1 Ỷ (Khỉ) liêu oán 綺寮怨: tên từ điệu gồm 2 đoạn, đoạn trên 8 câu 4 bình vận,
đoạn dưới 9 câu 7 bình vận. Cách luật:
T T B B X T cú
T B B T B vận
X X T, X T B B cú
X B T, X T B B vận
B B X B X T cú
X X T, T T B T B vận
T X B, T T B B cú
B B T, X T B T B vận
X T X B T B vận
B B X T cú
X B T T B B vận
X T B B vận
X X T, T B B vận
B B X B B T cú
X T T, T B B vận
B B T B vận
X B T X T, B T B vận
B: bình thanh; T: trắc thanh;
X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần
2 Tàn tửu 殘醉: cơn say còn vương lại sau thời gian túy lúy.
3 Hiểu phong 曉風: gió sớm.
4 Tinh 醒: tỉnh rượu.
5 Thủy khúc 水曲: dòng nước khúc chiết, khúc khuỷu. Ánh 映: ánh chiếu.
6 Thúy ngõa chu diêm 翠瓦朱檐: ngói xanh mái hiên đỏ.
7 Thùy dương lý 垂楊裏: dưới tàn cây thùy dương hoặc xuyên qua cành thùy dương.
8 Sạ 乍:
chợt, bất chợt.
9 Tân đình 津亭: trạm thư hoặc nhà đình trên bến sông, nơi đưa tiễn
người ra đi.
10 Đương thời 當時: lúc xưa, năm xưa, lúc trước.
11 Bại bích 敗壁: bức vách đổ nát.
12 Chu ty 蛛絲: tơ nhện.
13 Trạo 罩: trùm lên, phủ lên.
14 Đài vựng 苔暈 = Đài ban 苔斑: đốm rêu, rêu lốm đốm.
15 Niệm khứ lai 念去來: nghĩ xưa nay.
16 Sầu tứ doanh 愁思盈= sầu tự mãn hoài 愁緒滿懷: buồn đầy người.
17 Giang lăng cựu sự 江陵舊事: chuyện tình ái của tác giả ở Giang Lăng khi xưa. Cũng
có thuyết nói tác giả ám chỉ việc Lương Nguyên Đế Tiêu Dịch thiêu hủy Chử cung
của chính ông trong chiến tranh. Xét thấy nghĩa này không có liên quan đến câu
chuyện tình ái của tác giả.
18 Hà tằng 何曾: chưa từng, never.
19 Dương Quỳnh 楊瓊: ca kỹ nổi danh ở Giang Lăng đời Đường. Chữ này cũng
phiếm chỉ ca kỹ. Tác giả muốn nói đến người tình của ông khi xưa ở Giang Lăng.
20 Sầu đại 愁黛 = sầu mi 愁眉.
21 Tôn tiền 尊前: trước ly rượu hay chai rượu, ám chỉ trong bàn tiệc.
22 Quan 關: liên quan tới. Quan tình 關情:
động tâm, động mối tình hoài.
23 Vị thành 渭城 = Vị thành khúc 渭城曲:
tên bài thơ của Vương Duy (thường hát trong buổi tiệc rượu tiễn
đưa người đi):
“渭城朝雨浥輕塵，Vị thành triêu vũ ấp khinh trần,
“客舍靑靑柳色新。Khách xá thanh thanh liễu sắc tân.
“勸君更盡一杯酒，Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu,
“西出陽關無故人。Tây xuất Dương quan vô cố nhân.
“Mưa sáng ở Vị thành* thấm
ướt bụi nhẹ,
“Mầu liễu mới xanh xanh ở
dịch quán.
“Khuyên anh nên uống cạn
thêm 1 chén rượu,
“Đi ra cửa tây Dương quan**
không gặp người quen.”
*Sông Vị Thủy ở Tây An TH,
trên bờ phía bắc có Lạc Dương cổ thành từ đời nhà Tần.
**Cửa Dương quan nay ở tỉnh
Cam Túc, TH, là cửa ngõ đi sang Tây Vực.
24- Vị tận xứ 未盡處: chưa đến chỗ hết, chưa hết.
