc Lâu Xuân - Chu Bang Ngạn

玉樓春 - 周邦彥  Ngọc Lâu Xuân – Chu Bang Ngạn

桃溪不作從容住。Đào khê bất tác thung dung trú.

秋藉絕來無續處。Thu ngẫu tuyệt lai vô tục xứ.

當時相候赤欄橋，Đương thời tương hậu xích lan kiều,

今日獨尋黃葉路。Kim nhật độc tầm hoàng diệp lộ.

煙中列岫青無數。Yên trung liệt tụ thanh vô số.

雁背夕陽紅欲暮。Nhạn bối tịch dương hồng dục mộ.

人如風後入江雲，Nhân như phong hậu nhập giang vân,

情似雨餘黏地絮。Tình tự vũ dư niêm địa nhứ.

Chú Thích

1 Ngọc Lâu Xuân玉 樓春: tên từ điệu, tên khác là mộc lan hoa 木蘭花, xuân hiểu khúc 春曉曲, tây hồ khúc 西湖曲, tích xuân dung 惜春容, quy triều hoan lệnh 歸朝歡令, Trình tiêm thủ 呈纖手, quy phong tiện 歸風便, đông lân diệu 東鄰妙, mộng hương thân 夢鄉親, tục ngư ca 續渔歌. Bài này có 56 chữ, 2 đoạn, mỗi đoạn có 4 câu và 3 trắc vận. Suốt bài không thay đổi vận. Cách luật: 

X  B  X  T  B  B  T vận

B  T  X  B  B  T  T vận

X  B  B  T  T  B  B cú

B  T  X  B  B  T  T vận

 

X  B  X  T  B  B  T vận

T  T  X  B  B  T  T vận

B  B  B  T  T  B  B cú

X  T  T  B  B  T  T vận

T: trắc thanh; B: bình thanh; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

2 Đào khê 桃溪: ám chỉ tiên cảnh nơi Lư Thần Nguyễn Triệu lạc vào thiên thai. Vì trên núi có cây đào, dưới chân núi có dòng suối nên gọi là “Đào khê”.

3 Thung dung 從容: không hoang mang, thong thả trấn tĩnh.

4 Thu ngẫu 秋藕: củ sen, lấy vào mùa thu nên gọi là thu ngẫu.

5 Xích lan kiều 赤闌橋: cây cầu có thành cầu là lan can sơn mầu đỏ. Chữ này đã đi vào văn chương cổ TH mà nhiều thi sĩ từ gia đã nhắc đến trong sắc cảnh mùa xuân.

6 Hoàng diệp lộ 黃葉路: con đường đầy lá vàng rơi, chỉ sắc cảnh mùa thu.

7 Liệt tụ 列岫: cảnh 1 dẫy núi sừng sững trước mắt.

8 Nhạn bối 雁背: nhạn bay ngược chiều với…

9 Tịch dương 夕陽: mặt trời lúc buổi chiều.

10 Phong hậu 風後: sau cơn gió.

11 Giang vân 江雲: mây trên vòm trời của con sông.

12 Vũ dư 雨餘: sau cơn mưa.

13 Niêm địa 黏地: dính vào đất.

14 Nhứ 絮: nhánh liễu.

Dịch Nghĩa

Bài từ theo điệu ngọc lâu xuân của Chu Bang Ngạn.

Suối đào khê trôi chẩy không để cho người được ung dung ở lại,

Ngẫu sen mùa thu sau khi bẻ gẫy không có chỗ nào nối nhau.

Nhớ lại lúc trước chờ đợi nhau trên xích lan kiều,

Hôm nay một mình bồi hồi tại con đường phủ lá vàng.

Sương khói bao phủ dẫy núi, những điểm mầu xanh vô số,

Đàn nhạn bay ngược với ánh tịch dương mầu hồng lúc sắp chiều.

Nhân sinh như đám mây bay vào lưu vực con sông sau cơn gió,

Tình tự như nhánh liễu rơi dính xuống đất sau trận mưa.

Phỏng Dịch

1 Ngọc Lâu Xuân - Từ Biệt Thiên Thai

 

Trời tiên không thể ung dung trải.

Làm gẫy cành sen không chỗ nối.

Khi xưa chờ bạn góc cầu son,

Đường phủ lá vàng nay chốn đợi.

 

Khói sương núi lắm mầu xanh mới.

Cánh nhạn phơi chiều hồng chói lọi.

Người như tan gió nước mây ngàn,

Tình tựa lấm bùn mưa liễu gội.

 

2 Từ Biệt Thiên Thai

Không được ung dung ở suối đào,

Ngẫu sen thu gẫy tơ còn đâu.

Lúc xưa chờ đón cầu lan đỏ,

Ngập đất lá vàng nay nghẹn ngào

Sương phủ núi xa xanh lốm đốm,

Ráng hồng lưng nhạn bóng chiều lan.

Đời người gió lặng mây sông nước,

Tình tự mưa tan nhánh liễu tàn.

HHd 9-2019