Ỷ Liêu oán - Chu Bang Ngạn

綺寮怨（周邦彥） Ỷ Liêu Oán - Chu Bang Ngạn

上馬人扶殘醉，         Thượng mã nhân phù tàn túy,

曉風吹未醒。             Hiểu phong xuy vị tinh.

映水曲、翠瓦朱檐，Ánh thủy khúc, thúy ngỏa chu diêm.

垂楊裏、乍見津亭。Thùy dương lý, sạ kiến tân đình.

當時曾題敗壁，         Đương thời tằng đề bại bích,

蛛絲罩、淡墨苔暈青。Chu ty trạo, đạm mặc đài vựng thanh.

念去來、歲月如流，Niệm khứ lai, tuế nguyệt như lưu,

徘徊久、嘆息愁思盈。Bồi hồi cửu, thán tức sầu tư dinh.

去去倦尋路程，         Khứ khứ quyện tầm lộ trình,

江陵舊事，                 Giang Lăng cựu sự,

何曾再問楊瓊。         Hà tằng tái vấn Dương Quỳnh.

舊曲淒清，                 Cựu khúc thê thanh,

斂愁黛、與誰聽？     Liễm sầu đại, dữ thùy thinh?

樽前故人如在，         Tôn tiền cố nhân như tại,

想念我、最關情。     Tưởng niệm ngã, tối quan tình.

何須渭城，                 Hà tu Vị thành,

歌聲未盡處，先淚零。Ca thanh vị tận xứ, tiên lệ linh.

Chú Thích

1 Ỷ (Khỉ) liêu oán 綺寮怨: tên từ điệu gồm 2 đoạn, đoạn trên 8 câu 4 bình vận, đoạn dưới 9 câu 7 bình vận.

2 Hiểu phong 曉風: gió sớm.

3 Thủy khúc 水曲: dòng nước khúc chiết, khúc khuỷu. Ánh 映: ánh chiếu.

4 Tinh 醒: tỉnh rượu. 

5 Sạ乍: chợt, bất chợt.

6 Tân đình 津亭: trạm thư trên bến sông.

7 Đương thời: lúc xưa, năm xưa, lúc trước.

8 Bại bích: bức vách đổ nát.

9 Chu ty: tơ nhện.

10 Trạo: trùm lên, phủ lên.

11 Đài vựng 苔暈 = Đài ban 苔斑: đốm rêu, rêu lốm đốm.

12 Niệm khứ lai: nghĩ xưa nay.

13 Sầu tư doanh 愁思盈= sầu tự mãn hoài 愁緒滿懷: buồn đầy người.

14 Giang lăng cựu sự 江陵舊事: ám chỉ việc Lương Nguyên Đế Tiêu Dịch thiêu hủy Chử cung của chính ông trong chiến tranh.

15 Hà tằng 何曾: chưa từng, never.

16 Dương quỳnh 楊瓊: ca kỹ nổi danh ở Giang Lăng đời Đường. Chữ này cũng phiếm chỉ ca kỹ.

17 Sầu đại 愁黛 = sầu mi 愁眉.

18 Tôn tiền 尊前; trước ly rượu hay chai rượu, ám chỉ trong bàn tiệc.

19 Quan 關: liên quan tới.

20 Vị thành 渭城 = Vị thành khúc 渭城曲: tên bài thơ của Vương Duy (thường hát trong buổi tiệc rượu tiễn đưa người đi):

“渭城朝雨浥輕塵，Vị thành triêu vũ ấp khinh trần,

“客舍靑靑柳色新。Khách xá thanh thanh liễu sắc tân.

“勸君更盡一杯酒，Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu,

“西出陽關無故人。Tây xuất Dương quan vô cố nhân.     

“Mưa sáng ở Vị thành* thấm ướt bụi nhẹ,

“Mầu liễu mới xanh xanh ở dịch quán.