25- Linh 零: rơi xuống. Lệ
linh 淚零 = lưu lệ 流淚: rơi nước mắt.
Dịch Nghĩa
Tác giả từng ở Giang Lăng 4 năm,
cùng 1 vị ca nữ luyến ái. Vào mùa xuân cuối cùng, ông từ biệt bạn tình ra đi việc
quan. 35 năm sau ông trở lại Giang Lăng, thấy dấu tích cảnh xưa nơi ly biệt mà
người xưa đã phiêu du nơi nào.
(Người) đỡ lên ngựa còn say,
Gió sớm thổi (vẫn) chưa tỉnh.
Dòng nước khúc chiết phản chiếu
ngói xanh mái hiên đỏ,
Chợt thấy dịch đình (ẩn ước)
trong hàng cây liễu. (Nơi tác giả cùng người tình ly biệt khi xưa).
Lúc trước từng đề (thơ) lên bức
vách mục nát.
(Nay) tơ nhện trùm lên nét mực
mờ nhạt (trên vách) lốm đốm rêu xanh.
Nghĩ xưa nay năm tháng như trôi
chảy.
Bồi hồi lúc lâu, than vãn nỗi
sầu đầy mình.
Mệt mỏi vì bôn ba khắp nẻo đường,
Chuyện xưa cũ ở Giang lăng.
Chưa từng hỏi đến người ca nữ.
(Lâu nay không nhắc đến người bạn xưa)
Khúc hát xưa thê lương. (Bài
hát lúc tiễn biệt).
(làm nàng) chau mày xanh buồn
thảm, còn với ai nghe nữa đây? (Hiện nay mỗi người một nơi).
(Nếu như) trước ly rượu còn có
bạn cũ (ngồi chung)
Nhớ đến (hỏi đến) ta, làm ta
cảm động.
Sao lại phải cần đến khúc hát
Vị thành.
Vì lời ca chưa hết, giọt lệ đã
rơi xuống long lanh.
Phỏng Dịch
1 Ỷ Liêu Oán -
Bồi Hồi Nhớ Xưa
Hơi
rượu lên yên người đỡ,
Vẫn
say trong gió nghinh.
Nước
quanh ánh, ngói thúy lầu son,
Qua
hàng liễu, ẩn ước ngôi đình.
Khi
xưa đề thơ vách nát,
Nhện
tơ giăng, mực nhạt rêu đốm xanh.
Nghĩ
xưa nay, tuế nguyệt trôi mau,
Bồi
hồi mấy, than vãn sầu chất thành.
Mỏi
mệt bôn ba lộ trình.
Giang
Lăng chuyện cũ,
Chưa
từng hỏi đến Dương Quỳnh.
Khúc
ấy buồn tênh.
Ai
nghe nữa, nhíu mi thanh.
Trước
ly cố nhân như tại,
Tưởng
niệm tớ, cảm tâm tình.
Đâu
cần Vị Thành.
Lời
ca vẫn chưa hết, dòng lệ nhanh.
2 Bồi Hồi Nhớ
Xưa
Người đỡ lên yên hơi rượu
tàn,
Sớm mai gió thổi còn miên
man.
Nước sông chiếu ngói xanh hiên
đỏ,
Nhà quán thoáng qua dương liễu
cành.
Thơ phú từng đề trên vách
nát,
Mực mờ tơ nhện đốm rêu xanh.
Cuộc đời năm tháng như trôi
chẩy,
Than vãn bồi hồi sầu chất nhanh.
Mệt mỏi bôn ba khắp lộ trình,
Giang Lăng chuyện cũ mối tâm
tình.
Mấy khi hỏi đến người ca nữ,
Buồn thảm sầu mi khúc Vị Thành.
Còn với ai nghe trong lúc này,
Trước ly bạn cũ như ngồi đây.
Có nhắc đến ta tình cố cựu,
Quan hoài cảm động phách hồn
ngây.
Thôi chớ hát bài ca tiễn biệt,
Khúc chưa tàn ngấn lệ long
lanh.
Tưởng người yêu mến lòng xao
xuyến,
Thương cảm biệt ly bạn tuổi xanh..
HHD 3-2019
0 comments:
Post a Comment