Hỷ Thiên Oanh - Án Thù

喜遷鶯 - 晏殊  Hỷ Thiên Oanh – Án Thù

 

花不盡，                      Hoa bất tận,

柳無窮。                      Liễu vô cùng.

應與我情同。             Ưng dữ ngã tình đồng.

觥船一棹百分空。     Quăng thuyền nhất trạo bách phân không.

何處不相逢。             Hà xứ bất tương phùng.

 

朱弦悄。                      Chu huyền thiểu (tiễu).

知音少。                      Tri âm thiểu.

天若有情應老。         Thiên nhược hữu tình ưng lão.

勸君看取利名場。     Khuyến quân khán thủ lợi danh trường.

今古夢茫茫。             Kim cổ mộng mang mang.

 

Chú Thích

1- Hỷ thiên oanh 喜遷鶯: tên từ bài. Bài này có 2 thể là “Tiểu lệnh 小令” và “Trường điệu 長調”. Tiểu lệnh bắt đầu từ đời Đường gồm 2 đoạn, tổng cộng 47 chữ, vận trắc và bằng hoán chuyển hoặc toàn vần bằng. Trường điệu bắt đầu từ đời Tống, gồm 2 đoạn, 103 chữ, vần trắc. Trường điệu còn có tên khác là “Hạc xung thiên 鶴沖天”, “Yến quy lai 燕歸來”. “Hỷ thiên oanh lệnh 喜遷鶯令”. Bài từ hỷ thiên oanh này là tiểu lệnh, đoạn trước có 5 câu và 4 bình vận, đoạn sau có 5 câu và 2 bình vận, 2 trắc vận. Cách luật:

 

X X T cú

T B B vận

X T T B B vận

X B X T T B B vận

B T T B B vận

 

X X X cú

B X T trắc vận

X T X B X T vận

X B X T T B B đổi bình vận

X X T X B vận

 

B: thanh bình; T: thanh trắc; X: bất luận; cú: hết câu; vận: vần

 

2- Vô cùng 無窮: không bao giờ hết.

3- Ưng dữ 應與: nên cùng với.

4- Tình đồng 情同: đồng tâm đồng ý.

5- Quăng (quang) 觥: cái chén to uống rượu.

6- Quăng thuyền 觥船: thuyền chứa đầy rượu, còn gọi là quăng hang 觥舡 hay quăng thuyền 觵船. Quăng thuyền cũng được hiểu là cái chén to dùng để uống rượu. Nguồn gốc từ bài thơ “Đề Thiền Viện 题禅院” của Đỗ Mục 杜牧:

 

“觥船一棹百分空，Quăng thuyền nhất trạo bách phân không,

“十歲青春不負公。Thập tuế thanh xuân bất phụ công.

Uống hết sạch một thuyền đầy rượu,

10 năm trong tuổi thanh xuân rất đáng sống. (Công: ông thần rượu)

 

7- Nhất trạo 一棹: một mái chèo, ám chỉ 1 cái thuyền. Trong bài này cũng được hiểu là “một lần uống hết chén rượu”.

8- Bách phân không 百分空: một trăm phần chỉ còn không.

9- Hà xứ 何處: nơi nào.

10- Tương phùng 相逢: gặp nhau.

11- Chu huyền 朱弦: dây đàn làm bằng tơ.

12- Thiểu (tiễu) 悄: yên lặng.

13- Tri âm 知音: người hiểu rõ tâm sự của mình.

14- Thiên nhược hữu tình 天若有情: nếu ông trời có tình cảm, do bài “Kim đồng tiên nhân từ Hán ca 金銅仙人辭漢歌” của Lý Hạ 李賀 đời Đường 唐:

 

“衰蘭送客咸陽道，Suy lan tống khách Hàm Dương đạo,

“天若有情天亦老。Thiên nhược hữu tình thiên diệc lão.

“Hoa lan khô héo vì tiễn khách đi xa ở trên con đường Hàm Dương,

“Nếu ông trời có tình cảm thì trời cũng phải già đi vì thương cảm.”

 

15- Ưng lão 應老: phải già nua.

16- Khán thủ 看取: xem chừng.

17- Lợi danh trường 利名場: danh lợi trong cuộc đời.

18- Kim cổ 今古: từ xưa đến nay.

19- Mang mang 茫茫: mênh mông, sâu xa, mơ hồ.

20- Kim cổ mộng mang mang 今古夢茫茫: xưa nay (lợi danh chỉ là) giấc mộng mênh mang mà thôi.

 

Dịch Nghĩa

 

Hoa rụng hoa lại nở,

Liễu héo liễu lại xanh.

Xin hãy đồng tâm đồnh ý với tôi.

Uống cạn một chén rượu (ly biệt),

(Đừng buồn vì trên đời) nơi nào mà (mình) chẳng gặp nhau được.

 

Cây đàn bỏ xó, dây đàn lặng tiếng.

(Vì từ đây về sau) ít có người tri âm.

Nếu ông trời cũng có tình cảm (như người) thì trời cũng phải già nua đi (vì thương cảm nhớ nhung).

Khuyên bạn hãy giữ gìn bảo trọng vì những cuộc lợi danh trên đời,

Từ xưa đến nay chỉ là một giấc mộng mơ hồ mà thôi.

 

Phỏng Dịch

1 Hỷ Thiên Oanh - Hà xứ bất tương phùng

 

Hoa bất tận,

Liễu vô cùng.

Nên với tớ tâm đồng.

Rượu đầy một chén trăm phần không.

Đâu đó sẽ tương phùng.

 

Đàn câm lặng,

Tri âm vắng,

Trời cũng già vì tình nặng.

Xin chàng bảo trọng chốn nhân gian,

Danh lợi giấc mơ tàn.

 

2 Hà Xứ Bất Tương Phùng

Hoa bất tận liễu vô cùng,

Bạn ơi xin hãy tâm đồng với tôi.

Rượu nồng một chén đầy vơi,

Mai kia đâu đó trên đời gặp nhau.

 

Cây đàn bỏ xó đã lâu,

Tri âm xa vắng cái sầu bủa vây.

Ông trời nếu có tình say,

Cũng già cũng khổ đêm ngày than van.

Khuyên bạn xem kỹ trần gian,

Lợi danh giấc mộng canh tàn đêm xuân.

 

HHD 8-2020

 

Bản Dịch của Lộc Bắc

 

Hỷ Thiên Oanh

 

1-     

Hoa không hết

Liễu vô cùng

Với ta tình ý chung

Chén lớn một hơi uống sạch bong

Nơi nao chẳng tương phùng

 

Dây đàn lặng

Tri âm vắng

Trời có tình cũng già lẫn

Khuyên bạn xa lánh chốn lợi danh

Xưa nay mộng mong manh

 

2-     

Hoa bất tận, liễu vô cùng

Hãy đồng tâm, tình ý chung

Một hơi nốc cạn nguyên ly lớn

Chẳng nơi nao cản tương phùng

 

Dây đàn im, tri âm vắng

Trời có tình cũng già lẫn

Khuyên bạn xa chốn lợi danh

Xưa nay mộng tưởng mong manh!

 

LB