“Khuyên anh nên uống cạn thêm 1 chén rượu,

“Đi ra cửa tây Dương quan** không gặp người quen.”

*Sông Vị Thủy ở Tây An TH, trên bờ phía bắc có Lạc Dương cổ thành từ đời nhà Tần.

**Cửa Dương quan nay ở tỉnh Cam Túc, TH, là cửa ngõ đi sang Tây Vực.

21- Vị tận xứ 未盡處: chưa đến chỗ hết, chưa hết.

22- Linh 零: rơi xuống. Lệ linh 淚零 = lưu lệ 流淚: rơi nước mắt.

Dịch Nghĩa

(Người) đỡ lên ngựa còn say,

Gió sớm thổi (vẫn) chưa tỉnh.

Dòng nước khúc chiết phản chiếu ngói xanh mái hiên đỏ (lầu đỏ)

Chợt thấy dịch đình (ẩn ước) trong hàng cây liễu.

Lúc trước từng đề (thơ) lên bức vách mục nát.

(Nay) tơ nhện trùm lên nét mực mờ nhạt (trên vách) lốm đốm rêu xanh.

Nghĩ xưa nay năm tháng như trôi chảy.

Bồi hồi lúc lâu, than vãn nỗi sầu đầy mình.

Đi tới đi tới (việc quan phải đi lại nhiều), mệt mỏi vì hỏi đường đi,

Chuyện xưa cũ ở Giang lăng (khó quên).

(Từ đó về sau)Chưa từng lại phải hỏi đến (đến gặp)ca nữ Dương Quỳnh.

Khúc hát xưa (của nàng)thê lương.

(làm) nàng phải chau mày xanh buồn thảm, (nhưng) còn với ai nghe nữa đây?

(Nếu như) trước ly rượu còn có bạn cũ (ngồi chung)

Nhớ đến (hỏi đến) ta, làm ta cảm động.

Sao lại phải cần đến khúc hát (ly biệt)Vị thành.

Vì lời ca chưa hết, giọt lệ đã rơi xuống long lanh.

Phỏng Dịch

1 Ỷ Liêu Oán - Bồi Hồi Nhớ Xưa

 

Hơi rượu lên yên người đỡ,

Vẫn say trong gió nghinh.

Nước quanh ánh, ngói thúy lầu son,

Qua hàng liễu, ẩn ước ngôi đình.

Khi xưa đề thơ vách nát,

Nhện tơ giăng, mực nhạt rêu đốm xanh.

Nghĩ xưa nay, tuế nguyệt trôi mau,

Bồi hồi mấy, than vãn sầu chất thành.

 

Đi tới mỏi tìm lộ trình.

Giang Lăng chuyện cũ,

Chưa từng hỏi lại Dương Quỳnh.

Khúc ấy buồn tênh.

Ai nghe nữa, nhíu mi thanh.

Còn chăng cố nhân cùng nhậu,

Tưởng niệm tớ, cảm tâm tình.

Đâu cần Vị Thành.

Lời ca vẫn chưa hết, dòng lệ nhanh.

 

2 Bồi Hồi Nhớ Xưa

Người đỡ lên yên hơi rượu tàn,

Sớm mai gió thổi còn miên man.

Nước sông chiếu ngói xanh hiên đỏ,

Nhà quán thoáng qua dương liễu cành.

Thơ phú từng đề trên vách nát,

Mực mờ tơ nhện phủ rêu xanh.

Cuộc đời năm tháng như trôi chẩy,

Than vãn bồi hồi sầu thấm nhanh.

Mệt mỏi tìm đường soi ký ức,

Giang Lăng chuyện cũ, ca nhi xưa,

Không tìm khúc hát thê lương ấy,

Ai nữa nghe, mi mắt thẫn thờ.

Trước ly bạn cũ như còn đó,

Có nhớ đến ta, gợi cảm tình.

Thôi chớ hát bài ca tiễn biệt,

Khúc chưa tàn ngấn lệ long lanh.

HHD 3-2019